آموزش کامل سرویس کولر آبی | نصب و راه اندازی

به نام خداوند هستی بخش؛ با سلام و درود فراوان خدمت همه شما همراهان گرانقدر و عزیز سایت آموزش برق، با یک مقاله مهم دیگر در خصوص سرویس و تعمیرات سیستم‌های سرمایشی و گرمایشی در خدمت شما عزیزان هستیم. در این مقاله‌ی کوتاه آموزش کامل سرویس کولر آبی را یاد خواهید گرفت.

کولر آبی یا تبخیری، کولری است که بر پایه و اساس تبرید تبخیری دمای هوا را کاهش می دهد. در فرایند سرمایش تبخیری رطوبت به هوا اضافه می شود اما در فرایند سرمایش تراکمی (مثل کولرهای گازی) رطوبت از هوا زدوده و حذف می شود، بنابرین در کشور ما در مناطق مرکزی از کولر آبی و در مناطق ساحلی و شرجی از کولرهای گازی استفاده می‌شود. اکثر ساختمان‌ها با توجه به اقلیم معتدل در کشور ما مجهز به کولر‌های آبی هستند، بنابرین سرویس صحیح و به موقع این کولرها از اهمیت فراوانی برخوردار است.

متاسفانه بسیاری از مردم به سرویس کولر آبی خود اهمیت کمی می‌دهند و به درستی و در زمان مناسب کولر را سرویس نمی‌کنند، این سبب می‌شود که هم عمر مفید کولر آبی و هم سلامتی ساکنین مکان مورد خطر قرار گیرد. در زیر مواردی از آسیب‌های ناشی از عدم سرویس کولر آبی را ذکر می‌کنیم‌:

پیامد های عدم سرویس مناسب و به موقع کولر آبی

۱. کولر آبی دارای قطعات چرخنده و ثابت نسبتا حساسی مثل الکتروموتور، واترپمپ، شفت، پولی، یاتاقان، بلبرینگ و … است که اگر به موقع سرویس و بازبینی و روغن کاری نشوند عمر مفیدشان به شدت کاهش یافته و خیلی زود خراب می‌شوند.

۲. به دلیل سختی آب در بیشتر مناطق، اگر پدهای تبخیری (پوشال یا پد سلولزی)، تشتک ذخیره آب، مسیرهای آبرسانی، شناور و پمپ و مابقی قطعاتی که در معرض آب و رطوبت هستند به موقع سرویس و تمیزکاری نشوند دچار رسوب گیری شدید خواهند شد و پوسیده و از کار افتاده می‌شوند.

۳. مسیرهای انتقال جریان هوا مثل فن و پد های تبخیری به مرور زمان دچار ریزگرد‌ها و آلودگی‌های مختلف می‌شوند که اگر به موقع نظافت نشوند سبب پخش شدن ریزگرد‌ها در محیط ساختمان و ایجاد ناراحتی‌های تنفسی و آلرژی برای ساکنین و آلودگی محل به گرد و خاک بیش از حد خواهند شد.

۴. کولر آبی به دلیل وجود رطوبت بالا و عدم تابش مستقیم نور آفتاب به اجزای داخلی آن، محل مناسبی برای رشد انواع باکتری، قارچ، ویروس و … هستند که در صورت عدم سرویس و ضد عفونی به موقع رشد خواهند کرد و برای سلامتی افراد بسیار خطرناک خواهند بود.

۵. اگر کولر های آبی به موقع سرویس نشوند و سرویسکار قطعاتی مثل شناور، شیر تخلیه آب، آبریز پدهای تبخیری و یا حتی الکتروموتور، یاتاقان‌ها، تسمه و … را به موقع بازبینی ، سرویس یا در صورت نیاز تعویض ننماید، مصرف آب و انرژی برق به دلیل تنظیم نبودن قطعات نامبرده افزایش یافته و سبب هدر رفت آب و انرژی می شود؛ علاوه بر آنکه بازدهی دستگاه به حد زیادی افت خواهد کرد و هوا به درستی خنک نخواهد شد.

۶. اگر قطعات چرخنده به موقع سرویس نشوند موجب ایجاد سر و صداهای زیاد و آزار دهنده توسط کولر می‌شود و آرامش ساکنین را دچار اختلال می کند.

خب موارد بالا ۶ مورد از پیامدهای عدم سرویس اصولی و به موقع کولر است که ممکن است بیشتر از این هم باشد اما برای اینکه مقاله خسته کننده نشود و از موضوع زیاد منحرف نشویم به همین موارد بسنده می‌کنیم؛ اما خب به حتم به اهمیت سرویس کولر آبی پی برده‌اید و متوجه شدید که سرویس نکردن کولر آبی چه نتایجی به همراه دارد و سبب می‌شود بجای لذت بردن از هوای خنک دستگاه، همواره دچار آزار و اذیت شوید و سلامتی‌تان نیز به خطر بیفتد. خب در ادامه انواع سرویس کولر آبی و چگونگی آنها را خواهیم گفت.

انواع سرویس کولر آبی

سرویس کولر آبی تنها به آغاز فصل تابستان محدود نمی‌شود و ما سه نوع سرویسکاری داریم:

۱.سرویس آغاز فصل گرما

۲.سرویس و بازبینی ماهیانه در طول فصل گرما

۳.سرویس و جمع آوری پایان فصل گرما

که البته می‌دانید سرویس ابتدای تابستان مهم ترین مرحله سرویس کاری کولر آبی است.

سرویس ابتدای فصل گرما

در این مرحله، باید به این توجه کنید که کولر آبی شما حدود ۹ الی ۱۰ ماه خاموش و در معرض آلودگی های مختلف بوده است و انواع عوامل آسیب زا دستگاه شما را درگیر کرده است، که در سرویس آغاز فصل گرما باید همه این عوامل را شناسایی کرده و از میان بردارید. البته اگر در ابتدای پاییز سال قبل سرویس پایان فصل را به خوبی انجام داده باشید کار شما در اینجا اندکی راحت تر خواهد بود، اما خب بهرحال ما بدترین حالت را متصور می شویم که در آن با کولری کثیف و آسیب دیده و سرویس نشده مواجه هستیم و حالا شما عزیزان باید یک سرویس حرفه‌ای را آموزش ببینید.

۱. ایجاد شرایط اولیه برای شروع سرویس

برای شروع سرویس کولر آبی، ابتدا نیاز به یک سری ابزارهای مخصوص دارید که این ابزارها تقریبا در جعبه ابزار هر برقکار ساختمان یا سرویس کار کولر یافت می‌شوند و نیاز نیست ابزار خاص و جدیدی بخرید. یک سرویسکار کولر آبی باید در جعبه ابزارش فازمتر با چراغ سالم، سیم چین، پیچ گوشتی دوسو و چهارسو، آچار فرانسه، انبردست، نوار تفلون، نوارچسب برق، شیلنگ آب، فرچه کوچک و نرم، دستمال نظافت، انبر قفلی و روغندان حاوی روغن مخصوص کولر آبی (روغن توربینی ۲۰۰) داشته باشد.

سپس اگر به محل جدیدی رفته‌اید که تعداد زیادی کولر روی بام است و نمی‌دانید کدامیک را باید سرویسکاری نمایید، در ابتدا باید از اشخاصی که مطلع و در دسترس هستند در این مورد سوال کنید، اگر شخص مطلعی پیدا نشد ابتدا دریچه‌های انتقال هوا در محل مورد نظر را کامل ببندید و از شخصی دیگر بخواهید که فن کولر آن نقطه یا طبقه را برای لحظه‌ای کوتاه روشن و خاموش کند و از آن بالا ببینید کدامیک از کولر‌ها همان لحظه روشن و خاموش می‌شود، آن مورد کولری است که شما باید سرویسکاری نمایید.

۲.قطع کردن جریان برق کولر آبی یا کلید ایزولاتور:

بسیار دقت فرمایید که بیشترین آمار برق گرفتگی و حوادث مربوط به سرویس کولر آبی مربوط به همین قسمت از کار است که برق کولر وصل بوده و در سیستم آن نیز برق وجود دارد و موجب بروز حادثه برق گرفتگی برای شخص سرویسکار می شود (البته این مورد برای کولر های مجهز به کلید محافظ جان و قطع دوقطب یا مجهز به کلید ایزولاتور رخ نمی دهد)، پس ابتدا یا کلید ایزولاتور که در محل نصب کنار دستگاه واقع شده را قطع کنید و اگر هم کلید ایزولاتور وجود نداشت برق کولر را از داخل جعبه فیوز طبقه قطع نمایید. بد نیست در پایان مطالعه این مقاله، سری هم به آموزش نصب کلید کولر آبی بزنید.

۳.باز کردن درب های جانبی کولر و بررسی قطعات آن

پس از آنکه اطمینان حاصل کردید که کولر شما از شبکه برق ساختمان جدا است، درب‌های جانبی آن را باز کنید و از حضور و سالم بودن تمامی قطعات آن اطمینان حاصل کنید، سپس اگر کولر پوشالی بود یک دست پوشال متناسب با حجم آن تهیه نموده و حتما آنها را عوض کنید، اگر هم سلولزی است و هنوز عمر پد های سلولزی به ۵ سال نرسیده است، لازم نیست آنها را تعویض کنید، تنها کافیست یک محلول ضد عفونی کننده مخصوص پد های سلولزی تهیه کرده و آنها را ضد عفونی نمایید، قطعات دیگر نظیر پمپ، شناور، شیر تخلیه، صافی پمپ، تسمه و … را نیز بررسی کنید و در صورت فرسوده بودن حتما یک نمونه مشابه و مناسب بخرید و تعویض نمایید (برای خرید تسمه جدید باید سایز تسمه قبلی را داشته باشید).

نکته : اگر پمپ شما سوخته یا فرسوده بود برای خرید پمپ جدید حتما از برندهای معتبر و اورجینال با ضمانت و گارانتی خرید کنید.

۴.تعویض پوشال یا پد سلولزی

همانطور که گفتیم اگر کولر پوشالی بود باید حتما پوشال ها را سالیانه تعویض کنید، اگر هم سلولزی بود نیاز به تعویض سالیانه نیست زیرا این پدهای سلولزی تا ۵ سال می توانند کار کنند و بعد باید آنها را تعویض کرد.

برای تعویض پوشال ابتدا زبانه‌های پوشالگیر را به داخل خم کنید، سپس آنها را از درب های مشبک جدا کنید تا پوشال‌ها آزاد شوند و سپس پوشال‌های فرسوده را خارج کنید و دور بیندازید.

برای تعویض پد سلولزی نیز باید پیچ های اطراف گیرنده های پد را باز کنید و گیرنده ها را جدا کنید، سپس سلولزهای فرسوده را خارج کرده و دور بیندازید.

سپس با آب و پودر شست و شو، محلولی درست کنید و درب ها را با فرچه نرم و آب و کف بشویید و سعی کنید رسوبات آب را به خوبی برطرف کنید. سپس پوشال یا پد سلولزی جدید را درون درب‌ها قرار دهید و گیره‌ها را برعکس موارد فوق مجدداً روی آنها سوار کنید. سپس آنها را اندکی با آب بشویید تا خیس بخورند.

برای اینکه حوصله تان سر نرود، پیشنهاد میکنم این فیلم را مشاهده کنید.

۵.باز کردن قطعات و رسوب زدایی کولر

ابتدا پمپ آب را از کولر جدا کنید، ابتدا سیم های فاز و نول و ارت آن را از داخل جعبه تقسیم کولر خارج کنید و شیلنگ آب آنرا جدا کنید. سپس پیچ کلاهک آن را باز کرده و با آزاد کردن قفل زیرین کلاهک، پمپ را به طرف بالا و سپس به طرف عقب بکشید تا قفل های بالایی نیز جدا شده و پمپ آزاد شود و آن را بیرون بیاورید.

شیر تخلیه کولر را نیز اگر در جای خود است باز کنید، بدین صورت که ابتدا مهره زیرین را بپیچانید تا باز شود و سپس شیر تخلیه را از بالا بیرون بیاورید.

شیر شناور را نیز باز کنید، ابتدا مهره شیلنگ آن را بپیچانید تا شیلنگ جدا شود، سپس مهره نگه دارنده را از بیرون کولر با آچار فرانسه باز کنید و بیرون بیاورید، در نهایت شناور را از درون کولر از بدنه جدا کنید (مواظب باشید قطعات جدا شده گم نشوند)

تسمه کولر را نیز به آرامی ابتدا از پولکی کوچک و سپس از پولکی بزرگ جدا نمایید.

اکنون تشتک ذخیره آب کولر را با سمباده یا کاردک به گونه‌ای که ضربه‌ای به آن وارد نشود رسوب زدایی کنید، سپس قطعاتی که جدا کرده‌اید را نیز توسط فرچه بسیار نرم و دستمال از هرگونه رسوب و سختی آب به آرامی پاک کنید.

نکته ۱ : سبد پمپ آب، شیر شناور و شیر تخلیه کولر اگر فرسوده شده و پوسیده‌اند باید حتما تعویض شوند، هنگام تعویض از محصولات مرغوب استفاده کنید.

نکته ۲ : تسمه کولر اگر نخ زده یا از حالت نرم به حالت خشک تغییر پیدا کرده است باید با یک نمونه هم سایز تعویض شود، همچنین به هیچ عنوان تسمه را با آب نشویید بلکه با یک پارچه نیمه مرطوب به آرامی تمیز کنید.

نکته ۳ : به هیچ عنوان با اشیاء تیز و برنده مثل برس سیمی و تیغ و یا مواد حلال و خورنده مثل تینر و اسید اقدام به رسوب زدایی کولر آبی ننمایید، از فرچه نرم و دستمال پارچه‌ای و همچنین شوینده‌هایی مثل پودر تاید و الکل غیر صنعتی و سانوسیل جهت تحقق این امر استفاده نمایید.

۶.شست و شوی کولر و قطعات باز شده آن

پس از آنکه تشتک آب کولر و قطعات باز شده را رسوب زدایی کردید باید با آب و ماده شوینده شست و شو دهید، ابتدا فن حلزونی و محل ذخیره آب را خیس نمایید و سپس به ماده شوینده مناسب (پودر شست و شو) آغشته کرده و با فرچه نرم بسایید، سپس با آب، کف های مالیده شده را بشویید تا داخل کولر به خوبی تمیز شود، سپس به سراغ قطعات پمپ، سبد، شناور و شیر تخلیه آب بروید و در صورتی که نیاز به تعویض نداشتند با آب و مواد شوینده شست و شو دهید.

سپس ناودانی‌های آب که در قسمت فوقانی پوشال‌ها قرار دارند را نیز با آب شست و شو دهید، سپس شیلنگ آبی که در دستتان هست را روی دهانه شیلنگ پمپ (قسمتی که به پمپ متصل می شود) بگذارید تا آب وارد مدار آبرسانی شده و از ناودانی ها بریزد تا شست و شو داده شود، اگر شیلنگ آبرسان یا چندراهی تقسیم آب نشتی داشتند یا در قسمتی از مدار انسداد رخ داده بود اقدام به رفع آن نمایید.

نکته مهم ۱ : بسیار احتیاط کنید که آب و یا مواد شوینده وارد الکتروموتور، جعبه تقسیم، برد الکترونیک (در صورت وجود)، سیم کشی ها و سایر اجزای الکتریکی داخل کولر نشود.

نکته مهم ۲ : در هنگام شست و شوی پمپ آب دقت نمایید که آب و مواد شوینده وارد سیم ها یا قسمت الکتروموتور آن نشود.

نکته مهم ۳ : اگر آب وارد بخشی الکتریکی شد هرگز کولر را به برق نزنید و به رفع رطوبت آن به روش های درست اقدام کنید.

نکته مهم ۴ : در کولر هایی که تسمه ای نیستند و الکتروموتور به صورت کوپل مستقیم یا direct drive به فن آکسیال یا سانتریفیوژ کولر متصل شده است، هنگام شستن فن بسیار دقت کنید و در صورت امکان فن را جدا کرده و جداگانه شست و شو دهید.

۷. روغنکاری اجزای روغن خور

روغنکاری از بخش های مهم سرویس هر کولر است که نقش زیادی در روان کار کردن، کاهش فشار و استهلاک، کاهش مصرف برق و افزایش بازدهی و همچنین از بین رفتن سر و صداهای اضافه می‌شود. در کولر تسمه ای دو عدد بلبرینگ یاتاقان در دو طرف شفت فن سانتریفیوژ قرار دارد که باید درپوش آنها را به طرف بالا بکشید و توسط روغن مخصوص کولر پر از روغن نمایید، اما کولرهای بدون تسمه یا direct drive اجزای روغن خور روی فن خود ندارند. اگر پمپ یا الکتروموتور فن شما محل تزریق روغن داشتند باید به میزان کافی روغنکاری شوند.

نکته مهم : دقت فرمایید که هنگام روغنکاری روغن به داخل اجزای الکتریکی نریزد و یا به جای نامناسب دیگری نشت نکند، از تزریق روغن بیش از اندازه بپرهیزید.

۸.نصب مجدد قطعات باز شده

قطعاتی مثل پمپ آب، سبد پمپ، شناور و تسمه که برای تمیزکاری و سرویس باز کردیم اکنون در این مرحله باید مجددا سوار شوند؛ پمپ را درون سبد قرار داده و در محل خود قفل کنید، بدین صورت که ابتدا آنرا از کلاهک بگیرید و قفل های فوقانی را وارد سوراخ‌های بدنه کنید، سپس تا انتها پایین و به سمت جلو بکشید و قفل پایینی را نیز جا بیندازید، سپس پیچ قفل کلاهک را در جای خود محکم کنید، در آخر نیز سیم های فاز و نول و ارت آن را در جعبه تقسیم به ترمینال‌های مرتبط بزنید (سیم آبی رنگ نول و سیم ترکیب سبز و زرد ارت و سیم سوم باقیمانده نیز فاز پمپ است)، شیلنگ و زانویی را نیز به آن به درستی متصل کنید.

برای نصب شناور نیز انتهای آنرا وارد سوراخ روی بدنه کنید و مهره نگه دارنده را از سمت بیرون به آن ببندید، در نهایت نیز شیلنگ را توسط مهره پلاستیکی به آن وصل کنید و آب بندی نمایید.

اجازه بدهید تا اگر آلایندگی ای در کف تشتک باقی مانده تخلیه شود و هنگامی که آب تمیز و زلال بود شیر تخلیه را نصب کرده و آب بندی نمایید، سپس تشتک را تا نیم سانتی متر زیر سرریز شیر تخلیه پر نمایید.

اکنون شیر آب کولر را باز کنید تا آب وارد شناور شود، سپس با پیچاندن قسمت دایره‌ای شناور سطح آب را در همان محدوده‌ای که گفته شد تنظیم کنید.

در کولرهای تسمه ای ابتدا تسمه را روی پولی کوچک و سپس روی پولی بزرگ بیندازید و با دست دو طرف آنرا فشار دهید، هنگام فشردن فاصله بین دو طرف تسمه باید دو بند انگشت باشد، آنرا از شل یا سفت بودن بیش از حد کنترل نمایید تا مکانیزم چرخش فن کولر آسیب نبیند، سپس فن را مقداری با دست بچرخانید تا روغن در تمام سطح بلبرینگ‌ها پخش شود.

۹.راه اندازی کولر

اکنون نوبت به تست کولر رسیده است، فیوز برق و کلیدهای ایزولاتور را وصل کنید، محافظ جان کلید کولر را اکتیو کنید (در صورت وجود) و پمپ را روشن کنید، از تقسیم آب به میزان یکسان روی هر سه درب های مشبک و عدم نشتی آب و صحیح کار کردن پمپ مطمئن شوید و پمپ را خاموش کنید.

درب ها را بیاورید و پد های تبخیری را مجددا خیس کنید و در جای خود قرار دهید (البته اگر شخصی به همراه خود دارید از او بخواهید تا در حین سرویسکاری شما پد ها را خیس کند)، سپس هر درب را از همانجایی که باز کرده‌اید دوباره در همانجا مستقر کنید (زیرا درب ها قبلا ریگلاژ شده اند) و دوباره پمپ را روشن کنید و به شبکه های آب پخش کن بالای هر پوشال دقت کنید که آب را به طور یکنواخت روی پد‌ها تقسیم کند، اگر این مورد تنظیم نبود با شل کردن پیچ های آب پخش کن ها و تراز مجدد آنها این مورد را تنظیم کنید.

اکنون به پایین بروید و یکی از دریچه های خروجی هوا را باز نمایید و از شخصی بخواهید تا پارچه ای مرطوب را درون آن دریچه نگه دارد، سپس فن کولر را بزنید، سرعت را زیاد کنید و اجازه دهید کانال ها از گرد و غبار پاک شوند و از آن شخص بخواهید تا پارچه را جمع کند، سپس مابقی دریچه ها را نیز باز نموده و روی حالت دلخواه تنظیم نمایید.

۱۰.تعویض کلید کولر در صورت غیر استاندارد بودن

شاید اصلا انتظار این را نداشتید که با این مورد برخورد کنید و تصور کردید کارتان تمام شده است، اما خیر! قرارمان بر این شد که همانند یک سرویسکار حرفه ای عمل کنیم و روی مقررات کار را پیش ببریم، اگر کلید کولر از نوع قدیمی است و مجهز به سیستم دوقطبی و محافظ جان نیست حتما باید تعویض شود، یک کلید کولر محافظ دار دوقطبی یا هوشمند دیجیتال (کلید های هوشمند مجهز به سیستم دوقطبی و محافظ جان هستند در کنار امکانات زیادی که دارند) خریداری کنید و جایگزین کلید قبلی کنید؛ شاید بگویید که در این وضعیت اقتصادی این دیگر چه خرج اضافه ای است، اما باید بگوییم که این خرج اضافه ضامن ایمنی شما در مواقع سرویس یا تعمیر کولر است.