نصب کنتاکتور در مدار فتوسل

با سلام. اگر مطلب ” فتوسل چند لامپ را می تواند خاموش و روشن کند ” را خوانده باشید، متوجه می شوید که فتوسل ها ظرفیت محدودی دارند و اگر بیشتر از آن از فتوسل جریان بکشیم، رله ی داخل فتوسل خواهد سوخت. مثلاً شرکت های سازنده فتوسل پیشنهاد می کنند برای یک فتوسل ۱۰ آمپر حداکثر باید ۷ عدد لامپ ۱۵ وات ال ای دی نصب کرد. زیرا درایور این لامپ ها در لحظه راه اندازی جریان بالایی می کشد و بعد از مدتی فتوسل را خراب می کند.
ولی گاهی اوقات پیش می آید که بخواهیم یک دستگاه با توان و آمپر مصرفی بالایی را با یک فتوسل خاموش و روشن کنیم، در حالی که آمپر خروجی فتوسل جوابگو نیست. در این صورت باید از کنتاکتور در مدار فتوسل استفاده کنیم. پس مطلب نصب کنتاکتور در مدار فتوسل را دنبال کنید.

قبلاً در مورد روش سیمکشی و نصب فتوسل در کتاب آموزش جامع برق ساختمان و سیستم های اعلان حریق زیاد صحبت کرده ایم، اگر روش آن را فراموش کرده اید، برگردید و یک بار دیگر به نقشه اتصال آن نگاهی بیندازید. دانستن این مطلب پیش نیاز آموزش امروز است.

لطفاً اگر مبتدی هستید و در بعضی قسمت ها را متوجه نمی شوید، ناراحت یا عصبانی نشوید. و حتماً این آموزش را تا پایان دنبال کنید. تمام سعی ما این است که آموزش هایی که ارائه می کنیم با زبان ساده و قابل فهم برای همه باشد. در ضمن اگر در انتهای آموزش با سوالی برخورد کردید، سوالتان را در پایین صفحه مطرح کنید، ما هر شب برای پاسخگویی به سوالات شما خواننده گرامی وقت می گذاریم.

ابتدا یک توضیح مختصر در مورد کنتاکتور بدهیم. اگر مطلب رله چیست را مطالعه کرده باشید، ما در آنجا گفتیم که رله عنصری ست که مانند کلید تبدیل عمل می کند با این تفاوت که جریانی که به بوبین آن وصل می کنیم، عمل قطع و وصل کردن تیغه های داخلی آن را انجام می دهد. حالا این رله یک بابای بزرگتر از خودش هم دارد که نام آن کنتاکتور است. پس اگر خودمانی تر بگوییم “کنتاکتور ها مانند همان رله ها عمل می کنند با این تفاوت که زور بیشتری دارند” و ما می توانیم جریان های بزرگتری را با آنها قطع و وصل کنیم. کنتاکتورها بیشتر در برق صنعتی استفاده می شوند و هم برای برق تک فاز و هم سه فاز کاربرد دارند.

پس باز هم اگر بخواهیم ساده تر صحبت کنیم، ما به این خاطر در این مدار از کنتاکتور استفاده می کنیم چون، زورِ فتوسل نمیرسد که تعداد زیادی چراغ را روشن کند، و ما زورِ کمِ فتوسل را به بوبین کنتاکتور می دهیم تا کنتاکتور فعال شود و تیغه داخلی آن که زور بیشتری دارد، عمل خاموش و روشن کردن چراغ ها را انجام دهد.

اینکه در این مدار از کنتاکتور تک فاز استفاده کنید یا سه فاز، فرقی نمی کند، ولی از آنجایی که کنتاکتور سه فاز در بازار به راحتی پیدا می شود و تفاوت قیمت چندانی هم با کنتاکتور تک فاز ندارد، ما در مدار زیر از کنتاکتور سه فاز استفاده می کنیم. در این صورت دو تا از تیغه های کنتاکتور سه فاز بدون استفاده خواهد بود و فقط یکی از تیغه های آن استفاده می شود. در تصویر زیر یک کنتاکتور سه فاز را مشاهده می کنید.

همان طور که مشاهده می کنید، کنتاکتور بالا ۱۰ ترمینال (یا همان پیچ اتصال) دارد. که با اسم های A1 و A2 و L1 و T1 و L2 و T2 و L3 و T3 و ۱۳NO و ۱۴NO نامگذاری شده است.

هرگز از تعدادِ زیادِ ترمینال های کنتاکتور نترسید، روش اتصال کنتاکتورها بسیار سادست. بر روی کنتاکتور دو ترمینال وجود دارد که با علامت A1 و A2 مشخص شده اند، این دو ترمینال، جهت تغذیه بوبین های کنتاکتور هستند، یعنی وقتی شما فاز را به A1 و نول را به A2 وصل کنید، بوبین کنتاکتور عمل می کند و وقتی بوبین کنتاکتور فعال شود،

• ترمینالِ L1 را به T1 وصل می کند.
• ترمینالِ L2 را به T2 وصل می کند.
• ترمینالِ L3 را به T3 وصل می کند.
• و در کنتاکتور بالا ۱۳NO را به ۱۴NO وصل می کند. البته بعضی از کنتاکتور ها این تیغه آخری را ندارند و فقط سه تیغه بالا را دارند.

همان طور که گفتیم این یک کنتاکتور سه فاز است پس ما فقط تیغه L1 و T1 را استفاده می کنیم و با تیغه های دیگر کاری نداریم. اکنون به نقشه اتصال کنتاکتور به فتوسل توجه کنید.

نقشه نصب کنتاکتور در مدار فتوسل

حالا فرض کنید که می خواهید در یک محوطه یا پارک که تعداد زیادی پایه چراغ وجود دارد، یک فتوسل نصب کنید، به طوری که چراغ ها به صورت اتوماتیک در شب روشن و در روز خاموش شوند. ما نقشه آن را برای شما ترسیم کرده ایم. برای بزرگ تر شدن نقشه، روی آن کلیک کنید.

همان طور که مدار بالا مشاهده می کنید، سیم فاز ابتدا وارد فتوسل می شود ( از طریق سیم قهوه ای) آنگاه زمانی که فتوسل تشخیص دهد که هوا تاریک شده است، فاز خروجی را فعال می کند و فاز از طریق سیم قرمز رنگ، از فتوسل به بوبین کنتاکتور می رسد (به ترمینال A1). بوبین آهنربایی شده و تیغه ها را به سمت عقب می کشد. با این جابجایی تیغه ها، ترمینال L1 با T1 تماس پیدا می کند و سیم فاز به چراغ ها می رسد.

تمام محتوای این درس در یک فیلم آموزشی در کانال یوتیوب ما قرار گرفته است، جهت تکمیل دانش خود حتما این فیلم را در قسمت پایین یا در کانال یوتیوب آموزش برق تماشا کنید.

نکته: حتی یک فتوسل ۶ آمپر هم برای مدار بالا جوابگوست و نیازی به هزینه کردن اضافی نیست.

نکته: هر چقدر تعداد چراغ ها بیشتر باشد و مدار نیاز به جریان بیشتری داشته باشد، نیاز به تعویض و تقویت فتوسل نیست. تنها باید ظرفیت کنتاکتور را بالا ببرید. کنتاکتورها با انواع و اندازه های مختلفی در بازار موجودند و از ۱ آمپر تا چند هزار آمپر موجودند.

نکته: اگر تا به حال کنتاکتور خریداری نکرده اید، و در انتخاب یک کنتاکتور با ظرفیت مناسب دچار تردید هستید، یک کنتاکتور با ظرفیت ۱۶ یا ۲۵ آمپر انتخاب کنید، فکر نمی کنیم در پروژه های معمول در برق ساختمان، شما نیاز به جریانی بیشتر از این داشته باشید، پس نیازی به هزینه کردن اضافی و خرید کنتاکتورهای آمپر بالا نیست. قیمت این کنتاکتور ها حدوداً بین ۲۵۰ تا ۳۵۰ هزار تومان است.

نکته: زمانی که شما یک کنتاکتور ۱۶ آمپر تهیه می کنید، یعنی هر یک از تیغه های آن حداکثر می تواند ۱۶ آمپر جریان را تحمل کند. پس اگر نیاز به جریانی بالاتر از ۱۶ آمپر داشتید نیازی به خرید یک کنتاکتور با ظرفیت بالاتر نیست. کافیست هر سه ترمینال L1 و L2 و L3 را به یکدیگر وصل کنید (با یک تکه سیم اتصال کوتاه کنید) و هر سه ترمینال T1 و T2 و T3 را هم به یکدیگر وصل کنید. و بقیه نقشه را مانند تصویر بالا وصل کنید. در این صورت از تمام ظرفیت کنتاکتور استفاده کرده اید و حالا می توانید تا سه برابر بیشتر از کنتاکتور جریان بکشید. توجه داشته باشید در این صورت نیاز به استفاده از سیم های مناسب دارید، تا سیم های شما هم جوابگوی مدار باشد. پس حتماً مطلب ” هر سیم ظرفیت عبور چه مقدار جریان برق را دارد؟ ” را مطالعه کنید.

نکته: کنتاکتوری که در تصویر بالا مشاهده کردید، اندازه ای در حدودِ ۳ برابر یک کلید مینیاتوری معمولی دارد و به راحتی روی ریل در داخل یک جعبه فیوز نصب می شود.