همانطور که در مقاله نقشه کلید کولر مشاهده کردید، ما ۴ نوع کلید کولر داریم :

• سوکتی قدیمی
• توکار جدید
• تمام قطب
• مدل چهارپل که می‌تواند اتصال سیم نول را هم با کولر قطع کند.

هریک از‌ این مدل‌ها نقشه‌ نصب مخصوص به خود را دارند که در آن مقاله به تک تک آنها اشاره شده است، اما مسأله‌ای که این وسط پیش می‌آید این است گاهی اوقات علامت اختصاری هر ترمینال که کنار آن نوشته شده پاک می شود، یا کلاً کلید کولر شما به گونه‌ای باشد که با نقشه‌های معرفی شده در سایت ما همخوانی نداشته باشد، یا اینکه اصلاً آن کلید کولر نقشه نصب و دیاگرام سیمکشی نداشته باشد، بنابرین می‌خواهیم راهی را پیدا کنیم تا فیش‌های آن را به راحتی پیدا نموده و بدون هیچ مشکل و دردسری آنها را نصب کنیم؛ برای انجام‌ این کار سه روش را آموزش خواهیم داد و از وسایل و ابزارهایی استفاده می‌کنیم که به سادگی در دسترس هستند.

• استفاده از لامپ تستر ۲۲۰ ولت و دوشاخه
• استفاده از لامپ خودرو و منبع تغذیه ۱۲ ولت
• استفاده از مولتی متر و تست بازر

روش پیدا کردن ترمینال های کلید کولر با لامپ تستر

راه اول ممکن است اندکی خطرناک باشد و باید احتیاط‌های لازم را مدنظر قرار دهید، اما برای انجام آن نیازی به تجهیزات خاص مثل مولتی متر و منبع تغذیه نیست و به راحتی توسط یک لامپ تست روشنایی خانگی می‌توانید این تست را انجام دهید، در راه دوم خطر کار بسیار کم می‌شود چونکه شما تنها با برق ۱۲ ولت سرو‌کار دارید ولی لازم است تا یک لامپ ۱۲ ولت خودرو (همانند چراغ نورپایین، چراغ ترمز، چراغ راهنما یا …) به همراه یک منبع تغذیه ۱۲ ولت یک آمپری (باتری یا آداپتور) تهیه نمایید، اگر هم می‌خواهید راه سوم را انجام دهید که از همه راه‌ها راحت تر و مشتری پسندتر است باید تنها یک عدد مولتی متر داشته باشید و کافی است تا به صورت بیسیک بتوانید با آن کار کنید. اگر هم روش کار با مولتی را نمی‌دانید پیشنهاد می‌کنم سری به دوره آموزش کار با کلمپ متر بزنید تا به صورت حرفه ای کار با این دستگاه را یاد بگیرید. یا اینکه مقاله روش کار با مولتی متر را در سایت مطالعه کنید.

مراحل شروع کار

تا‌ اینجا سه روش کار و ابزار مورد نیاز برای هر کدام را خدمت شما معرفی کردم، حال می‌خواهم روش‌هایی را به شما آموزش دهم تا بتوانید به راحت ترین شکل نقشه کلید کولر سه پل توکار و چهار پل را حتی بدون مراجعه به کاتالوگ‌های مربوطه پیدا کنید و یاد بگیرید. چون در‌ این مدل‌ها نقش هر ترمینال کنار آن نوشته شده و با پاک شدن آن نوشته‌ها نمی‌توان آنها را نصب کرد مگر به روشی که در ادامه به شما آموزش خواهم داد، پیشنهاد می‌کنم تا پس از یاد گرفتن کامل‌ این مقاله با رعایت نکات ایمنی کلید کولر منزل یا محل کار خود را باز کنید و یک روش دلخواه را به صورت عملی انجام دهید تا آن را به خوبی یاد بگیرید. اگر تجربه برقکاری ساختمان ندارید، حتماً فیوز کنتور را قطع کنید.

در‌ اینجا هر سه روش را برای هر مدل کلید کولر به صورت جداگانه توضیح می‌دهم.

پیدا کردن فیش‌های کلید کولر سه پل توکار

مشابه‌ این کلید را در تصویر پایین مشاهده می‌کنید:

نمای پشت آن نیز به صورت زیر است:

این کلید کولر‌ها دقیقا همان‌هایی هستند که با سایر کلید و پریز‌های ساختمان اصطلاحاً ست هستند و امروزه در آپارتمان‌ها بیشتر از‌ این مدل کلید‌ها استفاده می‌شود (هرچند به تازگی کلید کولر‌های تمام قطب محافظ جان دار و یا کلید کولر‌های هوشمند و دیجیتالی جایگزین‌ این کلید‌ها شده است. بنده نیز در پروژه‌های برقکاری خودم یا کلید دو قطبی محافظ جان دار نصب می‌کنم یا اصلاً کلید کولر نصب نمی‌کنم چون بیشتر کولرهایی که از بازار می‌خریم یا کلید دوقطبی محافظ جان دار و یا کلید هوشمند و دیجیتالی روی خودشان دارند. همچنین مطابق استاندارد‌های جدید نصب کلید کولر بدون محافظ جان و سیستم قطع دوقطب ممنوع است) اما برقکار‌ها از جنبه‌های دکوراتیوی بیشتر از‌ این مدل‌ها نصب می‌کنند؛ تمامی کلید کولر‌های سه پل مثل دلند، ثابت الکتریک، پارت الکتریک، ویرا، اخگر الکتریک و کلاً تمامی شرکت‌های تولید کننده کلید و پریز مشابه کلید کولر تصویر بالا هستند و می‌توان با روشی که‌ اینجا توضیح می‌دهم فیش‌های همه آنها را به راحتی پیدا کرد؛ اکنون فرض کنید می‌خواهیم کولری را نصب کنیم که یکی از‌ این کلید‌ها دارد اما نوشته‌های پشت کلید پاک شده است. پس این‌گونه عمل می‌کنیم.

مرحله ابتدایی کار: در ابتدای کار حتماً کلید کولر را در دست بگیرید، اکنون می‌بینید که پشت دکمه پمپ آن دو عدد ترمینال و پشت دکمه سرعت آن نیز دو عدد ترمینال دیگر است، همین جا به شما بگویم که ترمینال‌های پشت دکمه پمپ مربوط به اتصال‌های فاز ورودی و واتر پمپ و ترمینال‌های پشت دکمه سرعت مربوط به اتصال سرعت‌های کند و تند هستند، پس تا‌ اینجا نیمی از مسئله برای ما حل شده است، اکنون قصد دارم به سه روشی که به شما یاد می‌دهم ترمینال‌های فاز ورودی و پمپ و همچنین ترمینال‌های کند و تند را از هم تشخیص دهیم. اکنون بصورت فرضی برای خودتان، ترمینال‌های پشت دکمه پمپ آب را A و B و ترمینال‌های پشت دکمه سرعت را C و D نامگذاری کنید. بهتر است در کنار هر ترمینال حرف انگلیسی‌شان را بنویسید تا فراموش نکنید. یادآوری کنم که فرقی نمی‌کند که مثلاً کدامیک از دو ترمینال پشت دکمه واتر پمپ را A و B بگیرید، فقط دو ترمینالی که پشت دکمه پمپ قرار گرفته اند باید A و B و دو ترمینالی که پشت دکمه سرعت قرار گرفته اند باید C و D باشند و ترتیب A و B و همچنین ترتیب C و D مهم نیست، به تصویر زیر توجه کنید:

اکنون برویم سراغ سه تکنیک برای اینکه ترمینال‌های هر ستون را از هم تشخیص دهیم؛

الف) پیدا کردن ترمینال های کلید کولر توسط لامپ تست ۲۲۰ ولت:

1. ابتدا یک سرپیچ سیار بردارید و درون آن یک لامپ تست ببندید (انتهای سیم‌های سرپیچ فقط لخت شده باشد و به دوشاخه یا سرسیم یا … متصل نباشد)
   ۲. یک دوشاخه هم تهیه کنید و سیمی را به آن متصل کنید، اکنون در ابتدای کار یکی از سیم‌های دوشاخه را با یکی از سیم‌های لامپ تست سربندی کنید.
   ۳. حالا آن سیم آزاد دوشاخه که به جایی وصل نیست را به ترمینال A وصل کنید و سیم آزاد لامپ تست را هم به ترمینال C متصل کنید.
   ۴. اکنون تمام دکمه‌های کولر را به سمت بالا بزنید و در حالت خاموش قرار دهید، سپس دوشاخه را به برق متصل کنید و فقط کلید فن کولر را بزنید.
   الف) اگر لامپ روشن شد یعنی ترمینال A فاز ورودی، ترمینال B پمپ، ترمینال C کند و ترمینال D تند است.
   ب) اگر لامپ روشن نشد، اما با زدن کلید پمپ لامپ روشن شد مثل حالت قبل است فقط فاز ورودی و پمپ را باید جابجا فرض کنید.
   پ) اگر لامپ روشن نشد اما با زدن کلید سرعت لامپ روشن شد مشابه حالت الف است فقط کند و تند را باید جابجا فرض کنید.
   ت) اگر لامپ روشن نشد، اما اگر همزمان کلید پمپ و کلید سرعت را زدید و لامپ روشن شد ترمینال B فاز ورودی، ترمینال A پمپ، ترمینال D کند و ترمینال C تند است.
   مدار تست کلید کولر با لامپ تست و دوشاخه برق ۲۲۰ ولت

خب ملاحظه کردید که چگونه به راحتی توانستیم ترمینال‌های کلید کولر را با این تکنیک ساده پیدا کنیم، فقط تمامی مراحلی که در بالا برایتان توضیح دادم را دقیق و به ترتیب اجرا کنید.

ب) روش پیدا کردن ترمینال های کلید کولر توسط لامپ خودرو و منبع تغذیه ۱۲ ولتی

۱. ابتدا دو سیم به لامپ خودرو متصل کنید.
۲. اگر آداپتور دارید آن را به برق بزنید و اگر هم باتری دارید دو سیم به قطب‌های آن متصل کنید.
۳. یکی از سیم‌های لامپ را به سیم منفی منبع تغذیه متصل کنید.
۴. سیم مثبت منبع تغذیه را به ترمینال A و سیم آزاد لامپ خودرو را هم به ترمینال C کلید کولر وصل کنید.
۵. ابتدا اطمینان حاصل کنید که تمامی دکمه‌ها بالا هستند و در حالت قطع قرار دارند، سپس فقط کمه فن را بزنید.
الف) اگر لامپ خودرو روشن شد ترمینال A فاز ورودی، ترمینال B واترپمپ، ترمینال C کند و ترمینال D هم تند است.
ب) اگر لامپ روشن نشد اما با زدن دکمه واترپمپ روشن شد، هماند الف است فقط ورودی فاز و واترپمپ را باید جابجا فرض کنید.
پ) اگر لامپ روشن نشد اما با زدن دکمه سرعت روشن شد، همانند الف است فقط باید ترمینال کند و تند را جابجا فرض کنید.
ت) اگر لامپ روشن نشد اما همزمان که دکمه پمپ و دکمه سرعت را زدید لامپ روشن شد،این‌بار ترمینال B ورودی فاز، ترمینال A اتصال واترپمپ، ترمینال D اتصال تند و ترمینال C هم اتصال کند است.
مدار تست کلید کولر با لامپ خودرو و منبع تغذیه ۱۲ ولتی

خب‌ این روش هم مشابه روش قبلی بود با‌ این تفاوت که به جای لامپ خانگی و برق شهری از لامپ خودرو و منبع تغذیه ۱۲ ولت استفاده کردیم.

پ) نحوه تشخیص سیم های کلید کولر توسط بیزر مولتی متر

1. در‌ این حالت دیگر به جای لامپ تست و … از قسمت تست بازر مولتی متر استفاده می‌کنیم، پیشنهاد می‌کنم مقاله آموزش کار با مولتی متر را هم مطالعه فرمایید تا با طرز کار مولتی متر و مود بازر آن بیشتر آشنا شوید.
2. اکنون مولتی متر خود را روشن کنید و پراب قرمز رنگ آن را روی ترمینال A و پراب مشکی رنگ آن را روی ترمینال C قرار دهید.
3. سپس اطمینان حاصل کنید که همه دکمه‌های کلید کولر قطع هستند، اکنون فقط دکمه فن را بزنید.

الف) اگر مولتی متر اتصال را تشیص داد و آلارم داد، پس فیش A فاز ورودی، فیش B اتصال واترپمپ، فیش C اتصال کند و فیش D اتصال تند است.

ب) اگر آلارم نداد اما با زدن دکمه پمپ آلارم داد مثل الف است فقط فاز ورودی و واترپمپ را جابجا فرض کنید.

پ) اگر آلارم نداد اما با زدن دکمه سرعت آلارم داد مثل الف است فقط اتصالات کند و تند را جابجا فرض کنید.

ت) اگر آلارم نداد اما همزمان که دکمه پمپ و دکمه سرعت را زدید و آلارم شنیده شد، ترمینال A پمپ، ترمینال B ورودی فاز، ترمینال C اتصال تند و ترمینال D هم اتصال کند است.

مدار تست کلید کولر با بیزر دستگاه مولتی متر  

پیدا کردن فیش‌های کلید کولر چهار پل  

این کلید‌ها علاوه بر انشعاب فاز انشعاب نول را نیز قطع می‌کنند و از‌ این جهت ضریب ایمنی کولر آبی را تا حد بسیار زیادی بالا می‌برند،‌ این کلید‌ها تفاوت‌هایی با سایر کلید کولر‌های تمام قطب دارند اما جزو دسته کلید‌های تمام قطب هستند، در تصویر زیر نمای روبرو و نمای پشت‌ این کلید‌ها را مشاهده می‌کنید.
نمای روبرو

نمای پشت

دکمه سمت چپ که وظیفه قطع انشعاب فاز و نول را با هم دارد را دکمه پاور می‌نامم. زیرا در ادامه لازم است تا اسم آن را هم بدانیم تا بتوانیم فیش‌های پشت آن را به شما معرفی کنیم؛ اکنون فرض کنیم می‌خواهیم کولری را نصب کنیم که یکی از این کلید‌ها دارد ولی نوشته‌های کنار فیش‌های آن پاک شده است، یا کلاً در زمان خرید راهنمای نصب آن را گم کرده‌اید، حال برویم و این فیش‌ها پیدا کنیم.
مرحله ابتدایی کار: همانطور که قبلا هم فهمیدید این مرحله بسیار مهم است زیرا در اینجا باید ترمینال‌های کلید کولر را برای خودتان کد گذاری کنید تا ببینید هر سیم لامپ تست یا مولتی متر را باید به کدامیک وصل کنید و ترمینال‌هایی که نقش آنها را پیدا کردید موقعیت‌شان کجا واقع شده است؛ ابتدا کلید کولر را در دست بگیرید و به ترمینال‌های پشت آن نگاه کنید، در پشت آن ۶ عدد ترمینال می‌بینید، در پشت دکمه پاور ۳ عدد ترمینال قرار گرفته اند و ۲ تایی که به صورت زیر هم واقع شده اند ورودی و خروجی نول هستند، ترمینال سوم هم ورودی فاز است و کنار آن حرف PH بنویسید، اکنون سه ترمینال را در ابتدای کار شناخته‌اید، حال ترمینال‌هایی که پشت دکمه سرعت به صورت زیر هم واقع شده اند مربوط به کند و تند هستند، آنها را با A و B مشخص کنید و این حروف را کنارشان بنویسید، الان تنها یک ترمینال باقی مانده که آن هم واترپمپ است و کنار آن عبارت PUMP را بنویسید تا مشخص باشد، به تصویر زیر دقت کنید:

خب اما‌ اینجا باید بگویم که دیگر نیازی به سه تکنیک نامبرده در قسمت قبلی نیست؛ ‌آیا تعجب کردید؟ تعجب نکنید! چونکه ما همه ترمینال‌ها را از روی موقعیت شان پیدا کرده‌ایم و فقط در ترمینال‌های کند و تند شک داریم، آن هم در اکثر مواردی که بنده مشاهده کرده ام ترمینال پایینی کند و ترمینال بالایی تند است اما باز هم فرض می‌کنیم به احتمال پایین برعکس‌ این هم باشد، ولی اگر شما کلید کولر را نصب کنید و سیم‌های کند و تند آن را جابجا متصل کنید هیچ مشکلی پیش نمی‌آید فقط وقتی دکمه را روی کند می‌گذارید کولر با سرعت تند و وقتی دکمه را روی تند می‌زنید کولر با سرعت آهسته کار می‌کند، پس مطابق آنچه در‌ این پاراگراف یاد گرفته‌اید ترمینال‌های کلید کولر چهارپل تان را پیدا کنید و سیم‌های نول ورودی و نول خروجی را به ترمینال‌های زیر هم واقع شده پشت دکمه پاور وصل کنید (نول ورودی به پایینی و نول خروجی به بالایی وصل شود تا بهتر مشخص باشند) اکنون فاز ورودی را به ترمینالی که کنار آن حرف PH را نوشته‌اید وصل کنید، بعد از آن سیم واترپمپ را به ترمینالی که کنار آن عبارت PUMP را نوشته‌اید وصل کنید، سپس ابتدا سیم کند را به ترمینال A و سیم تند را به ترمینال B وصل کنید و فن کولر را روشن کنید، اگر سرعت‌ها برعکس وضعیت کلید کولر بودند جای‌ این دو سیم متصل به ترمینال‌های A و B را عوض کرده و دوباره امتحان کنید، قطعاً مشکل حل خواهد شد؛ اکنون کلید کولر را داخل دیوار نصب کنید.

پیدا کردن فیش‌های کلید کولر سه پل برق پارت‌ ایرانیان

این کلید کولر دقیقا مشابه کلید کولر سه پل است که در ابتدا آن را بررسی کردیم، فقط پشت دکمه فن (دکمه وسطی) هم دو عدد ترمینال دارد که‌ این ترمینال‌ها هیچ کاربردی ندارند، پس شما کاری به‌ این دو ترمینال نداشته باشید و ۴ ترمینال باقی مانده آن را مطابق قسمت اول مقاله (کلید سه پل توکار کولر آبی) توسط یکی از سه تکنیک معرفی شده در آنجا به دلخواه پیدا کنید.

خب تا‌ اینجا دو مدل از کلید‌های کولر آبی که ترمینال پیچی دارند را مورد بررسی قرار دادیم، شاید برایتان سوال شود که چرا مدل‌های سوکتی و تمام قطب را مورد بررسی قرار ندادم؟ همه مدل‌های کلید کولر‌های سوکتی و تمام قطب اتصالات و نمای پشتشان مشابه یکدیگر است و اصلا نوشته‌ای ندارد که با پاک شدن آن نتوان نقشه آن را پیدا کرد، همه مدل‌های آن نقشه یکسانی دارند و سوکت‌ها و نمای پشتشان مشابه هم است که با مراجعه به مقاله نقشه کلید کولر می‌توانید نقشه نصب آنها را مطالعه کرده و یاد بگیرید.

ذکر یک نکته مهم

برخی از دوستان پرسیده بودند که چرا بدنه کولر آبی در هنگام خاموش بودن برقدار است؟

این امر فقط در صورتیکه از کلید‌های تک قطبی استفاده شود رخ می دهد و دلیل آن هم جابجا شدن فاز و نول در قسمتی از مدار است که کلید نول را قطع کرده و فاز مستقیما به جعبه تقسیم کولر می رود. دلیل ساخته شدن کلید های دوقطبی نیز پیشگیری از این پدیده خطرناک است. جواب این سوال را تقریبا اکثر شما عزیزان می دانید و بارها شنیده‌اید.

اما یک سوال دیگر به تازگی مطرح شده که: اگر در کلید های چراغدار که تک قطبی هستند سیم نول را جهت روشن شدن چراغ کوچک داخل کلید به کلید وصل کنیم، با توجه به اینکه سیم نول مستقیما به جعبه تقسیم کولر وصل شده است، آیا این می تواند سبب عبور برق از لامپ و نشت برق به سیم نول و برقدار شدن بدنه کولر شود ؟!!

اول از همه باید گفت که عبارت نشت برق به سیم نول یک عبارت کاملا غیر علمی و غلط است زیرا سیم نول سیمی همواره خنثی است و پتانسیل الکتریکی آن تحت هر شرایطی برابر با صفر است و این سیم بیچاره هیچ موقع خطری نداشته و (بدون دخالت سیم فاز) سبب هیچ گونه برق گرفتگی ای نشده است. بنابرین هیچ موقع دیگری هم برقدار نمی شود و برق به آن نشت پیدا نمی‌کند ! این مورد را بنده به آن اشاره می کنم که یک روز در یک فرایند تعمیرات به مدت ۵ دقیقه با سیم نول برق ساختمان به صورت مستقیم در تماس بوده‌ام و حتی اصلا متوجه هم نشدم!!! ضمنا تمام وسایل برقی که روشن و در حال کار هستند به سیم نول وصل هستند و انشعاب سیم نول در تمامی نقاط ساختمان به هم اتصال دارد؛ بنابراین اگر قرار بود سیم نول به دلیل اینکه به یک وسیله در حال کار وصل است برقدار باشد پس چرا هزاران هزار وسیله روشن در همین لحظه به سیم نول وصل هستند اما اگر به آنها مولتی متر بزنید عدد صفر را نشان می دهد؟!!

دوم اینکه زمانیکه کلید کولر خاموش است چراغ کوچک داخل آن نیز خاموش است و اصلا فاز به آن متصل نمی شود! حتی فرض کنیم که لامپ کلید در حالت خاموش بودن کولر هم روشن باقی می ماند که در چنین حالتی باز هم طبق استدلالی که در بالا آوردم هیچگونه نشتی برقی به جعبه تقسیم کولر صورت نخواهد گرفت.

سوم اینکه لامپ داخل کلید کولر چه مانند قدیم از نوع نئون باشد و چه جدید و از نوع LED باشد، روشن شدنش وابسته به عبور جریان الکتریکی از آن است و اگر قرار بود جریانی از طریق آن به هر جایی نشت کند، در اولین مرحله خود لامپ را هم روشن می کرد.

نتیجه : پس سعی کنیم این سوال خنده دار را به فراموشی بسپاریم!!!!!

نوشته ۴ روش پیدا کردن ترمینال های کلید کولر اولین بار در آموزش برق ساختمان. پدیدار شد.

در مناطقی كه آب و هوای گرمسیری دارند استفاده از پنکه‌های سقفی در كنار کولر‌ها سبب صرفه جویی چشمگیری در مصرف آب و انرژی می‌‌شود زیرا در هنگام استفاده از پنکه‌های سقفی درجه کولر‌های گازی و کولر‌های آبی مجهز به ترموستات را روی دمای بالاتر قرار می‌دهیم و بدین گونه کولر‌ها زمان كمتری روشن هستند و مقدار زیادی در مصرف آب و انرژی صرفه جویی می‌‌شود و این در حالی است كه هوا به دلیل كاركردن پنکه‌های سقفی و وجود جریان هوا همچنان دلپذیر و مطلوب است و به دمای آسایش می‌رسد. در ساعات خنك تر روز و شب هنگام نیز، با وجود پنکه‌های سقفی دیگر نیاز به روشن كردن کولر‌ها نیست و بدین ترتیب با احتساب تمامی موارد فوق حدوداً می توان تخمین زد که ۷۵ درصد در مصرف برق صرفه جویی می‌‌شود. در كنار اینكه دمای آسایش نیز تامین شده و دیگر شاهد سرد شدن بیش از حد هوا بر اثر استفاده از کولر‌ها نیستیم.

اما جالب است بدانید این پنکه‌های معجزه آفرین دارای وضعیت گرمایش نیز هستند و در فصل زمستان قادرند گرمای تولید شده توسط سیستم های گرمایشی را درون ساختمان به خوبی پخش كنند، این عمل با چرخش معكوس پره‌های پروانه آن امكان پذیر است و برای معكوس كردن جهت گردش موتور فن آن لازم است تغییراتی الكتریكی را در آن ایجاد كنیم كه در ادامه برایتان شرح خواهم داد.

فلسفه حالت زمستانه برای پنکه سقفی

اصولاً اساس گرمایش پنكه سقفی مبتنی بر تغییرات چگالی هوا بر اثر تغییر دما است، پنکه‌های سقفی به خودی خود نمی‌توانند با چرخش معكوس محیطی سرد را گرم كنند زیرا مجهز به تجهیزات هیتر نیستند، اما وظیفه آنها در اصل پخش كردن هوای گرم ایجاد شده توسط سیستم‌های گرمایشی در ساختمان است، پس باید حتماً یك سیستم گرمایشی (مثل بخاری یا شوفاژ یا …) در ساختمان روشن باشد تا این اتفاق رخ دهد. می‌دانیم كه هوای گرم دارای چگالی (نسبت جرم به حجم) كمتری نسبت به هوای سرد است. همچنین طبق قوانین فیزیك اگر دو سیال (مایع یا گاز) با چگالی های متفاوت درون یك محفظه واقع شده باشند سیالی كه چگالی كمتری دارد در ارتفاع بالاتری نسبت به سیال با چگالی بیشتر قرار می‌گیرد، پس طبق این قانون فیزیك، هوای گرم در ارتفاع بیشتری نسبت به هوای سرد قرار می‌گیرد و زیر سقف جمع می‌‌شود (اصطلاحا هوای گرم بالا می‌رود و هوای سرد پایین می‌ماند).

پنكه سقفی نیز مجهز به فن آكسیال (محوری) است و فن های آكسیال بر خلاف فن‌های سانتریفیوژ قادرند تا با تغییر جهت چرخش خود مسیر جریان هوا را عوض كنند، بنابرین هنگامی که پنكه سقفی در جهت مخالف بچرخد، سبب می‌‌شود تا هوا از پایین به سمت بالا جریان پیدا كند. حال این هوایی كه به سمت بالا جریان پیدا كرده با هوای گرمی كه زیر سقف جمع شده است برخورد می‌كند و سبب می‌‌شود تا آن هوای گرم در ساختمان پخش شود (به شكل زیر توجه كنید).

این امر سبب می‌‌شود تا بازدهی سیستم گرمایش ساختمان تا حد زیادی بالا رود و صرفه جویی در مصرف انرژی را نیز در پی دارد، زیرا در چنین شرایطی هوای گرم در ساختمان پخش شده و دمای هوای داخل ساختمان بیشتر می‌‌شود و ما می‌توانیم درجه سیستم های گرمایش را كمتر كنیم پس در مصرف گاز و برق نیز در حد چشمگیری صرفه جویی می‌‌شود در حالیكه ساختمان به طرزی مطلوب‌تر و به صورت یكنواخت‌تر گرم شده است! پس اكنون پنكه سقفی یك سیستم سرمایشی گرمایشی چهار فصل و اقتصادی قلمداد می‌‌شود كه می‌تواند سبب بالا رفتن بازده سرمایشی و گرمایشی و پایین آمدن میزان مصرف انرژی در حدی زیاد و قابل توجه شود.

در نهایت اگر پنكه سقفی را مجهز به كلید هوشمند و ترموستاتیك كنیم در عملكرد مطلوب آن و كاهش مصرف انرژی تاثیری دو چندان خواهد داشت (البته اگر موفق شویم چنین کلید‌هایی را در بازار پیدا کنیم)، البته فقط به شرطی كه در كنار سیستم های سرمایش و گرمایش از آن استفاده كنیم می‌توان از ترموستات جهت کنترل آن استفاده نماییم. زیرا پنكه سقفی به خودی خود سبب سرد یا گرم شدن هوا نمی‌‌شود و به عنوان یك سیستم كمكی در جابجایی هوای سرد و گرم سیستم های تهویه مطبوع نقش بسزایی دارد. البته در حالت تابستانه در مناطق خنك و همچنین در ساعات خنك روز، پنكه سقفی به تنهایی هم می‌تواند سبب خنك شدن هوا شود.

نکته : شاید برایتان سوال شده باشد که خب اگر پنکه در جهت تابستانه هم بچرخد همان هوای گرم زیر سقف را به طرف پایین می‌کشد و در محیط پخش می‌کند پس چه لزومی دارد که جهت چرخش آن را تغییر دهیم؟ پاسخ: درست است در ابتدای کار که روشن می‌‌شود هوای گرم را به طرف پایین پرتاب می‌کند اما مدتی که می‌گذرد چونکه در آن حالت جریان هوا را بر خلاف جهت حرکت هوای گرم پرتاب می‌کند مانع از بالا رفتن هوای گرم شده و کم کم باد آن سرد می‌‌شود زیرا دیگر هوای گرم قابل توجهی زیر سقف نخواهد ماند و تاثیر منفی در گرمایش ساختمان خواهد داشت اما اگر چرخش آن را معکوس کنیم هوا را در جهت حرکت طبیعی هوای گرم به جریان خواهد انداخت و سبب برخورد جریان هوای گرم با سقف و برگشت آن به پایین خواهد شد و تاثیر مثبتی در تسریع گرمایش محیط خواهد داشت. علاوه بر آن اگر جهت آن را معکوس نکنیم جریان هوا به سمت پایین و به صورت مستقیم بر روی ساکنین خواهد بود و کم کم سبب احساس سرما در افراد می‌‌شود و نه احساس گرما، بنابرین تاثیر آن در گرمایش محیط را زمانی احساس می‌کنیم که جریان هوا اندک و رو به بالا باشد.

توجه : پنکه سقفی را در حالت گرمایش بر روی سرعت های پایین تنظیم کنید تا عملکرد آن بهتر باشد و بعد از مدتی سبب ایجاد جریان هوای سرد در محیط نشود.

چگونگی فعالسازی حالت گرمایش پنکه‌های سقفی

اكنون برای همه سوال می‌‌شود كه با فرا رسیدن فصل سرما چگونه پنكه خود را روی حالت گرمایش قرار دهیم؟ این كار بسیار ساده است و فقط با جابجا كردن اتصال دو سیم امكان پذیر است، هرچند بسیاری از پنکه‌های امروزی مجهز به یك كلید مخصوص جهت انجام این عمل هستند.

موتور پنکه‌های سقفی از نوع آسنكرون با خازن دائم كار است، برخی پنکه‌های فوق كم مصرف امروزی نیز مجهز موتور های جریان مستقیم (DC) هستند كه مصرف برق كمتر و بازدهی بیشتری نسبت به موتورهای آسنكرون دارند و دقت كنترل سرعت آنها نیز بهتر و بالاتر از موتورهای آسنكرون است، به هر حال این مقاله مربوط به مقایسه انواع موتور پنكه سقفی نیست بلكه قصد داریم چگونگی تغییر جهت گردش هر یك از آنها را بررسی كنیم، اگر مقاله روش نصب پنكه سقفی را مطالعه كرده باشید، حتما این مطلب را دیده‌اید كه برای تغییر جهت موتورهای آسنكرون پنكه سقفی كافی است اتصال پایه های خازن آن را جابجا كنیم، در موتور های DC نیز با جابجا كردن اتصال دو سیم برق الكتروموتور (سیم های مثبت و منفی) جهت گردش آن جابجا می‌‌شود، انجام این كار در همه پنکه‌های سقفی قدیمی و جدید با موتورهای ذكر شده امكان پذیر است (البته توجه کنید که بیشتر پنکه های سقفی موجود در بازار ایران از نوع آسنکرون هستند و تنها برخی شرکت ها مانند شرکت هاوایی به تولید پنکه های فوق کم مصرف DC مبادرت ورزیده اند)، حال به سراغ مبحث عملی می‌رویم تا ببینیم كه طی چه مراحلی می‌توانیم این كار را انجام دهیم.

آموزش سیمکشی پنکه سقفی برای حالت زمستانه

جهت انجام این كار لازم است تا روی ارتفاع برویم به نحوی كه به پنكه سقفی به راحتی دسترسی داشته باشیم و تنها اتصال دو سیم را جابجا كنیم كه نیاز است تا سیم ها را از محل اتصالشان جدا كرده و پس از جابجا كردن اتصال آنها مجددا سربندی كنیم و با نوار چسب آنها را عایق بندی نماییم كه ظاهرا برای گروهی از افراد خصوصا آن گروه از افرادی كه هیچ تجربه فنی ای ندارند یا اطلاعات فنی شان كمتر است یا توانایی كار روی ارتفاع را ندارند كار تقریبا دشواری باشد اما كلیدی با عنوان كلید تبدیل دو مسیره در بازار وجود دارد كه كار را برای همه افراد آسان می‌كند و دیگر نیازی به باز كردن سیم ها و جابجا كردن اتصالات آنها نیست و تنها با زدن كلید روی وضعیت دیگر عمل جابجا شدن اتصالات انجام می‌‌شود، در تصویر زیر یك نمونه از این كلید را مشاهده می‌كنید. این كلید دقیقاً همان كلیدی است كه در هود‌های آشپزخانه راكر جهت تغییر سرعت موتور استفاده می‌‌شود. در بازار به این کلیدها می‌گویند -کلید تبدیل دو مسیره-

فیش های پشت كلید‌ تبدیل دو مسیره: در پشت این كلیدها ۶ عدد فیش داریم كه دو به دو در كنار یكدیگر واقع شده اند، دو فیش وسط این کلید فیش های مشترك و جفت فیش های بالا و پایین فیش های غیر مشترک این كلید تبدیل هستند، تفاوت این كلیدها با سایر كلیدهای تبدیل در دوپل بودن آنهاست، یعنی قادرند به صورت همزمان عمل كلیدهای تبدیل معمولی را برای دو مسیر جداگانه انجام دهند البته امكان كنترل هر مسیر به طور مجزا وجود ندارد و همین ویژگی است كه سبب كاربرد آن در این قسمت شده است، در ادامه شما را با فیش ها و سیم كشی و همچنین طرز عملكرد این نوع كلیدها به صورت كامل آشنا خواهم کرد؛ شكل زیر فیش‌های پشت این كلید و همچنین مكانیزم عملكرد آن را به روشنی نشان می‌دهد.

در تصویر بالا در هر یک از حالت ها فیش های همرنگ به هم متصل می شوند.

شرح نقشه بالا و چگونگی عملكرد كلید تبدیل دو مسیره

در این نقشه فیش های ردیف وسط یعنی C و D مشترك و سایر فیش ها غیر مشترک هستند، هنگامی که کلید را به طرف بالا می‌زنیم فیش های C و D به ترتیب با فیش های E و F ارتباط برقرار می‌کنند؛ ولی زمانی که کلید را به طرف پایین می‌زنیم همین فیش های  Cو D این بار به ترتیب با فیش های A و B ارتباط برقرار می‌کنند بنابرین می‌توانند به راحتی مکانیزم جابجایی اتصال را در یک مدار ایجاد کنند، در ادامه با طرز عملکرد این کلیدها در جابجایی اتصال آشنا خواهید شد.

توجه: دقت داشته باشید که این کلید های تبدیل دو مسیره همان کلید هایی هستند که برای تغییر سرعت هود آشپزخانه راکر استفاده می‌شوند، پیشنهاد می‌کنم مقاله کلید هود آشپزخانه را مطالعه کنید در آن مقاله سعی کرده‌ام به وضوح طرز عملکرد این کلیدها را آموزش دهم.

شرح چگونگی عملكرد كلید در موتور های آسنكرون

طرز كار این كلید به گونه ای است كه در موتور های آسنكرون با تغییر وضعیت آن اتصال پایه های خازن به موتور پنكه جابجا می‌‌شود، بر فرض مثال اگر خازن دارای دو پایه A و B باشد، در یكی از حالت ها این كلید سبب می‌‌شود تا پایه A به فاز خازن و پایه B به نول متصل شود و در وضعیت دیگر این کلید، پایه A خازن را به نول و پایه B آنرا به فاز خازن متصل می‌كند و این سبب تغییر جهت گردش می‌‌شود؛ دو مدل دیاگرام سیم کشی برای این عملکرد وجود دارد، پس در اینجا لازم است تا نقشه های سیم كشی این كلید را به شما نشان دهم تا بهتر متوجه این قضیه شوید.

نقشه سیمکشی پنکه سقفی با موتورهای آسنكرون

شرح نقشه بالا : در نقشه فوق سیم های اتصال خازن به موتور (سیم های نارنجی و آبی) به فیش های مشترک متصل شده‌اند، سیم های بنفش رنگ و زرشکی رنگ هم که مربوط به پایه های خازن هستند به صورت ضربدری به فیش های غیر مشترک متصل شده اند، وقتی کلید را به طرف بالا می‌زنیم فیش ۴ به ۶ و همچنین فیش ۳ به ۵ وصل می‌‌شود و در نتیجه سیم نارنجی به زرشکی و سیم آبی به بنفش متصل می‌شوند اما زمانی که کلید را به طرف پایین بزنیم، فیش ۴ به ۲ و همچنین فیش ۳ به ۱ وصل می‌‌شود و به دنبال آن سیم نارنجی به بنفش و سیم آبی به زرشکی متصل می‌‌شود که دقیقاً برعکس حالت قبل است، یعنی اتصال پایه های خازن به موتور جابجا شده است که سبب تغییر جهت گردش موتور می‌‌شود، اکنون نوع دیگری از این دیاگرام را در پایین مشاهده می‌کنیم.

نقشه دوم سیم كشی پنکه سقفی با موتورهای آسنكرون

در نقشه فوق این بار پایه های خازن به فیش های مشترک و اتصالات الکتروموتور به فیش های غیر مشترک وصل شده است که البته تفاوتی هم ندارد و عمل معکوس کردن اتصالات با این مدار نیز ممکن است.

شرح عملكرد كلید در پنکه های سقفی با موتور DC

گفتیم که این کلید نقش جابجا کننده اتصال را دارد و بررسی کردیم که در پنکه های مجهز به موتور آسنکرون سبب جابجا شدن اتصال پایه های خازن و در نتیجه تغییر جهت موتور می‌‌شود، در این قسمت نیز این کلید می‌تواند با جابجا کردن اتصالات مثبت و منفی برق مستقیم متصل به موتور سبب تغییر جهت گردش آن شود (در موتور های DC تغییر قطب های مثبت و منفی منبع تغذیه متصل به موتور منجر به تغییر جهت گردش آن می‌‌شود)، به گونه ای که اگر سیم های A و B از موتور خارج شده باشند در یکی از حالت ها سیم A به مثبت و سیم B به منفی متصل می‌‌شود و هنگامی که وضعیت کلید را تغییر دهیم، سیم A به منفی و سیم B به مثبت متصل خواهد شد و جهت گردش موتور تغییر خواهد کرد؛ با مطالعه نقشه های زیر بهتر متوجه قضیه خواهید شد:

نقشه اول کلید تغییر فصل در پنکه های DC

شرح نقشه بالا :
در نقشه فوق سیم های خروجی از مدار کنترل سرعت فن به فیش های مشترک کلید تغییر فصل و سیم های الکتروموتور نیز به صورت ضربدری به فیش های غیر مشترک متصل شده اند، هنگامی که کلید را به طرف بالا می‌زنیم فیش ۴ با ۶ و فیش ۳ با ۵ ارتباط برقرار می‌کنند و در نتیجه آن سیم منفی سبز رنگ به قرمز و سیم مثبت بفش رنگ به آبی متصل خواهد شد، اما اگر کلید را به طرف پایین بزنیم فیش ۴ با ۲ و فیش ۳ با ۱ ارتباط برقرار خواهند کرد و اینبار سیم منفی سبز رنگ به آبی و سیم مثبت بنفش رنگ به قرمز متصل می‌شوند (برعکس حالت قبل) و بدین ترتیب قطب های مثبت و منفی الکتروموتور جابجا شده و سبب تغییر جهت گردش فن الکتریکی می‌‌شود، اکنون نوع دیگری از این دیاگرام را در پایین برایتان ترسیم می‌کنم.

نقشه دوم کلید تغییر فصل در پنکه های DC

در نقشه فوق نیز این بار سیم های الکتروموتور به  فیش های مشترک و سیم های خروجی مدار کنترل سرعت به صورت ضربدری به فیش های غیر مشترک متصل شده است که تفاوتی ندارد و همان اتفاقی که در نقشه قبل افتاد در این مدار نیز می‌افتد، بنابرین این دیاگرام نیز صحیح و قابل اجراست.

توجه : در بالا برای هریک از انواع پنکه ها دو نقشه ترسیم کرده ام که اجرای هر دو نقشه ممکن است. تنها تفاوت آنها در اینجاست که (در موتور آسنکرون) یک بار سیم های پایه های خازن به فیش های مشترک و سیم های اتصال خازن به موتور به فیش های غیر مشترک وصل شده و بار دیگر سیم های پایه های خازن به فیش های غیر مشترک و سیم های اتصال خازن به موتور به فیش های مشترک کلید تبدیل تغییر فصل متصل می‌‌شود و همچنین (در موتور DC) یک بار سیم های موتور به فیش های مشترک و سیم های خروجی از مدار کنترل سرعت به فیش های غیر مشترک وصل شده و بار دیگر  سیم های موتور به فیش های غیر مشترک و سیم های خروجی از مدار کنترل سرعت به فیش های مشترک کلید تغییر فصل متصل می‌‌شود که همه نقشه ها و مدارهای مربوطه به آن صحیح و قابل اجراست.

نکته : ممکن است در بسیاری از پنکه های ریموت دار این کلید تغییر فصل بر روی ریموت کنترل آن باشد، در این مدل ها کلید تغییر فصل یک کلید الکترونیکی بر روی ریموت پنکه است که با زدن آن یک قسمت از مدار برد الکترونیکی پنکه، جهت چرخش فن را تغییر می‌دهد، اینجا کار شما بسیار راحت تر خواهد شد و تنها با زدن یک دکمه مود سرمایشی گرمایشی فن سقفی خود را تغییر می‌دهید، توصیه می‌کنم هنگام خرید فن های سقفی بیشتر به دنبال چنین مدل هایی بروید اگر موفق شدید آن ها را به راحتی و با قیمت مناسب در بازار پیدا کنید.

اگر پنکه سقفی ما کلید تبدیل تغییر فصل نداشت چکار کنیم؟

شاید تا اینجا برای همه شما سوال شده باشد که در صورتیکه فن سقفی ما مجهز به این نوع کلید نباشد چکار باید کرد؟ امروزه تقریبا تمام پنکه های بازار مجهز به چنین سیستمی هستند اما اگر پنکه شما قدیمی بود تکلیف چیست؟ در ابتدای مقاله هم اشاره کردیم که برای تغییر فصل پنکه اگر چیزی به اسم کلید تغییر فصل روی آن وجود نداشت باید روی ارتفاع بروید و سیم های مربوطه را جدا و به صورت جابجا وصل کنید اما نگران نباشید، اگر پنکه شما مجهز به چنین کلیدی هم نباشد و دوست نداشته باشید هر بار با شروع فصل گرما و یا سرما به صورت دستی سیم ها را باز کرده و اتصالات را تغییر دهید می‌توانید این کلید را به صورت یدک تهیه و روی فن خود نصب کنید.

بنابراین به مغازه های الکتریکی مراجعه کنید و از آنها بخواهید که نمونه ای از این کلید را به شما بدهند (این کلید با عنوان های کلید تغییر فصل پنکه سقفی، کلید سرعت هود آشپزخانه راکر، کلید تبدیل دوپل یا دو مسیره و تمامی این موارد در بازار شناخته می‌‌شود) و حتما ذکر کنید که چنین کلیدی را برای چه کاری می‌خواهید، سپس به سراغ پنکه بروید و سیم‌های خازن را قطع نموده و مطابق یکی از نقشه های بالا کلید تبدیل دومسیره را در مدار آن قرار دهید (در اتصال سیم ها دقت کنید تا مبادا یک اشتباه سبب سوختن موتور یا خازن یا اتصالی در برق ساختمان شود)، سپس این کلید را روی یک حالت دلخواه تنظیم کنید و پنکه را روشن کنید و به جهت چرخش آن دقت کنید، اگر بر خلاف جهت مناسب فصل بود پنکه را خاموش کرده و صبر کنید تا از حرکت بازایستد و سپس وضعیت آن را تغییر دهید.

تشخیص وضعیت سرمایش یا گرمایش پنکه سقفی

حال چگونه تشخیص دهیم پنکه روی حالت سرمایش است یا گرمایش؟ زمانیکه از پایین نگاه کنیم هنگامی که پنکه به صورت پادساعتگرد بچرخد روی حالت سرمایش یا تابستانه و هنگامی که به صورت ساعتگرد بچرخد روی حالت گرمایش یا زمستانه است، درصد بالایی از پنکه ها به همین صورت هستند، ضمناً روی حالت سرمایش می‌توانید جریان باد پنکه را به خوبی احساس کنید اما در حالت گرمایش جریان هوای چندانی احساس نمی‌‌شود).

نکات ایمنی :

۱.هنگام تغییر وضعیت کلید با آغاز فصل گرما یا سرما ابتدا اطمینان حاصل کنید که پنکه خاموش است و حرکتی ندارد، سپس به ارتفاع بروید و کلید را در جهت دیگر بزنید.

۲.هنگام باز نمودن مدار سیم کشی یا نصب کلید تغییر فصل روی فن از قطع بودن مسیر فاز مطمئن شوید و در صورت لزوم برق را از طریق فیوز اصلی قطع کنید.

۳.هنگام کار بر روی ارتفاع های بلند (به خصوص در جاهایی که سقف بلند دارد و پنکه بر روی ارتفاع بلندی نصب است) احتیاط های لازم را به خرج دهید.

۴.در هنگام نصب کلید تغییر فصل روی پنکه های قدیمی‌تر، اگر فکر می‌کنید در مدار سیم کشی پنکه سردرگم می‌شوید و نمی‌توانید سیم های آن را به درستی تشخیص دهید، انجام این کار را به یک تکنسین برقکار یا تعمیرکار لوازم خانگی و تهویه مطبوع بسپارید.

اتصال سیم ارت به پنکه سقفی

مدتی است که از بنده درخواست شده بود تا اطلاعاتی را در ارتباط با اتصال سیم ارت به پنکه های سقفی درون سایت قرار دهم، بنابرین خواستم تا در انتهای این مقاله در مورد این موضوع که خیلی ساده است در حد یک پاراگراف توضیح دهم. پنکه های سقفی هم همانند بسیاری از وسایل برقی به دلیل اینکه بدنه فلزی دارند نیاز به اتصال سیم ارت دارند تا در موقع تمیز کردن یا سرویس سالیانه آن از بروز خطرات برق گرفتگی پیشگیری شود، هنگام سیم کشی پنکه سقفی لازم است تا یک رشته سیم اضافه تر که به رنگ ترکیبی سبز و زرد باشد از قوطی کلید آن تا محل نصب پنکه در کنار سایر سیم های پنکه قرار دهیم، سپس یک طرف این سیم را به ترمینال ارت پنکه که روی لوله آن واقع شده متصل می کنیم و طرف دیگر این سیم را هم (بدون نیاز به اتصال به کلید) مستقیما به شینه ارت داخل جعبه فیوز می بریم، نمره این سیم هم باید همسایز با سیم فاز یعنی نمره ۱.۵ باشد.

نکته : اتصال سیم ارت به بدنه پنکه سقفی الزامی است، اگر پنکه سقفی ترمینال اتصال ارت نداشت می توانید این سیم را به یک نقطه دلخواه از بدنه فلزی آن با استفاده از سرسیم حلقوی و پیچ خودکار متصل کنید.

نوشته حالت زمستان و تابستان برای پنكه سقفی اولین بار در آموزش برق ساختمان. پدیدار شد.

انواع کلید هود آشپزخانه و نقشه سیمکشی

در ادامه انواع کلید هود آشپزخانه را بررسی میکنیم و نقشه سیمکشی و طریقه نصب سیم ها را برای هر مورد ترسیم می‌کنیم. تمام این مدل کلیدها در انواع دستگاه های هود رایج در کشور ایران مورد استفاده قرار میگیرد.

سیم كشی هود سه سرعته مجهز به كلید معمولی راكر و دو موتور

تفاوت این نوع هودها با نوع قبلی در داشتن دو موتور فن است كه به دنبال آن مجهز به كلید دوپل برای روشن و خاموش كردن هر موتور به صورت مجزا و كلیدهای تبدیل دومسیره جهت كنترل سرعت هر فن به صورت جدا از هم هستند،  شكل زیر نمونه ای از كلید این هودها را نشان می‌دهد :

در این نوع هودها یك كلید تمام قطب تك پل برای كنترل لامپ ها، یك كلید دوپل برای روشن و خاموش كردن هر کدام از فن ها به صورت مجزا و همچنین دو كلید تبدیل دو مسیره جهت كنترل سرعت هر فن به صورت مجزا وجود دارد، در شكل زیر دیاگرام سیم كشی این نوع هودها را برای شما ترسیم می‌کنم.

سیم كشی هود سه سرعته مجهز به كلید معمولی فشاری

این هودها بر خلاف هودهای قبلی مجهز به كلیدهای فشاری هستند كه از لحاظ ساختاری تفاوت‌هایی با كلیدهای راكر دارند اما از لحاظ عملكرد مشابه همان كلیدها عمل می‌كنند، در اكثر هودهای امروزی معمولی (غیر الكترونیكی) از این نوع كلیدها استفاده می‌شود، البته لازم به ذكر است كه سیم‌كشی هودهای تك موتوره و دو موتوره كه مجهز به این كلیدها هستند مشابه هم است و این است که در این نوع كلیدها قابلیت كنترل دو فن به صورت مجزا وجود ندارد، شكل زیر یك نمونه از این كلید ها را نشان می‌دهد.

در این نوع كلیدها یك شاسی برای خاموش و روشن كردن لامپ، یك شاسی برای خاموش كردن (پراندن) كلیدهای سرعت فن، یك شاسی برای دور كند، یك شاسی برای دور متوسط و یك شاسی برای دور تند وجود دارد، در شكل زیر دیاگرام سیم كشی این نوع هودها را برای شما ترسیم می‌کنم.

توجه : اگر هود شما تك موتوره است یكی از موتورها و فن‌های دیاگرام بالا را در نظر نگیرید.

نکته : در سیم کشی این نوع کلید ها ممکن است ترتیب فیش ها در برند های متعدد از هم متفاوت باشد ولی در کل تعداد فیش ها و سیم ها و نقش هر یک از آنها در همه هود های آشپزخانه این چنینی دقیقا مشابه هم است ، لذا اگر احساس کردید ترتیب فیش های کلید هود شما با دیاگرام بالا تفاوت دارد ، لازم است یا نقشه سیم کشی را از داخل کاتالوگ هود چک کنید ، و یا اینکه توسط لامپ تست یا فازمتر یا مولتی متر فیش های مربوط به لامپ هود و سرعت های موتور را پیدا کنید ، بطوریکه کلید های روی پنل را به ترتیب بزنید و ببینید با زدن هر کلید کدامیک از فیش ها برقدار می شود.

سیم كشی هود سه سرعته مجهز به پنل هوشمند و دیجیتالی

این نسل از هودها نسل جدید محسوب می‌شوند كه دارای امكانات بی نظیری از جمله دكمه‌های لمسی یا میكروسوئیچی، نمایشگر دیجیتالی LCD و یا LED، ظاهری بسیار زیبا و امروزی، كنترل از راه دور، سنسورهای هوشمند حساس به دما و یا آلاینده یا …، سیستم پردازش الكترونیكی و میكروپروسسوری، تایمر تمام دیجیتال و یا در برخی از مدل‌ها دانگل وای فای جهت كنترل توسط گوشی هوشمند و تبلت و بسیاری از امكانات امروزی متنوع دیگر می‌باشند؛ تنوع پنل‌های دیجیتالی و هوشمند هود آشپزخانه بسیار بالاست اما همه آنها دارای سیم كشی تقریباً یكسانی هستند، به علاوه اینكه در كنار فیش‌های پشت كلید روی برد الكترونیكی كاربرد هر یك ذكر شده است، اساس كار آنها نیز استفاده از قطعه‌ای به نام رله است، پیشنهاد میکنم مقاله رله چیست را مطالعه کنید تا با کارکرد رله آشنا شوید. به گونه‌ای كه مدار الكترونیكی هنگام گرفتن هر دستور از كاربر توسط دكمه‌های پنل هوشمند رله‌های مربوط به هر قسمت نظیر لامپ یا سرعت های مختلف فن را فعالسازی می‌كند. و سپس تیغه‌های رله بسته شده و جریان برق از آن عبور كرده و وارد لامپ‌ها و سیم پیچ‌های هر یك از سرعت‌های فن‌ها می‌شود، در تصویر پایین یك نمونه پنل هوشمند و دیجیتالی هود آشپزخانه را به شما نشان می دهم.

در پشت این كلید‌ها (در این قسمت در مورد هودهای مجهز به موتور القایی سه سرعته بحث می‌كنیم) دو عدد فیش جهت ورودی برق و تغذیه برد الكترونیكی، دو عدد فیش جهت اتصال لامپ‌ها و چهار عدد فیش جهت اتصال سیم‌های موتور فن (كند، متوسط، تند و نول) وجود دارد.

خب حالا در شكل زیر دیاگرام سیم كشی این نوع كلیدها را برایتان ترسیم می‌کنم.

سیم کشی هود چند سرعته مجهز به پنل هوشمند و دیجیتالی و موتور توربو

در این مدل هود‌‌ها از موتور‌‌های القایی سه سرعته با قطب چاکدار استفاده  نشده و به جای آن از فن‌‌های حلزونی فوروارد با موتور توربو که سرعت‌‌های بیشتری دارند و بی صدا هستند استفاده شده است که مزیت‌‌های بیشتری نسبت به موتور‌‌های نوع قبلی دارند؛ الکتروموتور فن‌‌های توربو نوعی الکتروموتور القایی با خازن دائم کار هستند و امروزه کاربرد‌‌های زیادی پیدا کرده و در دستگاه‌‌های تهویه مطبوع از جمله کولر، داکت اسپلیت، هود آشپزخانه و … به کار ‌‌می‌روند و همچنین جهت خنک سازی برد دستگاه‌‌هایی نظیر ماینرها و استبلایزر‌‌ها و آمپلی فایر‌‌های قدرتمند نیز از فن‌‌های توربو استفاده ‌‌می‌شود؛ موتور‌‌های توربوی استفاده شده در هود‌‌های آشپزخانه موجود در بازار عمدتا ۴ سرعته است؛ توان مصرفی این الکتروموتور‌‌ها نیز در حالت ماکسیمم حدود ۱۵۰ وات است که مقدار تقریبا مناسبی است، همچنین فوق العاده بی صدا هستند که به آنها فن‌‌های سوپرسایلنت نیز گفته ‌‌می‌شود؛ علاوه بر آن این موتور‌‌ها در هود‌‌های آشپزخانه در انواع دو سر شفت (در دو طرف الکتروموتور محور چرخنده وجود دارد) ساخته ‌‌می‌شوند که توانایی چرخش دو فن سانتریفیوژ به صورت همزمان را دارا ‌‌می‌باشد، به این صورت که دو عدد حلزونی به صورت دوقلو کنار هم ‌‌می‌سازند و این موتور را بین آنها قرار ‌‌می‌دهند تا پروانه‌‌های داخل دو حلزونی را توسط شفت‌‌های دو طرفش بچرخاند و نیازی به استفاده از دو موتور جداگانه نیست، و این یعنی بازدهی دوبرابری در این دستگاه فن؛ در شکل زیر یک عدد فن توربو که در هود‌‌های آشپزخانه به کار گرفته ‌‌می‌شود را مشاهده ‌‌می‌کنید:

خب تا اینجا با فن‌‌های حلزونی توربو در هود آشپزخانه و کاربرد‌‌ها و مشخصات آن آشنا شدیم، اکنون برویم مدار این الکتروموتور‌‌ها را با هم بررسی کنیم:

مدار الکتروموتور: همان‌گونه که اشاره شد این موتور‌‌ها دارای ۴ سرعت هستند و هر سرعت یک سیم جداگانه ای برای خود دارد که از موتور خارج شده و به رله‌‌های سرعت‌‌ ۱ تا ۴ روی برد الکترونیکی (اتصالات فاز) متصل ‌‌می‌ شود و در کنار این ۴ سیم یک سیم مشترک نیز از موتور خارج و به انشعاب نول وصل ‌‌می‌شود؛ دو سیم دیگر نیز از این موتور‌‌ها خارج شده که مربوط به اتصال پایه‌‌های خازن است؛ پس در کل ۷ عدد سیم از این موتور‌‌ها خارج ‌‌می‌شود که دو رشته از آنها در یک کابل جدا و پنج رشته دیگر در یک کابل جداگانه دیگر قرار دارند، سیم‌‌های کابل ۲ رشته به پایه‌‌های خازن و سیم‌‌های کابل ۵ رشته نیز به اتصالات مربوط به سرعت برد دستگاه وصل ‌‌می‌شوند (البته یک سیم ارت نیز به بدنه موتور وصل ‌‌می‌شود که این سیم مستقیما با سیم ارت کابل تغذیه متصل است و در نقشه زیر اشاره ای به آن نشده است).

کلید کنترل هود‌‌های توربو: تما‌‌می هود‌‌های توربوی موجود در بازار مجهز به کنترل کننده‌‌های هوشمند و دیجیتالی هستند و هود توربویی که کلید معمولی داشته باشد در بازار موجود نیست، اساس کار برد الکترونیکی هوشمند این هود‌‌ها نیز استفاده از رله برای کنترل سرعت فن و لامپ هود است و دقیقا همانند برد هود دیجیتالی سه سرعته (القایی با قطب چاکدار) کار ‌‌می‌کند با این تفاوت که در این قسمت به دلیل اینکه ۴ سرعت داریم از ۴ عدد رله برای کنترل سرعت الکتروموتور استفاده ‌‌می‌شود.

طرز کار: هنگا‌‌می که هود را روشن ‌‌می‌کنیم و روی سرعت ۱ ‌‌می‌گذاریم، برد الکترونیکی، رله ۱ را فعالسازی کرده و سیم پیچ سرعت ۱ در مدار قرار گرفته و با حداقل سرعت (۵۵۰ دور در دقیقه) کار ‌‌می‌کند، هنگا‌‌می‌که هود را روی ۲ قرار ‌‌می‌دهیم رله سرعت ۱ غیر فعال و رله سرعت ۲ فعالسازی ‌‌می‌شود و سیم پیچ‌‌های ۲ در مدار قرار گرفته و سرعت هود بیشتر (۹۰۰ دور در دقیقه) ‌‌می‌شود، در سرعت  ۳ نیز رله ۲ غیر فعال و رله ۳  فعالسازی شده و سرعت هود مجددا بیشتر شده و به میزان ۱۲۰۰  دور در دقیقه ‌‌می‌رسد، همچنین در سرعت ۴ نیز به همین ترتیب سایر رله‌‌ها غیر فعال شده و فقط ۴ فعالسازی شده و سیم پیچی مربوط به آن در مدار قرار ‌‌می‌گیرد و دور موتور دستگاه به مقدار ماکسیمم (۱۴۷۰ دور در دقیقه) ‌‌می‌رسد، با خاموش کردن هود نیز همه رله‌‌ها غیر فعال شده و الکتروموتور خاموش ‌‌می‌شود. هنگام زدن عملگر لامپ نیز رله لامپ توسط برد الکترونیکی فعالسازی ‌‌می‌شود و لامپ‌‌ها وارد مدار ‌‌می‌شوند؛ در همه حالت‌‌ها نیز وضعیت دستگاه بر روی نمایشگر دیجیتالی پنل آن ظاهر و نمایش داده ‌‌می‌شود. با مطالعه دیاگرام زیر بهتر متوجه چگونگی عملکرد این کنترل کننده‌‌ها ‌‌می‌شوید، دیاگرام سیم کشی هود‌‌های توربو را در نقشه زیر مشاهده ‌‌می‌کنید:

‌نکاتی در خصوص دستگاه کنترل از راه دور هود های دیجیتال

همانگونه که در طول این محتوا نیز چندین بار به آن اشاره شد، پنل های دیجیتالی هود قابلیت کنترل از راه دور را نیز دارا می باشند؛ دستگاه های کنترل از راه دور که در آنها استفاده می شود نیز در دو نوع رادیویی و اینفرارد (مادون قرمز) که بین عموم مردم به چشمی نیز معروف است یافت می شود که عمدتا از نوع مادون قرمز (چشمی) ساخته می شوند. کاربرد کنترل از راه دور در هود ها نیز در اینجاست که مثلا اگر دستگاه در ارتفاع بالایی نصب شود، بتوان توسط کنترل از راه دور آن را کنترل کرد. حال این کنترل از راه دور در بعضی مواقع از کار می افتد که طبق مراحل زیر می توانید عیوب آن را پیدا کنید :

مراحل عیب یابی ریموت کنترل مادون قرمز :

مرحله ۱ : اگر ریموت کنترل شما از نوع مادون قرمز بود، در اولین مرحله باید به اتمام باتری موجود داخل ریموت کنترل دستگاه شک کنید؛ بیشترین عیبی که در دستگاه های کنترل از راه دور اتفاق می افتد همین گزینه است که به راحتی نیز برطرف می شود. ضمنا در ریموت کنترل های مادون قرمز، می توانید چشمی ریموت کنترل را به سمت دوربین موبایل بگیرید و توسط دوربین به آن نگاه کنید، سپس یکی از دکمه های ریموت کنترل را بزنید و بررسی کنید که آیا LED مادون قرمز نورانی می شود یا خیر! اگر نورانی نشد باتری را عوض کنید و اگر هم نورانی شد پس باتری سالم است و باید به مرحله بعدی بروید.

مرحله ۲ : اگر باتری سالم بود، دومین عیب می تواند کثیف بودن پنل هود و به دنبال آن کثیف بودن روی گیرنده سنسور موجود در روی آن باشد؛ این ایراد مختص به ریموت کنترل های مادون قرمز است که سنسور مادون قرمز آن روی پنل هود قرار گرفته است؛ ضمنا چون هود دستگاهی است که همواره در معرض چربی ها و آلایندگی های زیادی قرار دارد این ایراد در آن به وفور رخ می دهد؛ هنگامی که ذرات آلاینده و چربی روی چشمی پنل قرار گیرند، سیگنال های نوری که از دیود مادون قرمز ریموت کنترل به سمت پنل فرستاده می شوند به چشمی روی پنل نمی رسند و بنابرین کنترل از راه دور کار نمی کند؛ این ایراد با تمیز کردن پنل با استفاده از مواد مناسب رفع خواهد شد.

مرحله ۳ : ایراد سوم مربوط به خراب بودن چشمی روی پنل است؛ این چشمی که از نوع فتودیود ویا فتوترانزیستور مادون قرمز است ممکن است در دراز مدت به دلایل مختلف خراب شود که در صورت خرابی باید با نمونه کاملا مشابه تعویض گردد. پس اگر متوجه شدید که خرابی از چشمی روی پنل است باید پنل را باز کنید و اول از همه اتصال پایه های چشمی روی برد پنل را بررسی کنید که قلع مردگی نداشته باشد، سپس اگر اتصالات درست بود با استفاده از هویه و قلع کش چشمی خراب را از برد جدا کنید و با یک نمونه جدید و مشابه تعویض کنید.

مرحله ۴ : این مرحله مربوط به خود دستگاه کنترل از راه دور می باشد که باید آن را در آخرین مرحله انجام دهید. اگر با تعویض باتری ریموت کنترل با دوربین موبایل به دیود فرستنده نگاه کردید اما مشاهده کردید که چشمک نمی زند، خرابی از دستگاه ریموت کنترل شماست. در این مواقع اکثرا ریموت کنترل ها را تعویض می کنند اما اگر به هر دلیلی نتوانستید مشابه آن را پیدا کنید یا دوست داشتید آن را تعمیر کنید باید آن را باز کنید و در مرحله اول از سلامت LED مادون قرمز مطمئن شوید؛ اگر LED را نیز تست کردید و سالم بود باید ریموت کنترل را تعویض کنید چون برد آن ارزش تعمیر ندارد.

مرحله ۵ : در آخرین مرحله نیز اگر تمامی موارد بالا را بررسی کردید اما دستگاه درست نشد، اشکال از برد الکترونیکی دستگاه است که باید توسط افراد متخصص تعمیر شود (بزرگترین عیب می تواند از خرابی بافر سنسور چشمی ویا آیسی دیکودر که بافر سنسور چشمی به آن متصل شده است باشد؛ ضمنا مقاومت ها و خازن های مسیر نیز یک به یک باید تست شوند).

نکته : چون کنترل از راه دور بیشتر هود ها از نوع مادون قرمز است، بنابرین عیوب مربوط به ریموت کنترل های مادون قرمز را مطرح کردیم؛ ولی اگر ریموت شما از نوع رادیویی RF باشد چون نمی توانید از مراحل فوق استفاده کنید (چون در ریموت کنترل های رادیویی بجای فرستنده و گیرنده نوری از فرستنده (مدولاتور) و گیرنده (دمدولاتور) امواج رادیویی با فرکانس مرکزی حدود ۴۳۳ مگاهرتز استفاده شده است) باید توسط افراد متخصص در حوزه الکترونیک مورد بررسی قرار گیرد؛ بنابرین شما عزیزان فقط گزینه تعویض باتری ریموت کنترل را انجام دهید.

چند نكته در رابطه با نصب و سیم كشی هود آشپزخانه

۱.در هنگام سیم كشی هود حتما دقت كنید كه دچار برق گرفتگی نشوید، همواره فیوز را قطع كرده ویا دوشاخه را از پریز بكشید و سپس مشغول تعمیرات شوید.

۲.نصب و تعمیر اكثر هودهایی كه تازه خریداری كرده اید بر عهده نمایندگی مجاز شركت آن است، پس به تنهایی آن را دستكاری نكنید تا گارانتی آن ابطال نشود.

۳.مسائل پیچیده فنی ای از جمله تعمیرات الكتروموتور و برد الكترونیكی و … بر عهده برقكاران عزیز نیست، از دستكاری این اجزاء در صورت عدم تخصص كافی بپرهیزید.

۴.اتصال سیم ارت به بدنه هود ازامی‌است، این سیم مستقیما از پریز وارد هود شده و به بدنه  آن متصل می‌شود، بنابرین در مدار های بالا اشاره ای به آن نشده است.

۵.سیم برقی كه برق ۲۲۰ ولت را وارد هود می‌كند حتما باید نمره ۲.۵ باشد و از فیوز مناسب سر راه برق آن استفاده كنید، شما می‌توانید سرخط این هودها را با سایر مصرف كننده های آشپزخانه به صورت مشترك در نظر بگیرید.

۶.هر چند وقت یكبار از نظافت فیلتر هود اطمینان حاصل كنید و در صورت رنگ عوض كردن و چربی گرفتن آن، حتما آنرا تعویض كنید.

۷.لوله ای كه آلاینده ها را از هود به دهانه دودكش هدایت می‌كند باید كاملا درزبندی شده و نشتی نداشته باشد، در غیر اینصورت چربی های حاصل از آن محیط را آلوده خواهند كرد.

۸.استفاده از كلاهك استاندارد H در قسمت بیرونی دودكش هود به جهت ارتقای كیفیت مكش هود و جلوگیری از سقوط اشیا و نزولات آسمانی به داخل مسیر تخلیه آلاینده الزامی‌است.

۹.قبل از نصب هود آشپزخانه از باز بودن مسیر دودكش آن اطمینان حاصل كنید، می‌توانید از روش های تست دودكش وسایل گازسوز جهت انجام این كار استفاده كنید.

۱۰.در هنگام اجرای دودكش هود كوتاه ترین مسیر را انتخاب كنید تا از كیفیت عملكرد آن نكاهد.

۱۲.نصب دودكش هود در شیشه پنجره ممنوع است، حتی الامكان سعی كنید كه این كار را انجام ندهید، می‌توانید به جای آن دودكش را روی دیوار كنار پنجره تعبیه كنید و در قسمت بیرون آن از كلاهك و زانویی استفاده كنید (سایز دودكش هود باید ۱۰ باشد).

تذكر : جهت اطلاع بیشتر از قوانین و مقررات مربوط به هود آشپزخانه و دودكش آن و همچنین اجرای استاندارد آن می‌توانید به مبحث چهاردهم كتاب مقررات ملی ساختمان مراجعه كنید.

۱۳.هر چند سال یكبار از پاكیزگی اجزاء داخل هود مطمئن شده و در صورت نیاز به روش صحیح آن را نظافت نمایید، از ریختن آب به داخل اجزای الكتریكی هود به هنگام نظافت به جد خودداری كنید.

۱۴.در صورت نیاز به تعویض كلید هود، نوع كلیدی كه برای آن انتخاب می‌كنید باید حتما مشابه كلید قبلی آن باشد، در غیر اینصورت از كلید هایی استفاده كنید كه مطابق با سیستم آن هود باشد، این موضوع را حتما با فروشنده ها در میان بگذارید (در هنگام نصب كلید هوشمند روی هودهای قدیمی‌باید از نوع موتور آن اطلاع داشته باشید و آن را با فروشنده مطرح كنید).

نوشته آموزش نصب کلید هود آشپزخانه به همراه نقشه و دیاگرام سیمکشی | بخش دوم اولین بار در آموزش برق ساختمان. پدیدار شد.

به امید بهتر شدن ایران عزیز. با تشکر: مرادی، مدیر سایت آموزش برق

اجزای هود آشپزخانه

هودهای آشپزخانه زیر مجموعه‌ای از اگزاست فن‌ها (فن‌های مكنده هوا از محیط) هستند كه تقریباً می‌توان گفت در تمامی آشپزخانه‌های قدیمی و امروزی در اشكال بسیار گوناگونی یافت می‌شوند، در شكل زیر یك نمونه هود آشپزخانه را مشاهده می‌كنید.

اكنون به بررسی اجزای مختلف یك هود آشپزخانه می‌پردازیم و در ادامه نقشه سیمکشی و سربندی انواع کلید هود را نشانتان خواهم داد.

موتور و فن: موتور این نوع هود‌ها غالبا از نوع تكفاز القایی سه سرعته با قطب چاكدار است كه با برق ۲۲۰ ولت شهری متناوب ۵۰ هرتز كار می‌كند، البته انواع دیگری از موتور‌ها نیز وجود دارد كه تعداد سرعت‌های گوناگونی دارند و قابلیت‌هایی متفاوت همانند موتور‌های توربو یا … . بسته به نوع موتور به كار رفته در این هود‌ها و همچنین نوع كلید كنترل كننده آنها سیم كشی آنها از یكدیگر متمایز است اما در این مقاله هدف ما بیشتر موتورهای القایی سه سرعته است كه روی اكثر هود‌ها مونتاژ می‌شود، این هودها اكثرا مجهز به فن سانتریفیوژ (گریز از مركز) هستند كه در یك بدنه حلزونی می‌چرخد و هوا را از یك طرف مكش كرده و به قسمت روبرویی حلزونی كه به یك دودكش متصل است می‌فرستد، اكثرهودها به جهت مكش قوی‌تر مجهز به دو موتور هستند. نمونه‌ای از موتور و فن هود آشپزخانه را در تصویر پایین می‌بینید.

روشنایی هودها: این هودها علاوه بر عمل مكش هوا، توسط دو یا چند چراغ شمعی یا هالوژنی از نوع كم مصرف یا LED محیط تحتانی خود را نیز می‌توانند روشن كنند و همچنین می‌توانند به عنوان یك منبع نوری ضعیف ولی كارآمد در مواقعی خاص مورد استفاده قرار بگیرند. نمونه‌ای از لامپ‌های روشنایی مخصوص هود آشپزخانه را در تصویر پایین می‌بینید.

فیلتر هود: هودهای آشپزخانه مجهز به یك فیلتر از جنس فلزی یا توری هستند كه ذرات چربی و آلاینده را به خود جذب می‌كند و مانع از ورود آن به اجزای مختلف هود می‌شود، این فیلتر (بسته به مقدار استفاده ما و شرایط قرارگیری هود) هر چند وقت یكبار باید تعویض شود. یك نمونه فیلتر هود آشپزخانه را در تصویر پایین می‌بینید.

كلید هود آشپزخانه و كنترل کننده دستگاه: می‌رسیم به اصلی‌ترین بخش این مقاله یعنی کلید هود آشپزخانه که وظیفه كنترل سرعت فن و لامپ هود را دارد، این كلیدها در دو نوع معمولی و یا هوشمند و دیجیتالی یافت می‌شوند، صفحه كلیدهای معمولی مجهز به چندین كلید راكر یا فشاری یا … هستند و ساختاری بسیار ساده و قابلیت كاركرد بسیار راحت‌تری دارند. ولی كلیدهای هوشمند هود دارای قابلیت‌های جدیدی از جمله پنل تمام لمسی، نمایشگرهای دیجیتالی LCD و یا  LED، ریموت كنترل، تایمرهای تمام دیجیتال و یا حتی سنسورهای حساس به آلاینده و دانگل‌های داخلی جهت كنترل توسط گوشی هوشمند و تبلت و حتی كامپیوتر و لپ تاپ هستند و به طبع قابلیت‌های بسیار بیشتری از كلیدهای چند دكمه‌ای قدیمی دارند، ولی باید در نظر داشت که در کنار تمام این امکانات قیمت گرانتری دارند. تصویر چند نمونه پنل كنترل هود آشپزخانه را مشاهده می‌کنید.

بدنه دستگاه هود: به شكل‌های مختلف مطابق با سلیقه‌های متفاوت وجود دارد و تمام ‌اجزا و قطعات در داخل آن جاسازی می‌شود.

دودكش تخلیه آلاینده: این دودكش جهت انتقال آلاینده‌های محیط به بیرون از ساختمان تعبیه می‌شود و باید همانند دودكش وسایل گازسوز اجرا شود، قسمت بیرونی آن كه در خارج از ساختمان قرار دارد باید مجهز به كلاهك H باشد تا هم مكش بهتری توسط هود حاصل شود و هم از سقوط اشیا و نزولات آسمانی به داخل مسیر انتقال آلاینده‌ها جلوگیری شود، هود آشپزخانه می‌تواند توسط لوله‌های آلومینیومی یا گالوانیزه بخاری یا لوله‌های خرطومی پلاستیكی یا فلزی فلكسی (انعطاف پذیر) به دهانه این دودكش متصل شود. توجه داشته باشید كه سرتاسر مسیر انتقال آلاینده كاملا درزبندی شده باشد تا از پخش شدن آلاینده‌ها درون ساختمان و آلوده سازی محیط جلوگیری به عمل آید. یك نمونه دودكش بیرونی هود آشپزخانه.

روش سیم كشی و دیاگرام برق هود آشپزخانه

معمولا هودهای آشپزخانه به صورت مونتاژ شده به شما تحویل داده می‌شوند و شما فقط كافی است آنرا در جای خود نصب كرده و سپس سیم های ورودی برق آن را به پریز برق مربوطه آن در ساختمان متصل كنید. اما گاهی به دلایلی از جمله نظافت هود یا تعمیرات یا … نیاز می‌شود كه کلید هود را باز كنید و بعد از اتمام كار مجددا آنرا ببندید. لذا این متن برای اشخاص عادی نوشته نشده و فقط در صورتی كه فكر می‌كنید خودتان حتماً می‌توانید آن را انجام دهید با رعایت نكات ایمنی اقدام به باز كردن مدار کلید هود آشپزخانه نمایید.

همانطور كه گفتیم هودهای آشپزخانه در دو نوع معمولی و دیجیتال یافت می‌شوند. انواع معمولی مجهز به كلیدهای راكر و یا فشاری معمولی و انواع دیجیتال مجهز به پنلهای لمسی و هوشمند و دیجیتالی هستند. اكنون تك تك این مدل ها به همراه دیاگرام و نقشه سیمكشی شان را مورد بررسی قرار می‌دهیم.

۱- سیم كشی کلید هود سه سرعته مجهز به كلید معمولی راكر و یك موتور

این نوع هودها دارای موتور القایی سه سرعته به همراه كلید راكر (الاكلنگی) می‌باشند. شكل زیر یك نمونه از نمای روبرو و نمای پشت كلید این کلیدها را نشان می‌دهند.

این صفحه كلیدها مجهز به یك كلید تمام قطب تك پل برای كنترل لامپ‌ها، یك كلید تمام قطب تك پل برای كنترل فن و دو عدد كلید تبدیل دو مسیره (كه در اینجا یك مسیر آن بلا استفاده است) جهت كنترل سرعت فن می‌باشند، در شكل زیر دیاگرام سیم كشی این نوع کلید هود را برای شما ترسیم می‌کنم.

توجه : توجه داشته باشید که در این مدل کلید ها انشعاب نول نیز باید به کلید متصل شود، بدین ترتیب کلید هنگام خاموش شدن انشعاب فاز و نول را با هم قطع می کند و ضریب ایمنی دستگاه بالا می رود زیرا در غیر اینصورت ممکن است گاهی جای فاز و نول در سیم کشی عوض شود و یا اینکه دوشاخه برعکس متصل شود و اینگونه نول داخل کلید رفته و فاز مستقیم به مصرف کننده می رود و هنگام تعویض لامپ ها یا سرویس فن ها ممکن است برق گرفتگی احتمالی صورت بگیرد اما در این نوع کلید ها که به کلید های تمام قطب معروف است با توجه به اینکه فاز و نول همزمان قطع می شوند پس اگر جای فاز و نول در شبکه برعکس شود هم مشکلی پیش نخواهد آمد، علاوه بر آن در کلید های مجهز به لامپ تنها با اتصال نول به کلید، لامپ داخل آن روشن خواهد شد .

چون دوست ندارم حوصله تان را با خواندن مقالات طولانی سر ببرم، ترجیح دادم ادامه این مقاله را در بخشی دیگر تقدیم شما کنم، در مقاله بعدی روش نصب و سیمکشی سایر مدل های کلید هود آشپزخانه را بررسی می‌کنیم. برای این منظور روی لینک پایین کلیک کنید.

آموزش نصب کلید هود آشپزخانه به همراه نقشه و دیاگرام سیمکشی | بخش دوم

نوشته کلید هود آشپزخانه – آموزش روش نصب و سیمکشی اولین بار در آموزش برق ساختمان. پدیدار شد.

روش نصب پنکه سقفی به همراه نقشه سیم کشی

موتور پنکه های سقفی از نوع آسنکرون با خازن راه انداز می باشد. که با برق ۲۲۰ ولت شهری کار می‌کند. این پنکه ها دارای سرعت های مختلفی هستند که با یک کلید گردان می توان سرعت آنها را تنظیم کرد.

خب ابتدا در نقشه زیر روش سیم کشی و سربندی پنکه سقفی را نشان تان میدهم.

نقشه نصب پنکه سقفی

معمولاً اگر پنکه ای را نو خریداری کنید. برای نصب آن خیلی نیازی به دانستن مباحث فنی نیست. زیرا در پشت موتور پنکه یک ترمینال قرار داده شده است که فقط باید نول و فاز را به آن وصل کنید البته در مدل های جدیدتر ترمینال ارت هم در کنار دو ترمینال قبلی قرار گرفته است. سیم نول به صورت مستقیم به پنکه می رود ولی سیم فاز اول به کلید گردان پنکه می رود و بعد از آنجا به پنکه وصل می شود.

در توضیح نقشه بالا باید اینطور گفت که: از موتور پنکه سه سیم خارج می شود. به رنگهای مشکی یا آبی برای نول. قرمز برای فاز. زرد یا سبز برای یکی از پایه های خازن. پس سیم نول مستقیم به موتور پنکه وصل میشود، و سیم فاز ابتدا به ترمینال ورودی کلید پنکه می رود و آنگاه به موتور پنکه می رود و به سیم قرمز رنگ وصل می شود. در پشت موتور از سیم قرمز رنگ که فاز ورودی است انشعاب گرفته می شود و به یکی از پایه های خازن راه انداز وصل میشود، از پایه دیگر خازن هم به سیم زرد یا سبز متصل می شود.

روش عملکرد کلید پنکه سقفی :

ابتدا تصویر یک کلید پنکه سقفی را ببینید به این دستگاه کلید گردان پنکه سقفی می گویند.

اگر بخواهیم مدار داخلی این کلید را شرح دهیم بصورت زیر است.

زمانی که کلید گردان روی حالت ۱ قرار میگیرد، تمام مقاومت‌ها با موتور پنکه سری می شود، و این باعث میشود که کمترین ولتاژ به موتور پنکه برسد، پس موتور با کمترین سرعت شروع به چرخش می کند. زمانی که کلید گردان در حالت ۲ قرار می گیرد. مقاومت اول از مدار خارج می شود و این باعث می شود که نسبت به حالت قبل ولتاژ بیشتری به موتور پنکه برسد پس سرعت موتور بیشتر خواهد شد. و هر چقدر که کلید گردان را در جهت عقربه های ساعت می چرخانیم مقاومت های بیشتری از سر راه سیم فاز کنار می روند و ولتاژ بیشتری به موتور پنکه میرسد. در حالت FULL دیگر هیچ مقاومتی در مسیر وجود ندارد و حداکثر ولتاژ به موتور پنکه میرسد. این حالت مثل زمانی ست که ما یک کلید یک پل معمولی را به جای کلید گردان پنکه سقفی نصب کرده باشیم. و در این حالت پنکه سقفی با حداکثر سرعت خود می چرخد.

تامین برق پنکه سقفی چگونه باید باشد؟

مقررات ملی به ما این اجازه را داده است که بتوانیم از هر سرخط روشنایی برای یک موتور یا فن، به شرطی که توان آن موتور از ۱۰۰ وات تجاوز نکند، انشعاب بگیریم، یعنی اگر توان مصرفی پنکه سقفی ما کمتر از ۱۰۰ وات باشد (که معمولاً هم همین طور است و توان پنکه های سقفی موجود در بازار ۱۰۰ وات است) پس می توان برق ورودی به کلید پنکه را از کلیدهای روشنایی اتاق تامین کرد و نیازی به سرخط مجزا برای پنکه سقفی نیست. ولی در صورتی که تعداد پنکه ها از یکی بیشتر باشد یا توان مصرفی آن بیشتر از ۱۰۰ وات باشد باید برای آنها یک سرخط مجزا از جعبه فیوز قرار دهیم.

چند نکته در نصب پنکه سقفی :

• همیشه سعی کنید یک میلگرد را به تیر آهن های سقف جوش داده و سپس پایه پنکه سقفی را به آن مهار کنید. چون پنکه یکسره در حال تکان خوردن است و همیشه فشار زیادی از طریق هوا به آن وارد می شود، پس امکان جدا شدن پنکه از سقف زیاد است.
• اگر پنکه شما در زمان شروع به حرکت باید زور زیادی بزند و صدای زیادی تولید کند، به احتمال زیاد خازن راه انداز پنکه مستهلک و فرسوده شده است.
• نکته : اگر رنگ سیم هایی که از موتور پنکه خارج می شود، با آن چیزی که در بالا توضیح داده شد، تفاوت دارد. به این صورت عمل کنید. به دلخواه به یکی از سیم ها فاز وصل کنید. و دو سیم دیگر را به پایه های خازن و نول وصل کنید. اگر درست زده باشید که پنکه شروع به کار می کند ولی اگر اشتباه بود سیم فاز را جابه جا کنید و برای دو سیم دیگر مانند قبل عمل کنید. در نهایت با سه بار آزمون و خطا می توانید سیم ها را پیدا کنید.
• نکته : اگر پنکه شما برعکس می چرخد، یعنی به جای اینکه هوا را به سمت پایین بفرستد ، به سمت بالا می کشد. کافی است این مقاله را بخوانید تا پاسخ سوالتان را پیدا کنید. حالت زمستان و تابستان برای پنكه سقفی
• نکته : در بعضی از پنکه های جدید، برای این کار یک کلید کوچک در پشت موتور پنکه تعبیه شده که از طریق آن می توانید جهت وزش باد را برعکس کنید.
• اگر از کلید دیمر بجای کلید پنکه سقفی استفاده میکنید، حتماً دقت کنید که دیمر را در حالت خیلی کم قرار ندهید. زیرا ولتاژ کافی به پنکه نمیرسد و احتمال آسیب دیدن پنکه زیاد است. و اگر فکر میکنید در منزل شما بچه های کوچک این مورد را رعایت نمیکند، پس از خیر کلید دیمر بگذرید و حتماً کلید مخصوص پنکه تهیه کنید.

نوشته روش نصب پنکه سقفی اولین بار در آموزش برق ساختمان. پدیدار شد.