نقشه کلید صلیبی

در ۷۰ میلیون سال قبل که دایناسورها روی زمین زیست می کردند، از کلید صلیبی یا همان کلید کراس برای کنترل روشنایی یک لامپ از چند نقطه استفاده می‌شد. به این خاطر به زمان های بسیار دور اشاره کردم، زیرا که امروزه در هیچ ساختمانی رد پایی از این کلید پیدا نمی کنید، البته شاید فسیل‌های آن در میان لایه های زیرین زمین یافت شود ولی یکبار که به درخواست مشتری دنبال چنین کلیدی می گشتیم، هیچ اثری از آن در هیچ کدام از مغازه های شهر نبود. البته اگر اغراق نکرده باشم هنوز هم در بعضی سایت های اینترنتی می بینم که فروش این کلید انجام می شود ولی خرید حضوری کجا و سفارش اینترنتی کجا. مهندسان طراح برق ساختمان هم این را می دانند و به همین خاطر دیگر در هیچ کدام از نقشه های برق ساختمان این کلید را طراحی نمی کنند. ولی شما به عنوان یک تکنسین و برقکار ماهر باید روش نصب کلید صلیبی را بلد باشید.

گفتیم که از این کلید یا بهتر بگوییم از این مدار ، جهت خاموش و روشن کردن یک یا چند لامپ (یا هر وسیله برقی) از چندین نقطه استفاده می شود.

فرضاً یک سوله داریم که طول زیادی دارد و میخواهیم به فاصله هر ۱۰ متر روی دیوار سوله، یک کلید برق نصب کنیم تا با استفاده از آنها، از هر کدام از این کلیدها روشنایی سوله را کنترل کنیم. ( این یک فرض است زیرا برای روشنایی سوله ها راه های بهتری وجود دارد).

روش لوله گذاری برق برای کلید صلیبی

ابتدا روش لوله گذاری و سپس روش سیم کشی در کلید های صلیبی را نشان می دهیم.

در لوله گذاری شکل بالا مهم نیست که “لوله ارتباطی” ابتدا به کدام یک از کلیدهای تبدیل وارد شود. ببخشید که مستقیم از کلمه لوله ارتباطی استفاده کردم، زیرا تصور کردم که شما از خوانندگان کتاب آموزش برق ساختمان هستید و از قبل با این اصطلاحات آشنایی دارید. منظورم از لوله ارتباطی همان لوله ای است که فاز و نول اصلی را وارد این مدار می کند.

همان‌طور که مشاهده می‌کنید، ۲ کلید صلیبی در شکل بالا قرار گرفته اند و در ابتدا و انتهای این مدار هم یک کلید تبدیل قرار گرفته  است. وجود این ۲ کلید تبدیل در این مدار الزامی است و اگر نباشند این مدار کامل نخواهد شد. در شکل بالا به هر تعداد که بخواهید می توانید کلید‌های صلیبی را افزایش دهید و به صورت سری کنار هم نصب کنید.

روش سیمکشی کلید صلیبی

و حالا به روش سیمکشی و سربندی این کلیدها توجه کنید.

همان طور که مشاهده می کنید، سیم نول مستقیم به مصرف کننده وصل شده است.

سیم فاز ابتدا وارد ترمینال طلایی رنگ از کلید تبدیل اول می شود، و از دو ترمینال نقره ای رنگی که در کلید تبدیل است، به دو ترمینال ورودی کلید صلیبی وصل می شود. از کلید صلیبی اول دو سیم خارج شده و به دو ترمینال ورودی کلید صلیبی دوم وصل می شود. و از دو ترمینال خروجی کلید صلیبی دوم، دو سیم به دو ترمینال نقره ای رنگ از کلید تبدیل آخر وصل می شود. از ترمینال طلایی رنگ کلید تبدیل آخر هم یک سیم به مصرف کننده وصل می شود.

پس متوجه شدیم که کلیدهای صلیبی دارای ۴ کنتاکت (ترمینال اتصال) هستند. ترمینال‌های ورودی در کلید های صلیبی معمولاً نقره ای رنگ و ترمینال‌های خروجی معمولاً طلایی رنگ هستند. گاهی اوقات این ترمینال‌ها به صورت ضربدری و گاهی هم به صورت دو به دو در یک راستا در داخل کلید صلیبی قرار گرفته اند.

در کتاب آموزش برق ساختمان، در مورد مکانیزم عملکرد این کلید صلیبی بیشتر آموزش داده‌ام، اگر علاقه مند بودید می توانید به این کتاب مراجعه کنید.