کلید تبدیل – فیلم نحوه بستن سیم کشی و نصب

سلام دوستان، حالتون چطوره؟ زندگی بر وفق مراد هست آیا؟ آماده‌اید تا زیر و بم کلید تبدیل را شخم بزنیم؟ یک برقکار ساختمان شاید در عمرش هزار بار این کلید را بسته باشد ولی وقتی از او سوال می کنیم که مکانیزم عملکرد آن چگونه است، پاسخی ندارد. حالا ما می‌خواهیم در این مقاله و فیلم همراه نحوه بستن، سیم کشی، لوله گذاری و سربندی کامل کلید تبدیل برق را بررسی کنیم. و در ادامه مدار کلید تبدیل بازاری و استاندارد را ترسیم کنیم.

کلید تبدیل چیست؟

تعریف: از کلید تبدیل جهت خاموش و روشن کردن یک لامپ (یا چند لامپ) از دو نقطه استفاده می‌شود. مثلاً فرض کنید که شما می‌خواهید قبل از بالا رفتن از راه پله، چراغ راه پله را روشن کنید و بعد از اینکه از پله‌ها بالا رفتید، بتوانید از همان طبقه بالا، دوباره چراغ را خاموش کنید. در این صورت می توانید از کلید تبدیل استفاده کنید. البته روش های بهتری مثل، تایمر راه پله یا چشم راه پله (سنسور حرکتی) هم برای اجرای روشنایی راه پله وجود دارد ولی از آنجایی که هنوز هم در اندک مواردی از این کلید استفاده می‌کنند، یک برقکار باید روش نصب آن را هم بلد باشد.

یا اینکه فرض کنید شما یک منزل ویلایی دارید، که دارای یک حیاط بزرگ است. می‌خواهید زمانی که از درب اصلی وارد حیاط شدید، یک کلید تبدیل را بزنید تا محوطه حیاط روشن شود و بتوانید مسیر خود را تا منزل پیدا کنید. آنگاه که وارد منزل شدید، با یک کلید تبدیل دیگر، چراغ پشت سرتان را خاموش کنید. همچنین از این کلید جهت روشنایی اتاق‌هایی که ۲ در دارند (یکی ورودی یکی خروجی) استفاده می شود. مورد استفاده دیگر آن مدار روشنایی اتاق خواب هاست که در کتاب آموزش جامع برق ساختمان مدار آن را بررسی کردیم.

با این مثال هایی که زدیم، اولین چیزی که دستگیرمان شد این است که برعکس کلید تک پل و کلید دوپل که تنها وجود یکی از آنها در مدار لازم است تا مدار آنها تکمیل شود، ولی در مدار کلید تبدیل ما به ۲ کلید تبدیل نیاز داریم. زیرا هدف ما روشن و خاموش کردن یک لامپ از ۲ نقطه مختلف است. پس یک کلید تبدیل به تنهایی نمی تواند خواسته ما را برآورده کند.

روش عملکرد کلید تبدیل برق

کلیدهای تبدیل در ظاهر شبیه کلید تک پل هستند و کسی که از قبل با آن آشنایی نداشته باشد نمی تواند این دو را از همدیگر تشخیص دهد. تنها تفاوت این کلید با کلید یک پل در این است که این کلیدها سه ترمینال (یا اصطلاحاً سه پیچ اتصال) دارند که معمولاً دو تای آنها نقره‌ای رنگ هستند و به آنها پیچ های غیر مشترک گفته می شود و یک پیچ دیگر هم وجود دارد که معمولاً طلایی یا مسی رنگ است و به آن پیچ مشترک گفته می شود. من این ۳ پیچ اتصال را در شکل پایین ترسیم کرده‌ام.

نحوه جابجا شدن پلاتین داخل کلید

آنطور که در شکل پیداست، زمانی که کلید را به سمت بالا فشار می دهیم پیچ طلایی رنگ با پیچ نقره‌ای شماره ۱ تماس پیدا می‌کند و زمانی که کلید را به سمت پایین فشار می‌دهیم پلاتین داخل آن جابجا شده و این‌بار پیچ طلایی رنگ با پیچ نقره‌ای شماره ۲ تماس پیدا می‌کند.

انواع مدل های لوله گذاری برای کلید تبدیل

حالا طریقه لوله گذاری در این کلیدها را بررسی می‌کنیم. در کلیدهای تبدیل به ۳ مدل می توان لوله گذاری کرد که من در شکل زیر هر ۳ مدل را به شما نشان می دهم. در این شکل فرض را بر این گرفته‌ایم که لوله گذاری در راه پله انجام شده است. برای ۳ ثانیه نگاه خود را از شکل زیر برندارید، زیرا این تصویر متحرک است.

۳ مدل مختلف برای لوله گذاری این کلید

در تصویر بالا سه مدل مختلف لوله گذاری برای این کلید را مشاهده می‌کنید که مدل اول از دوتای دیگر پرکاربردتر است، زیرا که لوله و سیم کمتری مصرف می شود. همانطور که می‌بینید در مدل اول از هر کدام از کلیدها یک لوله برق به لامپ میرود و یک لوله برق ورودی هم به یکی از کلیدهای تبدیل (فرقی نمی‌کند کدام یکی) وصل می‌شود. در مدل دوم هر دو کلید از طریق یک لوله به همدیگر متصل می شوند و از کلید بالایی به چراغ هم یک لوله دیگر قرار میگیرد. در مدل سوم هم هر دو کلید از طریق یک لوله برق به همدیگر متصل می شوند و از کلید پایینی به چراغ هم یک لوله دیگر قرار میگیرد. در هر سه این مدل ها یک لوله برق ورودی به یکی از کلیدها متصل می شود (فرقی نمی‌کند کدام یکی). پس در هیچ مدلی لازم نیست که برق ورودی به هر دو کلید متصل شود.

از آنجایی که دوست ندارم درسمان خسته کننده شود، شما را به دیدن فیلم پایین دعوت می‌کنم. چون این فیلم در یوتیوب آپلود شده لازم است تا با آی پی غیر ایرانی وارد سایت شوید در غیر اینصورت فیلم برای شما نمایش داده نمی شود. در ضمن خوشحال می شویم عضو کانال یوتیوب ما شوید، ما هر هفته فیلم های جدیدی در کانال منتشر میکنیم. لینک ورود به کانال یوتیوب سایت آموزش برق

روش سیم کشی برای کلید تبدیل

در مجموع ۴ روش برای سربندی کلیدهای تبدیل وجود دارد. در تصویر زیر روش اول برای سربندی کلید تبدیل ترسیم شده است. به این روش روش استاندارد کلید تبدیل گفته می شود.

روش استاندارد کلید تبدیل

همان طور که مشاهده می کنید، از طریق یک لوله برق، ۲ رشته سیم فاز و نول وارد کلید سمت راست شده است، که سیم فاز ورودی به ترمینال طلایی رنگ و سیم نول هم مستقیم به لامپ رفته است. آنگاه ترمینال‌های نقره ای رنگ در هر دو کلید با استفاده از سیم های سبز رنگ به همدیگر متصل شده‌اند. در پایان هم از ترمینال طلایی رنگ کلید سمت چپ به لامپ رفته است. در تصویر زیر شمای فنی کلید تبدیل را مجدد ترسیم میکنم. البته منظور هر دو شمای فنی و شمای حقیقی یکیست و در مفهوم فرقی با هم ندارند.

شمای فنی برای این کلید

روش بازاری برای سیمکشی کلید تبدیل

روش دوم که به روش بازاری کلید تبدیل معروف است. سربندی سیم ها را به صورت دیگری انجام می دهد. که نقشه آن را در پایین ترسیم کرده‌ام.

روش بازاری برای کلید تبدیل

مدار بالا را فقط به این خاطر ترسیم کردم تا با روش بازاری این کلید هم آشنا شوید. ولی همیشه به یاد داشته باشید که اگر خودتان می خواهید سیمکشی را انجام دهید از روش اول یعنی روش استاندارد برای سیم کشی این کلیدها استفاده کنید. چرا که مقررات ملی ساختمان روش بازاری و سایر روش های دیگر را قبول ندارد. دلیلش هم این است که در بعضی حالت‌ها، زمانی که لامپ خاموش است، سیم فاز به سرپیچ متصل است و امکان دارد شخصی با تصور اینکه لامپ خاموش است، پس برق هم قطع است و شروع به دستکاری سرپیچ کند و دچار برقگرفتگی شود.

دو روش دیگر هم برای سربندی کلیدهای تبدیل وجود دارد که من در کتاب آموزش برق ساختمان و سیستم های اعلام حریق در مورد آنها کامل توضیح داده ام، پس اگر علاقه مند به برق ساختمان هستید یا می خواهید این رشته را به عنوان شغل خود برگزینید، حتماً این کتاب را مطالعه کنید.

چند نکته:

• از کلید تبدیل می توان به عنوان کلید تک پل هم استفاده کرد. به این صورت که در زمان سیم بندی چون یکی از ترمینال های اتصال پشت کلید اضافی است باید یکی از ترمینال‌های نقره ای را در نظر نگیرید.(فرقی نمی کند کدام یک). فقط توجه داشته باشید قیمت این کلید از کلید یک پل بیشتر است. پس تنها زمانی که مجبور بودید از آن به عنوان کلید یک پل استفاده کنید.
• اگر مایل به کسب اطلاعات بیشتر در منابع خارجی بودید، کلید تبدیل به انگلیسی Single Pole Double Throw یا SPDT خوانده می شود. می‌توانید این نام را سرچ کنید و آموزش‌های آنها را مشاهده کنید.

نقشه کلید تبدیل برای تعداد زیادی چراغ

در صورتی که تعداد چراغ های متصل به کلید تبدیل از یک لامپ بیشتر باشد، بایستی همه لامپ ها را با یکدیگر موازی کنید. در این صورت نقشه اتصال سیم ها در در این مدار به صورت زیر خواهد شد.

نقشه کلید تبدیل برای تعداد زیادی چراغ

طراحی یک مدار ساده با استفاده از کلید تبدیل

مثالی که در ادامه گفته می شود، تنها یک فرض است و شاید در واقعیت اجرای آن خنده دار باشد، هدف من این است که با یکی دیگر از کاربردهای این کلید آشنا شوید و ذهن‌تان برای ایده پردازی های بعدی آماده شود.

حسن آقا و علی آقا دو باجناق هستند که در یک ساختمان ۲ طبقه زندگی می کنند. متاسفانه حسن آقا زیادی خسیس است و از دستان او نم پس نمی‌دهد. برقکار قبلی تمام روشنایی های پشت بام، راه پله، پارکینگ و نما را به کنتور منزل حسن آقا وصل کرده است چون که این ساختمان کنتور مشاعات ندارد. حالا حسن آقا از شما به عنوان یک برقکار درخواست می کند که کلیدی نصب کنید تا به وسیله آن بتواند اول هر ماه مصرف برق را بین کنتورها جابجا کند و هزینه برق روشنایی مشاعات به صورت مساوی بین کنتور او و کنتور منزل علی آقا تقسیم شود.