با سلام. تعدادی از دوستان پیام داده بودند که در کتاب آموزش برق ساختمان و سیستم های اعلان حریق، جای آموزش کار با مولتی متر خالیست، بنابراین تصمیم گرفتیم که این مطلب را در سایت آموزش برق منتشر کنیم، در ضمن این مقاله آموزشی برای تمام دوستانی هم که عضو خبرنامه سایت هستند هم ارسال خواهد شد. اگر به برق ساختمان علاقه مند هستید، حتما عضو خبرنامه شوید تا از این به بعد اولین نفری باشید که آموزش ها را دریافت می کنید. لینک عضویت در خبرنامه
خب برویم سراغ این آموزش. قبل از شروع لازم است یادآوری کنم که محتوای این مقاله در فیلم پایین هم قابل مشاهده هست و اگر از آن دسته افرادی هستید که با فیلم بهتر یاد میگیرید، پس فیلم آموزش مولتی متر را حتماً مشاهده کنید. از آنجایی که این فیلم در یوتیوب آپلود شده، و یوتیوب دسترسی کاربران ایرانی را مسدود کرده، پس لازم است که از برنامه قندشکن استفاده کنید. در ضمن خوشحال می شویم عضو کانال یوتیوب ما شوید، ما هر هفته فیلم های جدیدی در کانال منتشر میکنیم. لینک ورود به کانال یوتیوب سایت آموزش برق
تعریف های خسته کننده و کتابی را هیچ وقت دوست ندارم. پس به زبان خودمانی میگویم:
مولتی متر همون دستگاهیه که باهاش، ولتاژ، آمپر، مقاومت و … رو اندازه گیری می کنن. والسلام
و البته کاربردهای دیگری مثل تست سلامت قطعات الکترونیکی یا تست برقراری اتصال و یا تست صحیح بودن عمل لحیم کاری، اندازه گیری دما و … را بررسی میکنند.
بعضیها به این دستگاه ولت متر، بعضیها اهم متر و بعضیها آمپر متر هم می گویند. ولی از آنجایی که دستگاههای جدید پیشرفتهتر شدهاند و همه این قابلیت ها را با هم دارند، پس اسم مولتی متر برای این دستگاه صحیح تر است.
انواع مولتی متر از نظر ساختار
مولتی مترها در دو نوع آنالوگ (عقربه ای) و دیجیتال موجودند. که البته نوع آنالوگ آن در زمان دایناسورها و گذشته های دور استفاده میشد و ما هم در این آموزش در مورد مولتی مترهای آنالوگ صحبتی نخواهیم کرد.
مولتی مترهای دیجیتال خود به دو دسته معمولی و اتوماتیک تقسیم می شوند که مولتی مترهای اتوماتیک، قیمتی چند برابر مولتی مترهای معمولی دارند.
“مولتی مترهای دیجیتال اتوماتیک” امکان اندازه گیری موارد اضافه تری مثل، اندازه گیری جریان متناوب (AC)، تست فرکانس، اندازه گیری دما، تست خازن و… را دارند، در ضمن اُتو رنجAuto Range هستند و نیازی به انتخاب رنج بصورت دستی ندارند. تصویر یک “مولتی متر دیجیتال اتوماتیک” را در پایین نشانتان می دهم. البته از آنجایی که قیمت این مولتی مترها بالاست، ما آموزشمان را بر مبنای مولتی مترهای سادهی دستی پی میگیریم. ولی روش کلی کار با همه مولتی مترهای دیجیتال شبیه یکدیگر است.
آموزش کار با مولتی متر دیجیتال دستی:
از آنجایی که قیمت “مولتی متر دیجیتال دستی” پایین است (چیزی در حدود ۵۰۰ هزار تومان) و امکان تهیه آن برای بسیاری از دوستان امکان پذیر است، به آموزش کار با مولتی متر های دستی می پردازیم. در تصویر زیر یک مولتی متر دیجیتالی ساده (دستی) را مشاهده می کنید.
ابتدا به بررسی ترمینال های ورودی مولتی متر که محل اتصال پراب ها به مولتی متر هستند می پردازیم. معمولاً ۲ یا ۳ و گاهی ۴ ترمینال ورودی روی مولتی مترها قرار دارد. مثلاً در مولتی متر پایین ۳ ترمینال ورودی وجود دارد که با مقادیر VΩmA و COM و ۱۰A مشخص شده است.
- یکی از ترمینال ها (پایین ترین ترمینال) که با علامت COM مشخص شده، به معنای پایه مشترک (منفی) است و در همه اندازه گیری ها باید پراب مشکی رنگ به این ترمینال متصل باشد.
- ترمینال بعدی (ترمینال وسط) که با علامت VΩmA مشخص شده و وقتی می خواهید، ولتاژ، اهم (مقاومت) و جریان های کوچک در حد میلی آمپر را اندازه گیری کنید، باید پراب قرمز رنگ را به این ترمینال متصل کنید.
- ترمینال سوم با علامت ۱۰A مشخص شده است. وقتی میخواهید جریان های نسبتاً بزرگی در حد ۵۰۰ میلی آمپر تا ۱۰ آمپر را اندازه گیری کنید، باید پراب قرمز رنگ را از ترمینال VΩmA جدا کنید و به ترمینال سوم یعنی ۱۰A وصل کنید. توجه داشته باشید که مولتی متر بالا فقط قابلیت اندازه گیری، جریان DC (مستقیم) را دارد و نمی تواند جریان های متناوب AC را اندازه گیری کند.
حداکثر جریانی که مولتی متر بالا می تواند اندازه گیری کند، ۱۰ آمپر است و اگر جریانی بیشتر از دستگاه عبور کند، دستگاه خواهد سوخت.
قسمت های مختلف کلید سلکتوری:
اکنون به معرفی قسمت های مختلف کلید سلکتوری می پردازیم.
به ماس ماسکی که در وسط مولتی متر قرار گرفته و قابلیت چرخش دارد، کلید سلکتوری می گوییم. با چرخاندن این کلید سلکتوری می توانید انتخاب کنید که قصد اندازه گیری چه کمیتی را دارید. در تصویر زیر، رنج کمیت های مختلف مشخص شده است.
البته اگر دستگاه شما با مولتی متر بالا فرق دارد، کافیست این علائم اختصاری را بدانید تا بتوانید با هر مولتی متری کار کنید.
سوال: فرق ولتاژ ثابت و ولتاژ متغییر چیست؟ ولتاژی که باتری ها تولید می کنند ولتاژ ثابت و ولتاژ برق شهر که از پریزهای برق گرفته می شود، ولتاژ متناوب است.
روش اندازه گیری ولتاژ ثابت با ولت متر:
کلید سلکتوری روی مولتی متر را آنقدر بچرخانید که روی محدوده ولتاژ ثابت قرار گیرد. از آنجایی که قصد داریم تا ولتاژ یک باتری کوچک را اندازه گیری کنیم پس باید کلید سلکتوری روی مقدار ۲۰ قرار گیرد (البته می توانید کلید سلکتوری را روی ۲۰۰۰m هم قرار دهید.)
همانطور که می بینید پراب قرمز رنگ به ترمینال VΩmA و پراب مشکی به ترمینال COM وصل شده. آنگاه در سمت دیگر پراب قرمز رنگ را به قطب مثبت باتری و پراب مشکی رنگ را به قطب منفی وصل کرده ایم و عدد ۱.۵ روی نمایشگر مولتی متر نشان داده شده است. اگر جای پراب قرمز و مشکی را در دو سر باتری جابجا وصل کنید، عدد ۱.۵- (منفی) نمایش داده می شود. که این علامت منفی نشان دهنده این است شما جای پراب مثبت و منفی را جابجا متصل کردهاید.
نکته: جهت اندازه گیری ولتاژ همیشه بایستی ولت متر را به صورت موازی در مدار قرار دهید. فرضاً اگر قصد دارید ولتاژ دو سر یک مقاومت الکترونیکی را اندازه گیری کنید، کافیست در حالتی که برق به آن مدار وصل است، پروب های ولت متر را روی ۲ پایه مقاومت الکترونیکی قرار دهید تا ولتاژ روی مقاومت به شما نشان داده شود.
توجه: حتماً زمانی که دارید ولتاژ یک عنصر الکترونیکی را روی یک مدار اندازه گیری می کنید، بایستی برق آن مدار وصل باشد.
روش اندازه گیری جریان با آمپر متر:
فرض کنید که در مدار زیر، قصد داریم که جریان عبوری از این ال ای دی های خطی را اندازه گیری کنیم. فرضاً در این مدار ۳ ال ای دی خطی تختِ یک متری قرار گرفته است.
کلید سلکتوری را آنقدر بچرخانید تا به محدوده جریان ثابت برسد. فرض می کنیم که نمی دانیم این مدار چه جریانی می کشد، پس کلید سلکتوری را روی بالاترین مقدار یعنی ۱۰ قرار می دهیم و پراب قرمز رنگ را به ترمینال ۱۰A متصل می کنیم در صورتی که اعداد نامفهومی (مثل ۱ یا ۰) در صفحه نمایش ظاهر شود، یعنی رنج جریان را بیش از حد بالا در نظر گرفتهاید، آنگاه باید کلید سلکتوری را روی گزینه های دیگری مثل ۲۰۰m یا ۲۰m قرار دهید و پراب قرمز رنگ را هم جابجا کنید و به ترمینال ورودی VΩmA وصل کنید.
از آنجایی که آمپرمتر بصورت سری در مدار قرار می گیرد، پس سیم مثبت ورودی به مصرف کننده ها را قطع می کنیم و آمپرمتر را با ال ای دی ها سری می کنیم، مانند تصویر زیر:
نکته: آمپر متر همیشه بصورت سری در مدار قرار می گیرد.
توجه: اگر اشتباهی کلید سلکتوری را روی جریان های پایین قرار دهید ولی جریان بالایی را اندازه گیری کنید، بایستی با مولتی متر خود خداحافظی کنید. من چندین مولتی متر دارم که به خاطر همین اشتباه کوچک آنها را دور انداخته ام و مجبور شده ام مولتی متری نو بخرم.
توجه : در صورتی که مولتی متر بصورت صحیح در مدار گیرد، ال ای دی های خطی در مدار بالا روشن می شوند. و مقدار جریان عبوری در صفحه نمایش نشان داده می شود.
توجه: مولتی متری که در تصویر بالا می بینید قابلیت اندازه گیری جریان برق شهری (AC) را ندارد. پیشنهاد می کنم اگر قصد اندازه گیری جریان AC دارید از کلمپ متر استفاده کنید، زیرا مولتی مترهای غیرکلمپی در برابر نوسان جریان بسیار زود می سوزند.
توجه: بیش از ۵ ثانیه از آمپرمتر این مولتیمترها استفاده نکنید، چرا که اگر مدت زمان زیادی جریان از این دستگاه عبور کند، دستگاه شما خراب می شود.
روش اندازه گیری مقاومت با اهم متر:
این بار قصد اندازه گیری مقدار یک مقاومت را داریم. پس پراب قرمز رنگ را از ترمینال قبلی خارج می کنیم و به ترمینال VΩmA متصل می کنیم. پراب مشکی رنگ هم طبق صحبت های قبلی همیشه باید به ترمینال COM متصل باشد. آنگاه کلید سلکتوری را آنقدر بچرخانید تا به محدوده اندازه گیری مقاومت برسد. از آنجایی که نمی دانیم اندازه این مقاومت چند اهم است، پس از بالاترین مقدار شروع می کنیم، در صورتی که اعداد نامفهومی در صفحه نمایش نشان داده شد، کلید سلکتوری را روی مقادیر کمتر قرار می دهیم.
سپس پراب های مشکی و قرمز رنگ را به دو سر مقاومت وصل کنید. مانند تصویر زیر
ھنگام خواندن مقدار مقاومت به نكات زیر توجه كنید:
در مولتی متر ۳ حرف اختصاری وجود دارد که عبارتند از m , K , M
m معنای میلی است یعنی عدد نمایش داده شده باید در ۰/۰۰۱ ضرب شود.
K به معنای کیلو است یعنی عدد نمایش داده شده باید در ۱۰۰۰ ضرب شود.
M به معنای مگا است یعنی عدد نمایش داده شده باید در ۱۰۰۰۰۰۰ ضرب شود.
از آنجایی که در تصویر بالا، کلید سلکتوری روی مقدار ۲۰۰۰k قرار گرفته است و حرف اختصاری k، مخفف کیلو است، پس عدد نمایش داده شده (۳۹۰) را باید در ۱۰۰۰ ضرب کنیم. در این صورت مقدار ۳۹۰۰۰۰ بدست می آید. یعنی این مقاومت ۳۹۰ هزار اهم است.
نکته: مقاومت بصورت موازی در مدار قرار می گیرد و قبل از اندازه گیری مقاومت یک عنصر باید برق مدار را قطع کنید تا نتیجه بدست آمده صحیح باشد.
رنج بازر (بیزر):
از آنجایی که دانستن این بخش خیلی به درد یک برقکار می خورد، بد نیست که این مورد را هم یاد بگیرید. زیرا برای پیدا کردن سیم های تلفن و آیفون در برق ساختمان خیلی به کارتان می آید.
روی بیشتر مولتی مترها گزینه ای هست که علامت یک زنگ یا یک بلندگوی درج شده که در تصویر بالا آن را با محدوده رنج بازر مشخص کرده ایم.
فرض کنید که داخل یک لوله برق ۱۰ رشته سیم وجود دارد که همه آنها همرنگ هستند، و شما می خواهید از بین این ۱۰ رشته سیم، ۲ تا از آنها را مشخص کنید، کاری که می کنید این است که از یک سمت، سر آن دو سیم را لخت می کنید و به هم اتصال می دهید و از سمت دیگر مولتی متر را روی حالت تست بازر قرار میدهید و پراب ها را به صورت ۲ به ۲ و تصادفی روی تمام سیم ها تست می کنید. هر جا که مولتی متر به صدا درآمد، یعنی آن دو رشته سیم همان دو رشته سیمی هستند که از سمت دیگر به هم متصل شده اند.
عالی بود .
سپاسگزارم
۱
خواهش میکنم
لطف دارید
۳
سلام استاد خسته نباشید
لطفا منو راهنمایی کنید
من یه آداپتور دارم که شش گزینه ولتاژ داره، از ۳.۵ تا ۱۲ ولت.،متاسفانه ولوم تعیین ولتاژ خراب شده!
میخواستم بدونم چجوری باید با مولتی متر یا اهم متر تعیین کنم کدوم گزینه چند ولته؟؟؟
ممنون میشم لطفا جواب بدین
لایک
سلام سهیل جان ممنونم سلامت باشید
ابتدا پراب قرمز رنگ رو به ترمینال وسط و مشکی رنگ رو به پایینی (com) وصل کنید ، سپس کلید سلکتوری رو روی محدوده ولتاژ مستقیم بکشید و اگه آداپتور ماکزیممش ۱۲ ولته سلکتور رو روی ۲۰ ولت بذارین ، حالا پراب قرمز رنگ رو به سیم مثبت و مشکی رنگ رو به سیم منفی آداپتور بزنید و عدد نمایش داده شده رو روی هر گزینه بخونید و تعیین کنید ، این عدد ولتاژه آداپتور روی همون گزینه هستش
۴
سلام مهندس
ببخشید من یدونه آمپر متر انبری مارک سِوِن دارم
میخوام باهاش اهم فیش های کمپرسور کولر گازی رو اندازه گیری کنم تا مقدار اهمش بدست بیاد ولی صفحه پرش داره و نشون نمیده و آخرش به صفر میرسه چیکار کنم؟؟؟؟
تشکر
۵
سلام علی جان
اگه کلید سلکتوری روی مقاومت های بالا تنظیم شده اون رو یه مقدار روی مقاومت کمتر قرار بدین و دوباره تست کنین احتمالا مقاومت رو خیلی بالا تنظیم کردین ولی یهویی اونو کم نکنین و ذره ذره کم کنین و هر بار تست کنین
۱
واقعا دستتون درد نکنه که ی راهنما هستین برای ما
موفق باشین همیشه🌹🌹🌹🌹
۳
ممنون خواهش میکنم جناب محمدباقر شما هم همواره موفق باشین
۵
باسلام وعرض ادب
مهندس جان آیا با این مولتی متر میشه دیودهای ولتاژ ماکرویو راتست کرد
در صورت مثبت بودن جواب میشه بفرمایید چگونه؟
لایک
سلام و عرض ادب
یک دستگاه الکترونیکی دارم که فیش آداپتور اون نیاز به تعویض داره ولی متاسفانه روی دستگاه اطلاعات مربوط به قطب مثبت و منفی رو مشخص نکرده،فقط روی فیش آداپتور علامت + و یک فلش مستقیم زده که متوجه منظورش نشدم
۳
سلام. معمولاً در این فیش ها، مغزی داخل فیش مثبت هست و حلقه بیرونی اون منفی هست.
۴
سلام و خدا قوت خدمت مهندس عزیز میخوام بدونم که مولتی متر مدل hioki3200 چطور کار میکنه که باهاش کار کنم
ممنون
لایک
سلام محمد جان.ممنونم از شما، متاسفانه این مدل رو تا به حال ندیدم. ولی طرز کار همه مولتی مترها شبیه همدیگه هست و اگر شما یک برند رو یاد بگیرید، با بقیه برندها هم می تونید کار کنید.
۳
سلام جناب مهندس،
بسیار مطالب شیوا گفته شده ،و برای من خیلی کار آمد بود ممنون از شما بزرگوار
۴
💐💐🌷🌷
۳
سلام
با مولتیمتر مدل DT-830B چگونه ولتاز برق خانگی تکفاز را اندازه بگیریم. با سپاس
۳
سلام و خسته نباشد استاد من برقکار صنعتی هستم و از انواع اهم متر مولتی متر و کلمپ مولتی متر سر در میارم اما به تازگی یک دیجیتال کلمپ متر تهیه کردم که ی گزینه ncv روش درج شده ممنون میشم اگه بگید به چه درد میخوره وبرای اندازه گیری چه چیزی ازش استفاده میشه ممنون
۳
سلام محمد جان. من هم تا به حال این گزینه رو ندیدم. دوستان اگر کسی می دونه به این کامنت جواب بده؟
۲
سلام RHو DH در مولتی متر چه کارایی دارن
۳
سلام مهندس گرامی سوالاتی داشتم ۱ اهم مقامت سوخته را نشان میده؟ ۲ پراب ها را میشه ساخت ؟ ۳ مولتی متر ضد آب هم داریم؟ ۴ hFE چیکار میکند؟ با تشکر
۴
سلام.۱-خیر ۲-اگر فنی و دست به آچار باشید، بله میشه ساخت ۳-من تا به حال ندیدم ۴-برای تست ترانزیستور هستش.
۱
سلام ببخشید که مزاحم میشوم یک سوال داشتم :الکتریسیته آداپتور AC است یا DC
۳
سلام. آداپتورها انواع مختلفی دارن و هم مدل AC رو داریم و هم مدل DC رو. مثلاً شارژهای گوشی ها همشون DC هستن.
۲
سلام استاد گرامی تست فرکانس کدام گزینه است
۳
سلام. این مولتی متر ها تست فرکانس نداره، باید با اسیلوسکوپ اینکار رو انجام بدید.
۵
سلام استاد خوب هستین سلامتین؟
استادولت متر من ازاین مدلی که بالا آموزش دادین هست و دوتا سوال داشتم:۱:اول اینکه چطورمیشه بااین ولت متری که بالاآموزش دادین ترانزیستور رو آزمایش یاهمون تست کرد وعدداون و NPN یا PNPبودنش رو فهمیدوهمچنین سالم یاناسالم بودن اون.
وسوال۲:دوم اینکه این علامتی که بین بیزریاهمون بلندگو ومحدوده ترانزیستور هست علامت چیه وباهاش چی روتست میکنن.
ممنون میشم اگه راهنماییم کنین…
۵
سلام. مرسی از شما. این آموزشها بصورت فیلم در آپارات هست سرچ کنید حتماً پیدا میکنید.
۲
سلام مهندس .خواستم بپرسم ایا مولتی متر امپر بالا تراز ۱۰امپر مثلا تا کنتور ۳۲امپر را تست کنیم وجود داره اگر هست چه مارکی خوبه و حدود قیمتش رو بگید متشکرم
۴
سلام اگر مولتی متر را در حالت ولتاژ ثابت قرار دهیم و آن را به ولتاژ متغیر وصل کنیم مولتی متر فیوزش میسوزه یا قطعات های داخلش یا بردش
۱
سلام من چند تا سوال داشتم
۱ من یک مولتی متر دارم مدلش DT832است آیا تست دما داره؟
۲ آیا میشود با مولتی متر مقامت را تست کرد؟
۳ اگر هواسمان نبود ولتاژ متغیر را به ثابت وسل کنیم دیگه میسوزه آن موقع باید فیوز داخل مولتی متر عوض کرد؟
۴
سلام. خیر این مولتی متر قابلیت اندازه گیری دما رو نداره.
بله میشه باهاش مقاومت رو تست کرد.
اگر خوشانس باشید فیوز داخلش میسوزه و غیر اینصورت برد داخلش میسوزه.
۶
سلام من یک مولتی متر دارم یکی از گزینه هاش نه عدده نه کلمه داخل عکستون هم است سمت راست تست دیود که خط است و بالا و پایین داره آن چی کار میکند
۲
سلام. اون قسمت برای خازن هست.
۵
ممنون
لایک