همانطور که در مقاله نقشه کلید کولر مشاهده کردید، ما ۴ نوع کلید کولر داریم :

• سوکتی قدیمی
• توکار جدید
• تمام قطب
• مدل چهارپل که می‌تواند اتصال سیم نول را هم با کولر قطع کند.

هریک از‌ این مدل‌ها نقشه‌ نصب مخصوص به خود را دارند که در آن مقاله به تک تک آنها اشاره شده است، اما مسأله‌ای که این وسط پیش می‌آید این است گاهی اوقات علامت اختصاری هر ترمینال که کنار آن نوشته شده پاک می شود، یا کلاً کلید کولر شما به گونه‌ای باشد که با نقشه‌های معرفی شده در سایت ما همخوانی نداشته باشد، یا اینکه اصلاً آن کلید کولر نقشه نصب و دیاگرام سیمکشی نداشته باشد، بنابرین می‌خواهیم راهی را پیدا کنیم تا فیش‌های آن را به راحتی پیدا نموده و بدون هیچ مشکل و دردسری آنها را نصب کنیم؛ برای انجام‌ این کار سه روش را آموزش خواهیم داد و از وسایل و ابزارهایی استفاده می‌کنیم که به سادگی در دسترس هستند.

• استفاده از لامپ تستر ۲۲۰ ولت و دوشاخه
• استفاده از لامپ خودرو و منبع تغذیه ۱۲ ولت
• استفاده از مولتی متر و تست بازر

روش پیدا کردن ترمینال های کلید کولر با لامپ تستر

راه اول ممکن است اندکی خطرناک باشد و باید احتیاط‌های لازم را مدنظر قرار دهید، اما برای انجام آن نیازی به تجهیزات خاص مثل مولتی متر و منبع تغذیه نیست و به راحتی توسط یک لامپ تست روشنایی خانگی می‌توانید این تست را انجام دهید، در راه دوم خطر کار بسیار کم می‌شود چونکه شما تنها با برق ۱۲ ولت سرو‌کار دارید ولی لازم است تا یک لامپ ۱۲ ولت خودرو (همانند چراغ نورپایین، چراغ ترمز، چراغ راهنما یا …) به همراه یک منبع تغذیه ۱۲ ولت یک آمپری (باتری یا آداپتور) تهیه نمایید، اگر هم می‌خواهید راه سوم را انجام دهید که از همه راه‌ها راحت تر و مشتری پسندتر است باید تنها یک عدد مولتی متر داشته باشید و کافی است تا به صورت بیسیک بتوانید با آن کار کنید. اگر هم روش کار با مولتی را نمی‌دانید پیشنهاد می‌کنم سری به دوره آموزش کار با کلمپ متر بزنید تا به صورت حرفه ای کار با این دستگاه را یاد بگیرید. یا اینکه مقاله روش کار با مولتی متر را در سایت مطالعه کنید.

مراحل شروع کار

تا‌ اینجا سه روش کار و ابزار مورد نیاز برای هر کدام را خدمت شما معرفی کردم، حال می‌خواهم روش‌هایی را به شما آموزش دهم تا بتوانید به راحت ترین شکل نقشه کلید کولر سه پل توکار و چهار پل را حتی بدون مراجعه به کاتالوگ‌های مربوطه پیدا کنید و یاد بگیرید. چون در‌ این مدل‌ها نقش هر ترمینال کنار آن نوشته شده و با پاک شدن آن نوشته‌ها نمی‌توان آنها را نصب کرد مگر به روشی که در ادامه به شما آموزش خواهم داد، پیشنهاد می‌کنم تا پس از یاد گرفتن کامل‌ این مقاله با رعایت نکات ایمنی کلید کولر منزل یا محل کار خود را باز کنید و یک روش دلخواه را به صورت عملی انجام دهید تا آن را به خوبی یاد بگیرید. اگر تجربه برقکاری ساختمان ندارید، حتماً فیوز کنتور را قطع کنید.

در‌ اینجا هر سه روش را برای هر مدل کلید کولر به صورت جداگانه توضیح می‌دهم.

پیدا کردن فیش‌های کلید کولر سه پل توکار

مشابه‌ این کلید را در تصویر پایین مشاهده می‌کنید:

نمای پشت آن نیز به صورت زیر است:

این کلید کولر‌ها دقیقا همان‌هایی هستند که با سایر کلید و پریز‌های ساختمان اصطلاحاً ست هستند و امروزه در آپارتمان‌ها بیشتر از‌ این مدل کلید‌ها استفاده می‌شود (هرچند به تازگی کلید کولر‌های تمام قطب محافظ جان دار و یا کلید کولر‌های هوشمند و دیجیتالی جایگزین‌ این کلید‌ها شده است. بنده نیز در پروژه‌های برقکاری خودم یا کلید دو قطبی محافظ جان دار نصب می‌کنم یا اصلاً کلید کولر نصب نمی‌کنم چون بیشتر کولرهایی که از بازار می‌خریم یا کلید دوقطبی محافظ جان دار و یا کلید هوشمند و دیجیتالی روی خودشان دارند. همچنین مطابق استاندارد‌های جدید نصب کلید کولر بدون محافظ جان و سیستم قطع دوقطب ممنوع است) اما برقکار‌ها از جنبه‌های دکوراتیوی بیشتر از‌ این مدل‌ها نصب می‌کنند؛ تمامی کلید کولر‌های سه پل مثل دلند، ثابت الکتریک، پارت الکتریک، ویرا، اخگر الکتریک و کلاً تمامی شرکت‌های تولید کننده کلید و پریز مشابه کلید کولر تصویر بالا هستند و می‌توان با روشی که‌ اینجا توضیح می‌دهم فیش‌های همه آنها را به راحتی پیدا کرد؛ اکنون فرض کنید می‌خواهیم کولری را نصب کنیم که یکی از‌ این کلید‌ها دارد اما نوشته‌های پشت کلید پاک شده است. پس این‌گونه عمل می‌کنیم.

مرحله ابتدایی کار: در ابتدای کار حتماً کلید کولر را در دست بگیرید، اکنون می‌بینید که پشت دکمه پمپ آن دو عدد ترمینال و پشت دکمه سرعت آن نیز دو عدد ترمینال دیگر است، همین جا به شما بگویم که ترمینال‌های پشت دکمه پمپ مربوط به اتصال‌های فاز ورودی و واتر پمپ و ترمینال‌های پشت دکمه سرعت مربوط به اتصال سرعت‌های کند و تند هستند، پس تا‌ اینجا نیمی از مسئله برای ما حل شده است، اکنون قصد دارم به سه روشی که به شما یاد می‌دهم ترمینال‌های فاز ورودی و پمپ و همچنین ترمینال‌های کند و تند را از هم تشخیص دهیم. اکنون بصورت فرضی برای خودتان، ترمینال‌های پشت دکمه پمپ آب را A و B و ترمینال‌های پشت دکمه سرعت را C و D نامگذاری کنید. بهتر است در کنار هر ترمینال حرف انگلیسی‌شان را بنویسید تا فراموش نکنید. یادآوری کنم که فرقی نمی‌کند که مثلاً کدامیک از دو ترمینال پشت دکمه واتر پمپ را A و B بگیرید، فقط دو ترمینالی که پشت دکمه پمپ قرار گرفته اند باید A و B و دو ترمینالی که پشت دکمه سرعت قرار گرفته اند باید C و D باشند و ترتیب A و B و همچنین ترتیب C و D مهم نیست، به تصویر زیر توجه کنید:

اکنون برویم سراغ سه تکنیک برای اینکه ترمینال‌های هر ستون را از هم تشخیص دهیم؛

الف) پیدا کردن ترمینال های کلید کولر توسط لامپ تست ۲۲۰ ولت:

1. ابتدا یک سرپیچ سیار بردارید و درون آن یک لامپ تست ببندید (انتهای سیم‌های سرپیچ فقط لخت شده باشد و به دوشاخه یا سرسیم یا … متصل نباشد)
   ۲. یک دوشاخه هم تهیه کنید و سیمی را به آن متصل کنید، اکنون در ابتدای کار یکی از سیم‌های دوشاخه را با یکی از سیم‌های لامپ تست سربندی کنید.
   ۳. حالا آن سیم آزاد دوشاخه که به جایی وصل نیست را به ترمینال A وصل کنید و سیم آزاد لامپ تست را هم به ترمینال C متصل کنید.
   ۴. اکنون تمام دکمه‌های کولر را به سمت بالا بزنید و در حالت خاموش قرار دهید، سپس دوشاخه را به برق متصل کنید و فقط کلید فن کولر را بزنید.
   الف) اگر لامپ روشن شد یعنی ترمینال A فاز ورودی، ترمینال B پمپ، ترمینال C کند و ترمینال D تند است.
   ب) اگر لامپ روشن نشد، اما با زدن کلید پمپ لامپ روشن شد مثل حالت قبل است فقط فاز ورودی و پمپ را باید جابجا فرض کنید.
   پ) اگر لامپ روشن نشد اما با زدن کلید سرعت لامپ روشن شد مشابه حالت الف است فقط کند و تند را باید جابجا فرض کنید.
   ت) اگر لامپ روشن نشد، اما اگر همزمان کلید پمپ و کلید سرعت را زدید و لامپ روشن شد ترمینال B فاز ورودی، ترمینال A پمپ، ترمینال D کند و ترمینال C تند است.
   مدار تست کلید کولر با لامپ تست و دوشاخه برق ۲۲۰ ولت

خب ملاحظه کردید که چگونه به راحتی توانستیم ترمینال‌های کلید کولر را با این تکنیک ساده پیدا کنیم، فقط تمامی مراحلی که در بالا برایتان توضیح دادم را دقیق و به ترتیب اجرا کنید.

ب) روش پیدا کردن ترمینال های کلید کولر توسط لامپ خودرو و منبع تغذیه ۱۲ ولتی

۱. ابتدا دو سیم به لامپ خودرو متصل کنید.
۲. اگر آداپتور دارید آن را به برق بزنید و اگر هم باتری دارید دو سیم به قطب‌های آن متصل کنید.
۳. یکی از سیم‌های لامپ را به سیم منفی منبع تغذیه متصل کنید.
۴. سیم مثبت منبع تغذیه را به ترمینال A و سیم آزاد لامپ خودرو را هم به ترمینال C کلید کولر وصل کنید.
۵. ابتدا اطمینان حاصل کنید که تمامی دکمه‌ها بالا هستند و در حالت قطع قرار دارند، سپس فقط کمه فن را بزنید.
الف) اگر لامپ خودرو روشن شد ترمینال A فاز ورودی، ترمینال B واترپمپ، ترمینال C کند و ترمینال D هم تند است.
ب) اگر لامپ روشن نشد اما با زدن دکمه واترپمپ روشن شد، هماند الف است فقط ورودی فاز و واترپمپ را باید جابجا فرض کنید.
پ) اگر لامپ روشن نشد اما با زدن دکمه سرعت روشن شد، همانند الف است فقط باید ترمینال کند و تند را جابجا فرض کنید.
ت) اگر لامپ روشن نشد اما همزمان که دکمه پمپ و دکمه سرعت را زدید لامپ روشن شد،این‌بار ترمینال B ورودی فاز، ترمینال A اتصال واترپمپ، ترمینال D اتصال تند و ترمینال C هم اتصال کند است.
مدار تست کلید کولر با لامپ خودرو و منبع تغذیه ۱۲ ولتی

خب‌ این روش هم مشابه روش قبلی بود با‌ این تفاوت که به جای لامپ خانگی و برق شهری از لامپ خودرو و منبع تغذیه ۱۲ ولت استفاده کردیم.

پ) نحوه تشخیص سیم های کلید کولر توسط بیزر مولتی متر

1. در‌ این حالت دیگر به جای لامپ تست و … از قسمت تست بازر مولتی متر استفاده می‌کنیم، پیشنهاد می‌کنم مقاله آموزش کار با مولتی متر را هم مطالعه فرمایید تا با طرز کار مولتی متر و مود بازر آن بیشتر آشنا شوید.
2. اکنون مولتی متر خود را روشن کنید و پراب قرمز رنگ آن را روی ترمینال A و پراب مشکی رنگ آن را روی ترمینال C قرار دهید.
3. سپس اطمینان حاصل کنید که همه دکمه‌های کلید کولر قطع هستند، اکنون فقط دکمه فن را بزنید.

الف) اگر مولتی متر اتصال را تشیص داد و آلارم داد، پس فیش A فاز ورودی، فیش B اتصال واترپمپ، فیش C اتصال کند و فیش D اتصال تند است.

ب) اگر آلارم نداد اما با زدن دکمه پمپ آلارم داد مثل الف است فقط فاز ورودی و واترپمپ را جابجا فرض کنید.

پ) اگر آلارم نداد اما با زدن دکمه سرعت آلارم داد مثل الف است فقط اتصالات کند و تند را جابجا فرض کنید.

ت) اگر آلارم نداد اما همزمان که دکمه پمپ و دکمه سرعت را زدید و آلارم شنیده شد، ترمینال A پمپ، ترمینال B ورودی فاز، ترمینال C اتصال تند و ترمینال D هم اتصال کند است.

مدار تست کلید کولر با بیزر دستگاه مولتی متر  

پیدا کردن فیش‌های کلید کولر چهار پل  

این کلید‌ها علاوه بر انشعاب فاز انشعاب نول را نیز قطع می‌کنند و از‌ این جهت ضریب ایمنی کولر آبی را تا حد بسیار زیادی بالا می‌برند،‌ این کلید‌ها تفاوت‌هایی با سایر کلید کولر‌های تمام قطب دارند اما جزو دسته کلید‌های تمام قطب هستند، در تصویر زیر نمای روبرو و نمای پشت‌ این کلید‌ها را مشاهده می‌کنید.
نمای روبرو

نمای پشت

دکمه سمت چپ که وظیفه قطع انشعاب فاز و نول را با هم دارد را دکمه پاور می‌نامم. زیرا در ادامه لازم است تا اسم آن را هم بدانیم تا بتوانیم فیش‌های پشت آن را به شما معرفی کنیم؛ اکنون فرض کنیم می‌خواهیم کولری را نصب کنیم که یکی از این کلید‌ها دارد ولی نوشته‌های کنار فیش‌های آن پاک شده است، یا کلاً در زمان خرید راهنمای نصب آن را گم کرده‌اید، حال برویم و این فیش‌ها پیدا کنیم.
مرحله ابتدایی کار: همانطور که قبلا هم فهمیدید این مرحله بسیار مهم است زیرا در اینجا باید ترمینال‌های کلید کولر را برای خودتان کد گذاری کنید تا ببینید هر سیم لامپ تست یا مولتی متر را باید به کدامیک وصل کنید و ترمینال‌هایی که نقش آنها را پیدا کردید موقعیت‌شان کجا واقع شده است؛ ابتدا کلید کولر را در دست بگیرید و به ترمینال‌های پشت آن نگاه کنید، در پشت آن ۶ عدد ترمینال می‌بینید، در پشت دکمه پاور ۳ عدد ترمینال قرار گرفته اند و ۲ تایی که به صورت زیر هم واقع شده اند ورودی و خروجی نول هستند، ترمینال سوم هم ورودی فاز است و کنار آن حرف PH بنویسید، اکنون سه ترمینال را در ابتدای کار شناخته‌اید، حال ترمینال‌هایی که پشت دکمه سرعت به صورت زیر هم واقع شده اند مربوط به کند و تند هستند، آنها را با A و B مشخص کنید و این حروف را کنارشان بنویسید، الان تنها یک ترمینال باقی مانده که آن هم واترپمپ است و کنار آن عبارت PUMP را بنویسید تا مشخص باشد، به تصویر زیر دقت کنید:

خب اما‌ اینجا باید بگویم که دیگر نیازی به سه تکنیک نامبرده در قسمت قبلی نیست؛ ‌آیا تعجب کردید؟ تعجب نکنید! چونکه ما همه ترمینال‌ها را از روی موقعیت شان پیدا کرده‌ایم و فقط در ترمینال‌های کند و تند شک داریم، آن هم در اکثر مواردی که بنده مشاهده کرده ام ترمینال پایینی کند و ترمینال بالایی تند است اما باز هم فرض می‌کنیم به احتمال پایین برعکس‌ این هم باشد، ولی اگر شما کلید کولر را نصب کنید و سیم‌های کند و تند آن را جابجا متصل کنید هیچ مشکلی پیش نمی‌آید فقط وقتی دکمه را روی کند می‌گذارید کولر با سرعت تند و وقتی دکمه را روی تند می‌زنید کولر با سرعت آهسته کار می‌کند، پس مطابق آنچه در‌ این پاراگراف یاد گرفته‌اید ترمینال‌های کلید کولر چهارپل تان را پیدا کنید و سیم‌های نول ورودی و نول خروجی را به ترمینال‌های زیر هم واقع شده پشت دکمه پاور وصل کنید (نول ورودی به پایینی و نول خروجی به بالایی وصل شود تا بهتر مشخص باشند) اکنون فاز ورودی را به ترمینالی که کنار آن حرف PH را نوشته‌اید وصل کنید، بعد از آن سیم واترپمپ را به ترمینالی که کنار آن عبارت PUMP را نوشته‌اید وصل کنید، سپس ابتدا سیم کند را به ترمینال A و سیم تند را به ترمینال B وصل کنید و فن کولر را روشن کنید، اگر سرعت‌ها برعکس وضعیت کلید کولر بودند جای‌ این دو سیم متصل به ترمینال‌های A و B را عوض کرده و دوباره امتحان کنید، قطعاً مشکل حل خواهد شد؛ اکنون کلید کولر را داخل دیوار نصب کنید.

پیدا کردن فیش‌های کلید کولر سه پل برق پارت‌ ایرانیان

این کلید کولر دقیقا مشابه کلید کولر سه پل است که در ابتدا آن را بررسی کردیم، فقط پشت دکمه فن (دکمه وسطی) هم دو عدد ترمینال دارد که‌ این ترمینال‌ها هیچ کاربردی ندارند، پس شما کاری به‌ این دو ترمینال نداشته باشید و ۴ ترمینال باقی مانده آن را مطابق قسمت اول مقاله (کلید سه پل توکار کولر آبی) توسط یکی از سه تکنیک معرفی شده در آنجا به دلخواه پیدا کنید.

خب تا‌ اینجا دو مدل از کلید‌های کولر آبی که ترمینال پیچی دارند را مورد بررسی قرار دادیم، شاید برایتان سوال شود که چرا مدل‌های سوکتی و تمام قطب را مورد بررسی قرار ندادم؟ همه مدل‌های کلید کولر‌های سوکتی و تمام قطب اتصالات و نمای پشتشان مشابه یکدیگر است و اصلا نوشته‌ای ندارد که با پاک شدن آن نتوان نقشه آن را پیدا کرد، همه مدل‌های آن نقشه یکسانی دارند و سوکت‌ها و نمای پشتشان مشابه هم است که با مراجعه به مقاله نقشه کلید کولر می‌توانید نقشه نصب آنها را مطالعه کرده و یاد بگیرید.

ذکر یک نکته مهم

برخی از دوستان پرسیده بودند که چرا بدنه کولر آبی در هنگام خاموش بودن برقدار است؟

این امر فقط در صورتیکه از کلید‌های تک قطبی استفاده شود رخ می دهد و دلیل آن هم جابجا شدن فاز و نول در قسمتی از مدار است که کلید نول را قطع کرده و فاز مستقیما به جعبه تقسیم کولر می رود. دلیل ساخته شدن کلید های دوقطبی نیز پیشگیری از این پدیده خطرناک است. جواب این سوال را تقریبا اکثر شما عزیزان می دانید و بارها شنیده‌اید.

اما یک سوال دیگر به تازگی مطرح شده که: اگر در کلید های چراغدار که تک قطبی هستند سیم نول را جهت روشن شدن چراغ کوچک داخل کلید به کلید وصل کنیم، با توجه به اینکه سیم نول مستقیما به جعبه تقسیم کولر وصل شده است، آیا این می تواند سبب عبور برق از لامپ و نشت برق به سیم نول و برقدار شدن بدنه کولر شود ؟!!

اول از همه باید گفت که عبارت نشت برق به سیم نول یک عبارت کاملا غیر علمی و غلط است زیرا سیم نول سیمی همواره خنثی است و پتانسیل الکتریکی آن تحت هر شرایطی برابر با صفر است و این سیم بیچاره هیچ موقع خطری نداشته و (بدون دخالت سیم فاز) سبب هیچ گونه برق گرفتگی ای نشده است. بنابرین هیچ موقع دیگری هم برقدار نمی شود و برق به آن نشت پیدا نمی‌کند ! این مورد را بنده به آن اشاره می کنم که یک روز در یک فرایند تعمیرات به مدت ۵ دقیقه با سیم نول برق ساختمان به صورت مستقیم در تماس بوده‌ام و حتی اصلا متوجه هم نشدم!!! ضمنا تمام وسایل برقی که روشن و در حال کار هستند به سیم نول وصل هستند و انشعاب سیم نول در تمامی نقاط ساختمان به هم اتصال دارد؛ بنابراین اگر قرار بود سیم نول به دلیل اینکه به یک وسیله در حال کار وصل است برقدار باشد پس چرا هزاران هزار وسیله روشن در همین لحظه به سیم نول وصل هستند اما اگر به آنها مولتی متر بزنید عدد صفر را نشان می دهد؟!!

دوم اینکه زمانیکه کلید کولر خاموش است چراغ کوچک داخل آن نیز خاموش است و اصلا فاز به آن متصل نمی شود! حتی فرض کنیم که لامپ کلید در حالت خاموش بودن کولر هم روشن باقی می ماند که در چنین حالتی باز هم طبق استدلالی که در بالا آوردم هیچگونه نشتی برقی به جعبه تقسیم کولر صورت نخواهد گرفت.

سوم اینکه لامپ داخل کلید کولر چه مانند قدیم از نوع نئون باشد و چه جدید و از نوع LED باشد، روشن شدنش وابسته به عبور جریان الکتریکی از آن است و اگر قرار بود جریانی از طریق آن به هر جایی نشت کند، در اولین مرحله خود لامپ را هم روشن می کرد.

نتیجه : پس سعی کنیم این سوال خنده دار را به فراموشی بسپاریم!!!!!

نوشته ۴ روش پیدا کردن ترمینال های کلید کولر اولین بار در آموزش برق ساختمان. پدیدار شد.