علت قطعی برق در تابستان چیست؟ راهکارهای جلوگیری از قطعی برق

امروز میخواهم آمارهایی را برای‌تان بازگو کنم که شما را چند ساعتی به فکر فرو ببرد. اگر عاشق برق، نیروگاه و پنل های خورشیدی هستید، ۴ دقیقه برای خواندن این مقاله وقت بگذارید. قول خواهم داد مطالبی را بشنوید که تا امروز هیچ کجا گفته نشده. پس صحبت های امروز ما فقط در مورد علت قطعی برق در تابستان نیست. سوال هایی که میخواهیم در این آموزش کوتاه به آنها پاسخ دهیم.

• علت قطعی برق در تابستان چیست؟
• مصرف برق یک کولر گازی و کولر آبی چقدر است؟
• به عنوان یک ایرانی، چه کارهایی میتوانیم انجام دهیم تا مانع از رفتن برق شویم؟
• وسایل برقی پرمصرف در خانه ها کدام است؟
• چه تعداد نیروگاه برای تامین برق ایران لازم است؟
• دولت چه کارهایی می تواند برای حل مشکل قطعی برق انجام دهد؟
• آیا ماینرها عامل قطعی برق هستند؟

علت قطعی برق در تابستان چیست؟

مدیر بهره‌برداری و کنترل شبکه برق ایران گفته است که مصرف برق کشور عزیزمان در یکی از روزهای تابستان امسال به ۷۹ هزار مگاوات رسیده است. در صورتی که در ماه‌ها و فصل‌های عادی، چیزی در حدود ۴۰ تا ۵۰ هزار مگاوات است.
تا به حال از خود پرسیده‌اید که مگر این تابستان چه دشمنی با برق دارد که باعث افزایش مصرف انرژی می شود؟ جواب روشن است. وسایل سرمایشی و مهمان ناخوانده‌ای بنام کولر گازی.
وسایل سرمایشی مثل کولر گازی و کولر آبی فقط در تابستان ها روشن می شوند و جزو وسایل بسیار پر مصرف هستند. برای اینکه بهتر بتوانید مصرف یک کولرگازی را درک کنید، یک مثال میزنم.
یک کولر گازی ۲۴ هزار اینورتردار در حالت معمولی چیزی در حدود ۷.۶ آمپر جریان میکشد. یک لامپ ۱۲ وات LED که قطعا چند تا از آنها را در خانه تان دارید، چیزی در حدود ۰.۰۵۴ آمپر جریان می‌کشد. یعنی یک کولر گازی حدودا به اندازه ۱۴۰ لامپ ۱۲ وات ال ای دی برق مصرف میکند. به زبان ساده تر یعنی اگر کولرگازی شما تنها یک دقیقه روشن باشد، معادل مصرف برق یک لامپ ۱۲ وات برای مدت زمان ۲ ساعت و ۲۰ دقیقه است. سرتان سوت کشید نه؟
بله. متاسفانه یک کولر گازی ۲۴ هزار که امروزه در خانه های خیلی از ما وجود دارد حدودا به اندازه ۱۴۰ لامپ ۱۲ وات برق مصرف می کنند. و این مقدار واقعا سر سام آور است. تازه ما یک کولر گازی کم مصرف جدید را مثال زدیم. کولر گازی های قدیمی که واویلاست.

کولر گازی پرمصرف ترین وسیله برقی در تابستان

یا یک کولر آبی ۳۵۰۰ را در نظر بگیرید. این کولر هم چیزی در حدود ۱.۶ آمپر جریان میکشد، یعنی ۳۰ برابر یک لامپ ۱۲ وات مصرف دارد. من قبلا در فیلمی در یوتیوب مصرف ۳۰ دستگاه مختلف را اندازه گیری کرده ام، اگر دوست داشتید بدانید هر دستگاه منزل شما چقدر برق مصرف می کند بعدا این فیلم را هم ببینید.

مصرف هر وسیله برقی چند آمپر است؟

یخچال ها هم جزو وسایل سرمایشی هستند که در تابستان مصرف شان چندین برابر می شود. در فصل های دیگر که اتومات یخچال شما هر ۲۰ دقیقه عمل میکند، در تابستان مجبور است هر ۵ دقیقه روشن شود تا دما را روی محدوده ای که تنظیم کرده‌اید نگه دارد.
حالا متوجه شدید، چرا اداره برق مجبور می شود در جِزِ گرمای تابستان، برق ها را قطع کند؟ اگر اینکار را نکنند، هم باعث سوختن کابل ها و تجهیزات شبکه برق می شود، هم نیروگاه های ما توان تولید و انتقال این حجم از انرژی را ندارند. گفته می‌شود که نزدیک به ۳۰ هزار مگاوات از مصرف برق در تابستان به وسایل سرمایشی اختصاص دارد.

راهکارهای جلوگیری از قطعی برق

راهکار چیست؟ آیا کولرگازی های خود را دور بیندازیم؟
با توجه به تعداد نیروگاه هایی که ما در کشور داریم، ما خیلی مشکل کمبود تولید نداریم. مشکل اصلی سر مصرف بی رویه و بی موقع است. به زبان ساده‌تر تولید میکنیم که اصراف کنیم.

۱- به نظر بنده اولین و مهمترین اقدامی که باید صورت گیرد، آموزش به هموطنان است. اگر در مدارس این موارد به کودکان ما آموزش داده شود بسیاری از مشکلات ما حل خواهد شد. چون کشورهای زیادی هستند که به اندازه ما جمعیت دارند ولی مصرفشان از ما بسیار کمتر است.

۲- تجهیزات پرمصرف مانند اتو، جاروبرقی و ماشین لباسشویی در ساعات اوج مصرف تابستان یعنی ۱۱ ظهر تا ۱۷ بعد از ظهر روشن نشوند. ما می توانیم شستن لباس ها، یا اتو کردن لباس ها را به ساعات اولیه صبح یا اواخر شب موکول کنیم.
3- اگر در شهرهای شمالی یا جنوبی کشور زندگی نمی کنید، پس مجبور نیستید که از کولر گازی استفاده کنید. بجای استفاده از کولر گازی حتما از کولر آبی استفاده کنید. چرا که مصرف کولر گازی حداقل ۵ برابر کولر آبی است.

۴- اگر تعداد زیادی کولر گازی دارید، همه آنها را همزمان روشن نکنید. فقط کولر گازی همان اتاقی که در آن فعالیت میکنید روشن باشد.

۵- سرمایه گذاری برای کولرهای آبی با موتور BLDC ، به نفع خود ما، محیط زیست و آیندگان است. یک موتور BLDC جدید در حدود یک دوم تا یک سوم موتورهای قدیمی برق مصرف می کند و راندمان و طول عمر بالاتری دارد. پس انشاا… اینبار که موتور کولر آبی شما سوخت 😁، کمی بیشتر هزینه کنید و بجای موتورهای قدیمی یک موتور کولر BLDC بخرید. آن هزینه ای که امروز بیشتر پرداخت کرده اید تا چند سال آینده به شما برمی گردد.

۶- قبول کنیم که گرمای خورشید مسئله نیست، بلکه بخشی از راه حل است. و باید از این راه حل برای گذر از گرمای تابستان کمک بگیریم. من یکسال است که از کولر آبی خورشیدی استفاده میکنم، و واقعا از خریدم راضی‌ام. در طول روز این کولر همیشه روشن است و من نه نگران قطعی برق هستم و نه عذاب وجدانی بابت آسیب به محیط زیست دارم. چرا که انرژی آن به رایگان از نور خورشید تامین می شود. از تست کردن فناوری های جدید نترسید. قیمت یک کولر آبی خورشیدی در حدود ۱۶ میلیون تومان است. اگر شما هم مثل من دلتان برای محیط زیست می سوزد و نگران گرمایش جهانی هستید یک کولر آبی خورشیدی بخرید.

۷- برای کولرها حتما حتما سایبان ایجاد کنید. سایبان مناسب برای کولر آبی تا ۳۰ درصد و برای کولر گازی تا ۱۵ درصد در مصرف برق و راندمان کولر موثر است.
8- وسیله دیگری که تا چند سال آینده رکورد مصرف را می شکند. خودروهای برقی هستند. شاید هنوز تعدادشان کم باشد و مصرفشان زیاد به چشم نیاید ولی تا ۱۰ سال آینده حجم زیادی از برق مصرفی را به خود اختصاص می دهند. یک ماشین برقی معمولی در هر بار شارژ کامل چیزی در حدود ۵۰ کیلووات برق مصرف می کند. ۵۰ کیلو وات ساعت برق بسیار زیادی است. میخواهید دوباره مثالی بزنم تا دود از سرتان بلند شود؟
این مقدار (۵۰ کیلو وات ساعت) می‌تواند یک لامپ ۱۲ وات را برای حدود **۴۱۶۷ ساعت** روشن نگه دارد. این زمان معادل بیش از **۱۷۳ شبانه‌روز** (حدود ۵.۵ ماه) روشنایی مداوم است. 😲

ماشین برقی چقدر برق مصرف می کند؟

البته من مخالف ماشین های برقی نیستم، بلکه برعکس، کاملا آنها را توصیه میکنم. ولی یاد بگیرید که هیچ وقت ماشین برقی خود را از ساعت ۱۱ تا ۱۷ به شارژ نزنید. شب تا صبح بهترین زمان برای شارژ ماشین های برقی است. در ضمن قیمت برق در شب ها در پایین ترین نرخ برای شما محاسبه می شود. بد نیست بدانید که قیمت هر کیلو وات ساعت برق در ایران تقریبا بین ۱۰۰ تا ۲۰۰ تومان است. یعنی هر بار که ماشین برقی خود را فول شارژ میکنید، تنها ۵ تا ۱۰ هزار تومان هزینه برق مصرفی شما می شود، به همین خاطر می گویند هزینه انرژی در ایران تقریبا رایگان است.

۹-کارگاه ها و نانوایی ها باید در ساعت ۱۱ تا ۱۷ تعطیل شوند. یعنی مجبور می شوند که تعطیل کنند، و الا کمبود برق خودش همه چیز را تعطیل میکند.

سوال: چرا دولت و وزارت نیرو نمی توانند مشکل قطعی برق را حل کنند؟

برای جواب دادن به این سوال باید یکسری آمار و ارقام را بدانید. پس توضیح این مورد را با یک سوال دیگر شروع میکنم.
سوال: در تابستان که مصرف برق کشور به ۷۹ هزار مگاوات می‌رسد ما چه تعداد نیروگاه نیاز داریم تا این مقدار برق را تولید کنیم؟

• ما نیاز به ۲۷ نیروگاه مشابه نیروگاه سیکل ترکیبی دماوند داریم.
• یا اینکه نیاز به ۴۰ نیروگاه مشابه نیروگاه برق آبی کارون ۳ داریم.
• یا اینکه نیاز به ۷۹ نیروگاه مشابه نیروگاه اتمی بوشهر داریم.
• یا اینکه نیاز به ۱۳۱ نیروگاه مشابه نیروگاه سیکل ترکیبی طوس مشهد داریم.
• یا اینکه نیاز به ۱۳۱ نیروگاه خورشیدی مشابه نیروگاه آفتاب شرق اصفهان (با سرمایه گذاری فولاد مبارکه) داریم.
• یا اینکه نیاز به ۱۹۷۵۰ توربین بادی داریم (با فرض هر توربین ۴ مگاوات).
• یا اینکه ۷/۹۰۰/۰۰۰ نیروگاه خورشیدی پشت بامی (۱۰ کیلو وات) نیاز داریم.

البته اگر تمام نیروگاه های کشور فعال باشند ما می توانیم این میزان برق را تولید کنیم، ولی فقط مسئله تولید نیست، انتقال برق هم یک مسئله اساسی است.

شاید با خود بگویید اگر ما ۲۷ نیروگاه مشابه نیروگاه سیکل ترکیبی دماوند داشته باشیم بهتر از این نیست که مثلا ۱۹۷۵۰ توربین بادی در قسمت های مختلف کشور نصب کنیم؟ مزایا و معایب هر کدام چیست؟
پاسخ کوتاه این است که “هیچ‌کدام به تنهایی “بهتر” نیستند” و یک شبکه برق مدرن و کارآمد به ترکیبی هوشمند از هر دو نیاز دارد. مزایای نیروگاه های گازی مثل نیروگاه دماوند این است که:

• پایداری و قابلیت اطمینان
• نیاز به مساحت بسیار کمتر.
• تعمیر و نگهداری آن آسان تر و سریعتر است.
• هزینه های تعمیر و نگهداری کمتر است.
• ۲۴ ساعت شبانه روز برق تولید می کنند.

معایب نیروگاه های بزرگ و متمرکز:

• این نیروگاه ها از گاز یا سوخت های فسیلی استفاده می کنند پس باعث گرمایش زمین و آسیب به محیط زیست می شوند.
• وابستگی کاملی به گاز طبیعی دارند و مصرف روزانه میلیون‌ها متر مکعب گاز که در زمستان یک بحران است.
• ایران کشوری پهناور است و هزینه انتقال انرژی به قسمت های مختلف کشور بسیار افزایش می یابد و تا برق به دست مصرف کننده ها برسد دچار تلفات زیادی خواهد شد.
• از نظر پدافند غیر عامل گزینه معقولی نیست. دشمن ما راحت تر می تواند ۲۷ نیروگاه را بمباران کند تا اینکه ۱۹۷۵۰ توربین را در قسمت های مختلف کشور از کار بیندازد.
• نیروگاه‌های سیکل ترکیبی برای خنک‌کاری به آب زیادی نیاز دارند که در کشوری مثل ایران یک چالش بزرگ است.
• روزانه باید هزینه زیادی برای خرید میلیون مترمکعب گاز یا سوخت شود، درصورتی که نیروگاه های خورشیدی یا بادی سوخت شان رایگان است.

مزایای نیروگاه های بادی یا خورشیدی:

• نیروگاه های بادی یا خورشیدی را می‌توان نزدیک شهرها و کارخانه ها احداث کرد و به این ترتیب تلفات انتقال بسیار کاهش میابد.
• هزینه سوخت نیروگاه های خورشیدی، بادی و برق ابی رایگان است.
• هیچ گونه آلایندگی برای محیط زیست ندارند.
• شاید بپرسید نیروگاه خورشیدی که فقط در طول روز برق تولید میکند، به چه دردی میخورد، چون ما فقط شب ها به برق نیاز داریم؟ ولی این سوال اشتباه است، اتفاقا ما در طول روز که هوا گرم است و کولرها روشن هستند بیشترین مصرف برق را داریم. شاید بازده نیروگاه های خورشیدی خیلی زیاد نباشد ولی یکی از بزرگترین مزیت نیروگاه های خورشیدی این است که در بین ساعات ۱۱ تا ۱۷ که هوا گرم است و ما بیشترین مصرف انرژی را به خاطر کولرها داریم، این نیروگاه ها هم بیشترین تولیدشان در همین ساعت است. یعنی هر چه هوا گرم تر، استفاده از کولر بیشتر و در مقابل تابش خورشید به پنل های خورشیدی هم بیشتر.

معایب نیروگاه های بادی یا خورشیدی:

• سرمایه گذاری اولیه تقریبا زیادی نیاز دارند.
• همیشه فعال نیستند، نیروگاه های خورشیدی فقط در طول روز و نیروگاه های بادی فقط زمانی که باد بوزد برق تولید می کنند.
• نیاز به زمین های وسیع برای نصب پنل ها و توربین ها بادی دارد. مثلا نیروگاه طوس مشهد فقط ۴۳ هکتار است ولی نیروگاه آفتاب شرق اصفهان ۱۲۰۰ هکتار است. ۱۲۰۰ هکتار اصلا شوخی نیست. یک انسان عادی اگر بخواهد یک دور کامل، دور این نیروگاه بچرخد باید بدون وقفه ۳ ساعت راه برود و ۱۴ کیلومتر را طی کند. در صورتی که این دو نیروگاه هر دو ۶۰۰ کیلو وات تولید دارند.

اگر تمام این ویژگی های مثبت و منفی را کنار هم بگذاریم، می بینیم که ما نمی توانیم کشور را فقط با انرژی‌های تجدیدپذیرِ ناپایدار اداره کنید. نیروگاه های گازی یا نیروگاه اتمی همچون ستون فقرات شبکه برق است و اینها برقی پایدار و قابل اطمینان تولید می‌کنند.
ولی نیروگاه های بادی و خورشیدی برای “کاهش مصرف سوخت فسیلی و پاک‌سازی سبد انرژی” عالی هستند. هر مگاوات برقی که توسط باد یا خورشید تولید می‌شود، به معنای صرفه‌جویی در مصرف گاز، کاهش آلودگی هوا و حرکت به سوی استقلال انرژی است.
پس بهترین استراتژی برای کشور عزیزمان ایران، داشتن تعداد کافی نیروگاه گازی و اتمی برای تضمین پایداری شبکه و همزمان، توسعه حداکثری انرژی‌های بادی و خورشیدی برای کاهش هزینه‌ها و اثرات زیست‌محیطی است. در واقع، این دو گزینه رقیب هم نیستند، بلکه **مکمل** یکدیگرند.

خب آیا دولت مردان ما این را نمی دانند یا کسی نیست که این موارد را به آنها بگوید؟ دولت ما چه کارهایی می تواند انجام دهد؟

• اضافه کردن درسی، تحت عنوان مصرف بهینه انرژی به کتاب های درسی کودکان.
• مورد دیگری که دولت باید روی آن سرمایه گذاری کند، تعویض نیروگاه های قدیمی با بازده پایین با نیروگاه های جدید و پربازده است. گفته می شود که بیشتر نیروگاه های کشور بازده شان زیر ۲۰ درصد است. در صورتی که نیروگاه های مدرن بازده شان ۵۰ تا ۶۰ درصد است.
• کم کاری که دولت ما انجام داده این است که در توسعه نیروگاه های بزرگ گازی و سیکل ترکیبی خوب عمل کرده ولی در توسعه نیروگاه های تجدید پذیر بسیار عقب مانده است. تا سال گذشته که تولید ما از انرژی های تجدید پذیر چیزی در حد صفر بود. ولی شکر خدا داریم با سرعت ملایمی به سمت انرژی های تجدید پذیر می رویم و امروز نزدیک ۲ درصد برق کشور از انرژی های تجدید پذیر تامین می شود.
  جمعیت کشور آلمان حدودا به اندازه ایران است (۸۴ میلیون نفر). این کشور اکنون ۵۹ درصد از برق خود را از انرژی های تجدید پذیر تولید می کند. بطوری که ۳۱.۵ درصد از انرژی باد، ۱۳.۸ درصد از انرژی خورشید، ۴.۷ درصد از انرژی برق آبی و ۶.۵ درصد از زیست توده تامین می شود. پس تنها ۴۱ درصد از سوخت های فسیلی و گاز تامین می شود. جالب است بدانید که آلمان سال گذشته تمام نیروگاه های اتمی خود را خاموش کرد و گفت که ما دیگر نیازی به آنها نداریم.