نوروز 1403 برهمگان مبارک. کد تخفیف عیدانه ویژه کتاب ها (sgr-28) - کد تخفیف ویژه دوره‌های آموزشی (hty458) فروشگاه سایت
نوروز 1403 برهمگان مبارک. کد تخفیف عیدانه ویژه کتاب ها (sgr-28) - کد تخفیف ویژه دوره‌های آموزشی (hty458) فروشگاه سایت
0
0

کنتاکتور – ۰ تا ۱۰۰ آموزش نحوه نصب کنتاکتور سه فاز و تک فاز به زبان ساده

25113 بازدید

کنتاکتور کلمه ای است که شاید با شنیدن آن به یاد برق صنعتی بیفتید و با خود بگویید که این قطعه فقط در برق صنعتی کاربرد دارد و نیازی نیست که یک برقکار ساختمان با آن آشنایی داشته باشد. اگر تصور شما هم این چنین است، امروز شما را با مثال هایی آشنا می کنیم تا ببینید که چقدر آگاهی از نحوه عملکرد و روش نصب کنتاکتور برای یک برقکار ساختمان لازم و ضروری‌ست. برای شروع این آموزش ابتدا لازم است که فیلم آموزش نصب کنتاکتور به زبان ساده را مشاهده کنید، بعد از مشاهده این فیلم به خواندن این مقاله ادامه دهید، زیرا هر دو مکمل یکدیگر هستند و نکاتی که در فیلم گفته نشده در این مقاله آموزش داده شده است.

از آنجایی که این فیلم در کانال یوتیوب ما قرار گرفته، و یوتیوب هم دسترسی کاربران ایرانی را مسدود کرده است، لازم است که با آی پی غیر ایرانی این صفحه را باز کنید. اگر می خواهید فیلم های بیشتری برای شما ارسال کنیم حتماً عضو کانال یوتیوب ما شوید.

جهت خرید این مدل کنتاکتور به صفحه فروشگاه ما مراجعه کنید. لینک خرید کنتاکتور

کنتاکتور چیست ؟

اگر مطلب رله چیست را قبلاً مطالعه کرده باشید، حتماً به خاطر دارید که ما در آنجا گفتیم که رله عنصری ست که مانند کلید تبدیل عمل می کند با این تفاوت که جریانی که به بوبین آن وصل می شود، عمل قطع و وصل کردن تیغه های داخلی آن را انجام می دهد. حالا این رله یک دوست قوی تر از خودش هم دارد که نام آن کنتاکتور است. پس اگر خودمانی‌تر بگوییم “کنتاکتور ها مانند همان رله ها عمل می کنند با این تفاوت که زور بیشتری دارند” و ما می توانیم جریان‌های بزرگتری را با کنتاکتورها قطع و وصل کنیم.
تعریف علمی کنتاکتور به این صورت است که : کنتاکتور یک کلید مغناطیسی ست، که با استفاده از یک جریان کوچک، یک جریان بزرگتر را کنترل (قطع و وصل) می کند. یعنی بجای اینکه ما این کلید را با دست قطع و وصل کنیم، یک جریان کوچک را به کنتاکتور می فرستیم و کنتاکتور متوجه می شود که الان باید کلید داخلی خود را در حالت روشن قرار دهد و وقتی که آن جریان کوچک را قطع کنیم، کنتاکتور متوجه می شود که الان باید کلید داخلی خود را در حالت قطع قرار دهد.
البته با استفاده از تیغه های کمکی، برعکس این هم امکانپذیر است.
کنتاکتورها دارای ۲ نوعِ تک فاز و سه فاز هستند. در تصویر زیر نمای بیرونی یک کنتاکتور ۳ فاز را مشاهده می کنید.

کنتاکتور

روش نصب کنتاکتور

در نمایِ بیرونی این دستگاه فقط تعدادی پیچ می بینید که محل اتصال سیم های برق هستند. ولی در داخل این دستگاه قطعاتی به شرح زیر قرار گرفته است که برای آشنایی با روش نصب کنتاکتور ابتدا باید با این اجزای داخلی و نحوه عملکرد آنها آشنا شوید.

  1. بوبین -بوبین یک سیم پیچ است که وقتی به آن برق وصل می‌کنیم، حالت آهنربایی پیدا می کند-.
  2. هسته ثابت فلزی
  3. هسته متحرک فلزی
  4. فنر بازگشت هسته متحرک
  5. سه تیغه به نام تیغه های قدرت که در حالت عادی باز هستند.
  6. تیغه کمکی NO -که در حالت عادی باز است و تیغه کمکی NC -که در حالت عادی بسته است. البته خیلی از کنتاکتورها تیغه کمکی NO و NC ندارند و باید بصورت یک قطعه جداگانه آنها را از بازار تهیه کنید و روی کنتاکتور سوار کنید.
    تصویر یک تیغه کمکی با ۲ تیغه NO و ۲ تیغه NC را در زیر مشاهده می کنید. در پشت این قطعه یک گیره کوچک وجود دارد که از طریق آن براحتی به جلوی کنتاکتور می‌چسبد.

تیغه کمکی کنتاکتور

 

عملکرد کنتاکتور به این صورت است که یک بوبین در داخل آن قرار گرفته و وقتی ما یک جریان ضعیف را به این بوبین وصل می کنیم، این قطعه حالت آهنربایی پیدا کرده و یک هسته متحرک فلزی را به سمت خود جذب می کنند و حرکت این هسته متحرک به سمت بوبین باعث برخورد یکسری کنتاکت های فلزی در داخل کنتاکتور می شود.

کنتاکتور ۳ فاز :

ابتدا به آموزش کنتاکتور ۳ فاز می پردازیم. زیرا بیشترین استفاده را در بازار دارد و به راحتی پیدا می شود.
برای چند ثانیه به تصویر متحرک زیر نگاه کنید. با توجه به این تصویر مراحلی را که در داخل کنتاکتور ۳ فاز اتفاق می افتد بررسی می کنیم.

  1. در مرحله اول، یک کلید یک پل جریان سیم فاز را به سمت بوبین برقرار می‌کند.
  2. با این عمل، بوبین حالت آهنربایی پیدا کرده و یک هسته فلزی متحرک را به سمت خود جذب می کند.
  3. با حرکت هسته متحرک به سمت بوبین، یکسری کنتاکت -تیغه- فلزی با هم تماس پیدا می کنند که تیغه های قدرت و تیغه های NO از این دسته اند. البته با این عمل یکسری کنتاکت های فلزی هم هستند که تماس خود را از دست می دهند که به آنها تیغه های NC می گوییم.
  4. و در نهایت با تماس تیغه های قدرت -۳ عدد تیغه سمت چپ را تیغه های قدرت می گویند- برق ۳ فاز به موتور میرسد و موتور شروع به چرخش می کند. و تا زمانی که کلید یک پل وصل است و برق به بوبین میرسد، موتور میچرخد.

روش نصب کنتاکتور

توجه: از آنجایی که بوبین کنتاکتور بالا برق خیلی کمی مصرف می کند شما می توانید برای سیم‌های فاز و نولِ ورودی به بوبین حتی از سیم‌های نمره ۰/۵ -پنج دهم- هم استفاده کنید. ولی برای سیم‌های R,S,T که برق موتور را تامین می کنند باید از سیم‌های کلفت‌تر و متناسب با ظرفیت موتور استفاده شود.

در مدار بالا حتماً نباید از کلید یک پل استفاده کنیم، هر دستگاهی که بتواند یک فاز را به بوبین وصل کند می تواند به جای کلید یک پل در مدار قرار گیرد. مثلاً اگر مطلب نصب کنتاکتور در مدار فتوسل را مطالعه کنید می بینید که بجای کلید یک پل، یک فتوسل نوری معمولی‌ست که جریان سیم فاز را با بوبین برقرار می کند و کنتاکتور را فعال می کند. پس اگر بخواهیم یک فتوسل را در مدار بالا ببندیم به این صورت خواهد بود. البته موتور ۳ فاز را هم حذف می کنیم و بجای آن لامپ های معمولی قرار می‌دهیم.

مدار فتوسل و کنتاکتور

مدار بالا به این صورت عمل می کند که در هنگام شب، یعنی زمانی که ماه ظاهر می شود. سیم خروجی فتوسل نوری-سیم قرمز- فعال میشود و فاز به بوبین کنتاکتور میرسد و بوبین فعال می شود. با فعال شدن بوبین، هسته متحرک فلزی جذب بوبین میشود و با این حرکت، تیغه های داخل کنتاکتور تغییر حالت می دهند-یعنی تیغه های قدرت و تیغه های NO بسته می شوند و تیغه های NC باز می شوند- آنگاه یک سیم فازِ دیگر که تحمل جریان بیشتری را دارد از طریق یکی از تیغه های قدرت به چراغ ها وصل می شود و چراغ ها روشن می شوند.
پس باز هم اگر بخواهیم به زبان ساده تر بگوییم، ما به این خاطر در این مدار از کنتاکتور استفاده می کنیم چون، زورِ فتوسل نمیرسد که تعداد زیادی چراغ را روشن کند، و ما زورِ کمِ فتوسل را به کنتاکتور می دهیم تا کنتاکتور فعال شود و تیغه داخلی آن که زور بیشتری دارد، عمل خاموش و روشن کردن چراغ ها را انجام دهد.
همانطور که می بینید در این مدار فقط از یکی از تیغه های قدرت استفاده کرده ایم و با ۲ تیغه دیگر و تیغه های NC و NO کاری نداریم.

نکته: پس می توان از کنتاکتورهای ۳ فاز برای برق تکفاز هم استفاده کرد ولی برعکس این امکان پذیر نیست. اینکه در این مدار از کنتاکتور تکفاز استفاده کنید یا سه فاز، فرقی نمی کند، ولی از آنجایی که نوع سه فاز در بازار به راحتی پیدا می شود و تفاوت قیمت چندانی هم با نوع تکفاز ندارد، ما در مدار بالا از نوع سه فاز استفاده کرده‌ایم.

توجه: البته اگر تعداد چراغ ها کم باشد، می توان کنتاکتور را از مدار بالا حذف کرد و مستقیم برق چراغ ها را از فتوسل گرفت، ولی ما فرض را بر این گرفته ایم که تعداد چراغ ها زیاد است و این فتوسل تحمل این مقدار جریان را ندارد. به همین خاطر از کنتاکتور استفاده کرده‌ایم.

نکته: در مدار بالا حتی یک فتوسل نوری ۶ آمپر که توان خیلی کمی هم دارد برای هر تعداد چراغ جوابگوست و نیازی به هزینه کردن اضافی و خرید فتوسل های با آمپر بالاتر نیست. زیرا کار اصلی را کنتاکتور انجام میدهد و جریان اصلی از کنتاکتور عبور می کند.

توجه: بوبین بعضی از کنتاکتورها با برق ۲۲۰ ولت و بعضی های دیگر با ولتاژهای مختلف مثلاً ۱۲ یا ۲۴ یا ۳۸۰ ولت و… فعال می شوند. که ما در برق ساختمان و در برق صنعتی بیشتر با کنتاکتورهایی سروکار داریم که بوبین آنها با ۲۲۰ ولت AC فعال می‌شود.

حالا دوباره به تصویر کنتاکتور ۳ فاز نگاه کنید تا پیچ های اتصال آن را بررسی کنیم.

کنتاکتور سه فاز

  1. در قسمت بالای این دستگاه ۲ ترمینال وجود دارد که با علامت A1 و A2 شماره گذاری شده است. این دو ترمینال همان سیم های ورودی به بوبین هستند، که بایستی به A1 سیم فاز و به A2 سیم نول متصل گردد. (برق ۲۲۰ ولت AC)
  2. شش ترمینالِ L1,T1,L2,T2,L3,T3 تیغه های قدرت هستند، یعنی وقتی فاز و نول به A1 و A2 وصل شود. در داخل کنتاکتور
    ترمینالِ L1  به T1 وصل می شود.
    ترمینالِ L2  به T2 وصل می شود.
    ترمینالِ L3  به T3 وصل می شود.
  3. اکنون فقط دو ترمینال باقی مانده که عبارتند از ۱۳NO و ۱۴NO . از نامشان مشخص است که اینها ترمینال های تیغه کمکی NO هستند. یعنی وقتی فاز و نول به A1 و A2 وصل کنیم. در داخل کنتاکتور این دو ترمینال به هم متصل می شوند.
  4. همانطور که می بینید کنتاکتور بالا تیغه کمکی NC ندارد. و اگر به این تیغه نیاز دارید، باید آن را جدا تهیه کنید و روی کنتاکتور سوار کنید.
  5. پس از این به بعد دیگر از تعداد زیاد پیچ ها و ترمینال‌های روی کنتاکتور وحشت نکنید.

 

کنتاکتور تکفاز :

عملکرد کنتاکتورهای تکفاز هم دقیقاً مانند کنتاکتورهای ۳ فاز است، با این تفاوت که در آنها فقط یک تیغه قدرت وجود دارد. تصویر یک مدل تک فاز را در پایین مشاهده می‌کنید.

کنتاکتور تک فازاز آنجایی که مدل تکفاز به سختی در بازار پیدا می‌شود و تفاوت قیمت چندانی هم با نوع ۳ فاز ندارد. همیشه به شما پیشنهاد می کنیم که از مدل ۳ فاز استفاده کنید، حتی اگر با برق تکفاز کار می کنید.

آیا این مطلب را می پسندید؟
https://amoozesh-bargh.ir/?p=3010
اشتراک گذاری:
مهندس مرادی
مطالب بیشتر
برچسب ها:

نظرات

396 نظر در مورد کنتاکتور – ۰ تا ۱۰۰ آموزش نحوه نصب کنتاکتور سه فاز و تک فاز به زبان ساده

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

  1. سلام، ممنون به خاطر مطالب مفید شما ، کاربرد تیغه NC و NO چیه ؟ و اینکه چرا رو برخی کنتاکتور ها بیمتال نصب می کنند ؟

    ۵

  2. مهندس جان کتاب یا جزوه خاصی مدنظرتون هست که روش نصب وفایده کنتاکتور رو مثل کتاب آموزش جامع برق ساختمان خیلی شیواو علمی درعین حال ساده وسنتی (خودمونی) شرح داده باشه ؟؟ راستش منم مثل شما زیاد خوشم ازبحث تئوری و فرمولات نمیاد چون از کاه کـــــــــــــوه میسازن ؛مثلا یه کلید تک پل ساده رو یه پروژه میکنه/ درضمن اگه کتاب نسخه چاپی باشه خیلی بهتره

    ۴

    1. سلام حسن جان. ولی کنتاکتور دیگه چیزی بیشتر از این نداره، اگه می خوایی کامل باهاش آشنا بشی بجای کتاب یک کنتاکتور واقعی بخر و تویه خونه دل و روده شو بریز بیرون تا کاملاً با روش نصب اون آشنا بشی.

      ۷

    2. سلام مهندس
      بسیار عالی و بدون معمایی کردن موضوع توضیحات لازم را دادید
      خیلی تو سایتها گشتم که همه فرمولی حرف میزدن
      اما اینجا بسیار ساده و معنی دار توضیح داده و حتی اسلومیشن و نمودار متحرک تمام کارها رو مشون میده
      بسیار خوشحال شدم که سایت حضرتعالی را دنبال میکنم
      موفق و پایدار باشید

      ۴

  3. سلام جناب مرادی، نقش وکاربرد کنتاکتــــــــور دربرق ساختمان چیست؟ لطفاشرح دهید ، آیابرای هرواحد یاهر طبقه کنتاکتور نصب کنیم چ مزیتی داره وآیا ازکنتور اصلی اول به ورودی کنتاکتوربیایم بعد ب کلید نشتی ی همون محافظ جان

    ۷

    1. سلام. معمولاً جاهایی که قرار باشه جریان زیادی از دستگاهی عبور کنه و اون دستگاه توانایی تحمل اون همه جریان رو نداشته باشه براش کنتاکتور نصب میکنن. مثلاً اگر بخواد ۱۰ تا لامپ همزمان به یک فتوسل یا تایمر راه پله یا سنسور حرکتی وصل بشه، چون این دستگاهها تحمل این همه لامپ رو ندارن، پس کنارشون کنتاکتور نصب میکنن تا اون جریان زیاد بیاد از کنتاکتور رد بشه نه از اون دستگاه.

      ۳

  4. سلام مهندس جان وقتتون بخیر
    مهندس جان مطالبتون خیلی جامع و عالی بود یک سوال داشتم قبلا در صفحه مربوط به برق کولر ازتون پرسیده بودم که جوابی حاصل نشد من در تمام منازلی که برق کشی میکنم برای حفاظت بیشتر کنتاکتور نصب میکنم حالا سوالی که برام یش اومده اینه که من تو این خونه که کار میکنم کنتورش سه فازه و تعداد ۳ عدد کولر ۱۲هزار و ۳ عدد کولر ۲۴ هزار اسپیلت و ۲ عدد ابگرمکن برقی ۸۰ لیتری نصب شده سوال اینجاست ایا من باید برای هرکدام از این مصرف کننده ها ۱ کنتاکتور استفاده کنم و برای روشناییهاش که پنل هایsmd هست ۱ کنتاکتور و برای سایر پریزها ۱ کنتاکتور استفاده کنم؟ اگرم که جواب نه هست لطف بفرمائید راهنمایی کنید چندتا کنتاکتور و در چه مسیرهایی کارگذاشته بشه و نکته مهم که این پروژه در بندرلنگه محلی که اکثر سال کولرها روشنه و فقط از آبگرمکن برقی استفاده میشه داره اجرا میشه. و آیا برای خود کنتور کنترل فاز هم نیازه استفاده بشه ؟ اگه نیازه تو کنتور واسه کنترل فاز چه کنتاکتوری باد استفاده کرد؟
    ممنونم از شما

    ۵

    1. سلام. مرسی. ولی شما نیاز به هیچ کنتاکتوری ندارید، در مسیر هر کولر و آبگرمکن یک کلید مینیاتوری کفایت میکنه.
      فقط کابل کولر گازی ها و آبگرمکن ها که پرمصرف هستند. رو یک کابل جدا از روشنایی ها و پریزها ببرید تا در زمان استارت کولرگازی ها چراغ های داخل منزل چشمک نزنه.
      نصب کنترل فاز هم می تونه مفید باشه تا افزایش و کاهش ولتاژ یا دو فاز شدن رو قطع کنه.

      ۲

      1. سلام مهندس جان ممنونم از راهنمایی هاتون
        من تو سیستم برق کشی هرجا که ساختمون تحویل میگیرم برای هر اتاق یک فیوز برای روشنایی یک فیوز برای پریزها و یک فیوز برای کولر اون اتاق در نظر میگیرم و این برای کل ساختمان به همین شکله از اونجا که برای هر کولر باید از محافظ استفاده بشه دوستانی که با تجربه تر از من هستن تو این زمینه و دارای فروشگاه لوازم برقی گفتن اگه کنتاکتور نصب کنی بهتر از محافظ عمل میکنه و بخاطر همین این سوال رو پرسیدم ایا واقعا این حرفشون درسته و منبع علمی داره؟ و موضوع دیگه گفتن چون پنل های smd به افت و افزایش ولتاژ حساسیت بالایی دارند باید برای اونها حتما کنتاکتور بزاری که مانع از سوختن و انفجار ترانس اونها بشه البته من یه ساختمون که کار کردم چیزی حدود ۲۰۰ عدد پنل smd ۱۸ وات کار کردم که یه روز که بارندگی بود به علت برخورد صاعقه به ترانس برق شهری که در کنار اون منزل بود باعث شده بود چیزی حدود ۱۲۰ تا از پنل ها ترانسشون منفجر بشه و لامپ هاش بسوزه که این دوست برقکارمون گفت باید حتما کنتاکتور واسشون نصب میکردی و اگه یه کنتاکتور واسه کل پریزهای مصرفی خونه بزاری دیگه نیاز نیست واسه تی وی و یخچال و لباسشویی محافظ بزاری ولی برای هرکولر هم اگه بخوای بزاری یدونه باید در نظر بگیری که بهتر از محافظه میشه لطف کنید راهنمایی بفرمائید این نظریه چقدر درسته و آیا میشه واقعا به جای اونهمه محافظ تو ساختمون از یه کنتاکتور استفاده کرد
        باتشکر که وقت گذاشتین و جواب دادین

        ۵

        1. سلام پیمان جان. ولی عملکرد محافظ با عملکرد کنتاکتور کاملاً فرق میکنه. محافظ برای اینکه که اگر ولتاژ از ۱۷۵ کمتر شد یا از ۲۴۰ بیشتر شد برق رو قطع کنه، ولی کنتاکتور که این کار رو نمیکنه. پس می تونید یک محافظ برق رو به همراه یک کنتاکتور به عنوان محافظ کلی برق ساختمان استفاده کنید و نیازی نیست که برای هر کولر یک کنتاکتور جدا قرار بدید.
          برای پنل های smd هم این جمله اشتباهه. فقط میگن اگر تعداد پنل ها از پنج شش تا بیشتر بود و خواستی براشون سنسور حرکتی یا فتوسل نصب کنی، چون این پنل ها جریان هجومی اولیه داره و باعث خراب شدن رله داخل سنسور و فتوسل میشه اون موقع باید کنتاکتور نصب کنید.
          برای اون پنل های smd که گفتین چون تعدادشون خیلی زیاده، بهتره هر ۱۰ تاشون رو سری کنی و دو رشته سیم نمره ۱.۵ براشون قرار بدی. یعنی جمعاً میشه ۲۰ تا رشته سیم نمره ۱.۵ . بعدش همه اینها رو به یک (یا دو) کنتاکتور ۳۲ آمپر ۳ فاز وصل کنید. اینطوری عمر اون پنل ها بیشتر میشه.

          ۶

  5. سلام و درود
    ببخشید یک سئوال داشتم می شود راهنمایی فرمایید.
    یک فتوسل دارم که می خواهم دم غروب که وصل میشود یک تایمر بعدش قرار دهم که فقط ۱۰ دقیقه برق را متصل کند .
    می خواستم ببینم همچنین تایمر وجود دارد مثل تایمر که در سنسور حرکتی راه پله است.
    ممنو ن می شوم راهنمایی فرمایید.

    ۴

    1. سلام. مرسی. چه جورایی میشه گفت که کنتاکتور از لحاظ حفاظتی هم مزایایی داره.و مثلاً اگر بخواد از یک سنسور حرکتی یا فتوسل جریان زیادی کشیده بشه احتمال داغ شدن یا سوختن اون وسیله هم ایجاد میشه ولی زمانی که از کنتاکتور استفاده بشه دیگه این مشکلات نیست.

      ۵

  6. با سلام و خسته نباشیدلطفا اگه بتونین نقشه کنتاکتور را با یک کلید استارت استوپ برام بفرستین ممنون میشم دستتون درد نکنه

    ۷

  7. ممنون مهندس جان
    هم من و هم همکارام که برقکار صنعتی هستیم از توضیحات جامع و مفیدتون نهایت استفاده را بردیم
    🙏🌹🙏

    ۴

  8. با عرض سلام و قبولی طاعات و عبادات شما
    در مورد برق ساختمان کنتاکتور کاربردهای دیگری هم دارد؟ یا تنها به همین موردی که فرمودید یعنی روشن و خاموش کردن محوطه منحصر میشود؟ و آیا امکان دارد کاربردهای دیگر آن هم بفرمایید؟
    کلا در برق ساختمان چه فرمانهایی را می توان به کنتاکتور داد؟
    ممنونم

    ۶

    1. سلام. طاعات و عبادات شما هم قبول. بله، مثلاً محافظ کلی برق ساختمان رو هم میشه با کنتاکتور طراحی کرد. یا در داخل تابلوهای آسانسور

      ۶

      1. سلام.
        از پاسختون بسیار ممنونم. اونوقت میشه یه توضیح مختصری بدید که چگونه و تحت چه مکانیسمی این محافظت صورت میگیرد؟ چون ما از کلیدهای اتوماتیک و مینیاتوری و حتی محافظ جان که استفاده می کنیم. وجود کنتاکتور برای حفاظت برق چه ضرورتی دارد؟

        ۵

شروع گفتگو در واتساپ
1
آیا نیاز به کمک دارید؟ چت واتساپ
خانم داوودی آنلاین است.
سلام. داوودی هستم، مدیر فروش
هر سوالی که در مورد نحوه خرید کتاب ها و دوره های آموزشی دارید، بنده درخدمتم.
شماره واتساپ: 09194053853