تایمر برای هواکش سرویس بهداشتی

با سلام. ببخشید که این روزها کمتر برای ارائه مطالب جدید در سایت وقت می گذاشتیم. دو ماه بود که تمام تمرکزمان را روی نسخه جدید کتاب آموزش برق ساختمان گذاشته بودیم، که به یاری خدا، بالاخره این کتاب تمام شد و هم اکنون نسخه چاپی و تمام رنگی این کتاب از بخش محصولات آموزشی قابل تهیه است.

امروز می خواهیم در مورد یکی از آرامش بخش ترین مکان های روی زمین، جایی که همیشه بزرگترین تصمیمات تاریخ بشر در آنجا گرفته می شود، با شما صحبت کنیم. بله سرویس بهداشتی یا توالت. قطعاً جایی به این مهمی نیاز به رعایت اصولی خاص برای برقکشی دارد. البته تا اینجا را به طنز گفتیم تا درد چکی را که یکسال است مشتری جای آن را پر نمی کند یا رکودی را که بیش از یکسال است بر تمام کسب و کارها، مخصوصاً برق ساختمان سایه افکنده فراموش کنید و لبخندی را گوشه لبتان بگذارید. پس اگر لبخند زده اید برویم سراغ آموزش امروز، یعنی مدار تایمر برای هواکش سرویس بهداشتی .

خیلی پیش آمده که پس از خروج از سرویس بهداشتی، هواکش آن را روشن گذاشته ایم تا هوای داخل توالت تخلیه شود، اما به سبب فراموشی، هواکش برای مدت زمان زیادی روشن بوده و این باعث اتلاف انرژی شده است.

در واقع امروز می خواهیم برای سرویس بهداشتی مداری طراحی کنیم که بعد از خروج فرد از سرویس بهداشتی، فن هواکش برای یک مدت زمان قابل تنظیم روشن بماند و پس از چند دقیقه به صورت اتوماتیک خاموش شود. تا تهویه کامل صورت بگیرد و هوای داخل سرویس بهداشتی بطور کامل تخلیه شود.

معمولاً وقتی مشتری، چنین مداری را از برقکار درخواست می کند، برقکار اقدام به نصب چشم راه پله (سنسور حرکتی) می کنند. ولی حالا می خواهیم بررسی کنیم که این روش به تنهایی چه معایبی دارد و چگونه باید این معایب را رفع کرد.

مدار چراغ و فن هواکش برای سرویس بهداشتی :

اگر قبلاً کتاب آموزش جامع برق ساختمان را خوانده باشید با این مدار آشنا هستید. ما در این کتاب گفتیم که مدار روشنایی و هواکش سرویس بهداشتی بصورت زیر است. اگر یادتان باشد گفتیم که برای سرویس بهداشتی یک کلید دوپل باید نصب شود که یک پل آن برای روشنایی و پلِ دیگر برای هواکش خواهد بود. پس یک بار دیگر مدار سیمکشی سرویس بهداشتی را رسم می کنیم.

نقشه بالا، یک شمای کلی از مدار سیمکشی سرویس بهداشتی است. ولی در عمل، ما برقکارها این مدار را به صورت زیر اجرا می کنیم. یعنی ابتدا با استفاده از لوله خرطومی یا لوله پی وی سی لوله گذاری میکنیم، بعد سیم ها را از داخل لوله ها رد می کنیم و بعد اتصالات را مانند مدار بالا انجام میدهیم.

اگر سیم های مدار بالا را دنبال کنید، می بینید که هر دو مدار بالا یکی هستند، تنها در مدار دوم، سیم ها داخل لوله های برق قرار گرفته اند. برای اینکه مدار بالا بهتر دیده شود ما کلید دوپل را از قوطی کلید خارج کرده ایم تا شما بتوانید سیم های پشت کلید دوپل (و داخل قوطی کلید برق) را هم مشاهده کنید.
در پشت کلید دوپل سه پیچ اتصال وجود دارد که دو تا از آنها نقره ای رنگ و یکی از پیچ ها طلایی رنگ است. در تصویر بالا، سیم های قهوه ای و مشکی به پیچ های نقره ای رنگ و سیم قرمز به پیچ طلایی رنگ وصل شده است. و سیم های آبی که نول هستند با نوار چسب به همدیگر وصل شده اند.
همان طور که مشاهده می کنید، سیم قهوه ای رنگ که فازِ هواکش را تامین می کند از کلید دو پل شروع شده و ابتدا به پشت چراغ آمده است، آنگاه بدون اینکه قطع شود یا انشعابی از آن گرفته شود، از آنجا دور زده و به سمت فن رفته است. هدف ما برقکارها از این مدل لوله گذاری این است که در مصرف لوله برق و مصرف سیم نول صرفه جویی شود.
سیم مشکی رنگ که فاز چراغ را تامین می کند از کلید دوپل شروع شده و از لوله برق رد شده است و به سرپیچ لامپ وصل شده است.
سیم نول (آبی) هم برای هر دو مصرف کننده، تا محل لامپ مشترک در نظر گرفته شده تا در مصرف سیم نول صرفه جویی شود.

خب اکنون که با مدار سیمکشی چراغ و فن توالت آشنا شدید، می خواهیم مدارهایی را که معمولاً بعضی از برقکارها در سرویس بهداشتی نصب می کنند را بررسی کنیم و ببینم که هر کدامشان چه معایبی دارند.

مدار چشم راه پله (سنسور حرکتی) برای هواکش سرویس بهداشتی :

در باب استفاده از سرویس بهداشتی حکایت های مختلفی برای اشخاص هست. بعضی ها آنقدر کارشان را سریع انجام میدهند که از زمان ورودشان به توالت تا خروجشان کمتر از یک دقیقه طول میکشد. ولی بعضی های دیگر نه، انگار که حتی حساب و کتاب هایشان را می برند و در آنجا حساب می کنند و گاهی هواسشان نیست که ۴۵ دقیقه است که در توالت نشسته اند. پس اگر ما بخواهیم که از چشم راه پله به تنهایی استفاده کنیم، شاید برای دسته اول مناسب باشد ولی برای دسته دوم که تمایل دارند زیاد در توالت بمانند مناسب نیست. زیرا حداکثر زمان قابل تنظیم روی چشم های راه پله ۱۰ دقیقه است و بعد از این ۱۰ دقیقه هواکش خاموش خواهد شد.
ولی در کل مدار آن را برای شما طراحی می کنیم، شاید بخواهید که این مدار را برای سرویس بهداشتی منزل خودتان اجرا کنید.

همانطور که مشاهده می کنید یک چشم راه پله قبل از فن نصب شده است.
در مدار قبلی سیم قهوه‌ای به یکی از پیچ های اتصال کلید وصل شده بود ولی در این مدار این سیم قهوه‌ای مستقیم با نوار چسب به سیم فاز (قرمز) متصل شده است.
در سمت دیگر سیم قهوه‌ای و آبی به ورودی های سنسور چشمی وصل شده‌اند و از سیم قرمز رنگ که خروجی سنسور است به فن هواکش وصل شده است. از سیم نول هم یک انشعاب گرفته شده و به فن وصل شده است. اگر مدار چشم راه پله را فراموش کرده اید از این لینک نگاهی به آن بیندازید.

با مدار بالا، شخص کلید روشنایی را فشار می دهد و چراغ روشن می شود. آنگاه وارد سرویس بهداشتی شده و چشم راه پله حرکت شخص را سنس می کند و فن را روشن می کند. بعد از اینکه شخص ماموریتش را انجام داد و از جایش بلند شد تا از سرویس بهداشتی خارج شود دوباره سنسور حرکت شخص را سنس می کند و برای ۱۰ دقیقه دیگر فن را روشن نگه می دارد. آنگاه شخص از سرویس بهداشتی خارج می شود و کلید برق را خاموش می کند. ولی فن برای ۱۰ دقیقه دیگر هم روشن خواهد ماند و سپس بصورت اتوماتیک خاموش خواهد شد.

تنها مشکلی که مدار بالا دارد این است که اگر شخص بیشتر از ۱۰ دقیقه در سرویس بهداشتی بماند، فن هواکش خاموش خواهد شد.

مدار تایمر برای هواکش سرویس بهداشتی

حالا ما می خواهیم مشکل مدار بالا را حل کنیم. یعنی شخص هر چقدر که در داخل سرویس بهداشتی بماند، فن خاموش نشود و بعد از اینکه شخص از توالت خارج شد. فن ۱۰ دقیقه یا هر مدت زمانی که شخص تمایل دارد روشن بماند و سپس خاموش شود. ما این مدار را در پایین ترسیم کرده ایم.

همان طور که مشاهده می کنید یک سیم صورتی رنگ را هم به سیم های قبلی اضافه کرده ایم. یعنی اکنون در لوله برگشتی بالا، چهار سیم وجود دارد. قهوه ای، مشکی، صورتی و آبی
این سیم صورتی رنگ مستقیم با نوار چسب به سیم فاز (قرمز) وصل شده است. و از پشت چراغ دور زده و به فاز ورودیِ چشم راه پله وصل شده است.
سیم قهوه‌ای رنگ هم از یکی از پیچ های نقره ای رنگ کلید دوپل شروع شده و مثل سیم صورتی از زیر چراغ دور زده و به فاز خروجی چشم راه پله (که بعضی ها به آن برگشتی چشم راه پله می گویند) وصل شده است.

این مدار تمام مشکلات مدار قبلی را حل می کند.
به این صورت که شخص ابتدا هر دو کلید را فشار می دهد. آنگاه فن و چراغ روشن می شود و شخص وارد سرویس بهداشتی می شود. در هنگام ورود، چشم راه پله هم ورود شخص را سنس می کند، ولی چون قبلاً شخص کلید را زده و فن را روشن کرده، این سنس کردن هیچ تاثیری در مدار ندارد.
آنگاه شخص می نشیند و با خیال راحت تا ساعت ها غرق در افکارش می شود، چون می داند که دیگر فن و چراغ توالت خاموش نخواهد شد. بعد از ۴۵ دقیقه که بلند می شود تا از سرویس بهداشتی خارج شود، دوباره چشم راه پله حرکت شخص را تشخیص می دهد. و تا ۱۰ دقیقه دیگر ( یا هر زمانی که شما روی چشم راه پله تنظیم کرده باشید) فن را روشن نگه می دارد. سپس شخص از سرویس بهداشتی خارج شده و هر دو کلید را خاموش می کند. ولی چون قبل از خروج، سنسور حرکت او را سنس کرده بود، حتی وقتی کلیدها را خاموش کند، فن هواکش برای ۱۰ دقیقه دیگر روشن می ماند و سپس به صورت اتوماتیک خاموش خواهد شد.

در واقع در مدار بالا، فن هم از کلید و هم از چشم راه پله تغذیه می کند. وقتی از کلید تغذیه کند، دیگر برایش فرقی نمی کند که سنسور تحریک بشود یا نشود. ولی وقتی کلید قطع باشد، فقط با تحریک چشم راه پله روشن می شود.

روش دوم برای تایمر هواکش سرویس بهداشتی

روش بعدی، استفاده از کلیدهای تایمر‌دار است. این کلیدها امروزه در ساختمان های هوشمند استفاده می شود. و به این صورت کار می کنند که یک ولوم تنظیم زمان دارند که می توانید با تنظیم این ولوم مدت زمان روشن ماندن فن را تنظیم کنید. البته این کلیدها به راحتی پیدا نمی شود و چون تازه به بازار آمده اند، قیمتی چند برابر چشم راه پله دارند.

ببخشید اگر در میان این آموزش شوخی هایی کردم. از آنجایی که دو ماه بود تمام تمرکزم روی ویرایش نسخه جدید کتاب آموزش برق ساختمان بود و محتوای یک کتاب آموزشی جایی برای شوخی کردن ندارد و باید کاملاً جدی بود. دلم برای یک نوشتن دوستانه و صمیمی، همراه با کمی شوخی کردن تنگ شده بود، امیدواریم کسی بابت این شوخی ها دلخوری از ما به دل نگرفته باشد.

با تشکر: مرادی، مدیر سایت آموزش برق ساختمان و سیستم های حفاظتی