با سلام. تعدادی از دوستان پیام داده بودند که در کتاب آموزش برق ساختمان و سیستم های اعلان حریق، جای آموزش کار با مولتی متر خالیست، بنابراین تصمیم گرفتیم که این مطلب را در سایت آموزش برق منتشر کنیم، در ضمن این مقاله آموزشی برای تمام دوستانی هم که عضو خبرنامه سایت هستند هم ارسال خواهد شد. اگر به برق ساختمان علاقه مند هستید، حتما عضو خبرنامه شوید تا از این به بعد اولین نفری باشید که آموزش ها را دریافت می کنید. لینک عضویت در خبرنامه
خب برویم سراغ این آموزش. قبل از شروع لازم است یادآوری کنم که محتوای این مقاله در فیلم پایین هم قابل مشاهده هست و اگر از آن دسته افرادی هستید که با فیلم بهتر یاد میگیرید، پس فیلم آموزش مولتی متر را حتماً مشاهده کنید. از آنجایی که این فیلم در یوتیوب آپلود شده، و یوتیوب دسترسی کاربران ایرانی را مسدود کرده، پس لازم است که از برنامه قندشکن استفاده کنید. در ضمن خوشحال می شویم عضو کانال یوتیوب ما شوید، ما هر هفته فیلم های جدیدی در کانال منتشر میکنیم. لینک ورود به کانال یوتیوب سایت آموزش برق
تعریف های خسته کننده و کتابی را هیچ وقت دوست ندارم. پس به زبان خودمانی میگویم:
مولتی متر همون دستگاهیه که باهاش، ولتاژ، آمپر، مقاومت و … رو اندازه گیری می کنن. والسلام
و البته کاربردهای دیگری مثل تست سلامت قطعات الکترونیکی یا تست برقراری اتصال و یا تست صحیح بودن عمل لحیم کاری، اندازه گیری دما و … را بررسی میکنند.
بعضیها به این دستگاه ولت متر، بعضیها اهم متر و بعضیها آمپر متر هم می گویند. ولی از آنجایی که دستگاههای جدید پیشرفتهتر شدهاند و همه این قابلیت ها را با هم دارند، پس اسم مولتی متر برای این دستگاه صحیح تر است.
انواع مولتی متر از نظر ساختار
مولتی مترها در دو نوع آنالوگ (عقربه ای) و دیجیتال موجودند. که البته نوع آنالوگ آن در زمان دایناسورها و گذشته های دور استفاده میشد و ما هم در این آموزش در مورد مولتی مترهای آنالوگ صحبتی نخواهیم کرد.
مولتی مترهای دیجیتال خود به دو دسته معمولی و اتوماتیک تقسیم می شوند که مولتی مترهای اتوماتیک، قیمتی چند برابر مولتی مترهای معمولی دارند.
“مولتی مترهای دیجیتال اتوماتیک” امکان اندازه گیری موارد اضافه تری مثل، اندازه گیری جریان متناوب (AC)، تست فرکانس، اندازه گیری دما، تست خازن و… را دارند، در ضمن اُتو رنجAuto Range هستند و نیازی به انتخاب رنج بصورت دستی ندارند. تصویر یک “مولتی متر دیجیتال اتوماتیک” را در پایین نشانتان می دهم. البته از آنجایی که قیمت این مولتی مترها بالاست، ما آموزشمان را بر مبنای مولتی مترهای سادهی دستی پی میگیریم. ولی روش کلی کار با همه مولتی مترهای دیجیتال شبیه یکدیگر است.
آموزش کار با مولتی متر دیجیتال دستی:
از آنجایی که قیمت “مولتی متر دیجیتال دستی” پایین است (چیزی در حدود ۵۰۰ هزار تومان) و امکان تهیه آن برای بسیاری از دوستان امکان پذیر است، به آموزش کار با مولتی متر های دستی می پردازیم. در تصویر زیر یک مولتی متر دیجیتالی ساده (دستی) را مشاهده می کنید.
ابتدا به بررسی ترمینال های ورودی مولتی متر که محل اتصال پراب ها به مولتی متر هستند می پردازیم. معمولاً ۲ یا ۳ و گاهی ۴ ترمینال ورودی روی مولتی مترها قرار دارد. مثلاً در مولتی متر پایین ۳ ترمینال ورودی وجود دارد که با مقادیر VΩmA و COM و ۱۰A مشخص شده است.
- یکی از ترمینال ها (پایین ترین ترمینال) که با علامت COM مشخص شده، به معنای پایه مشترک (منفی) است و در همه اندازه گیری ها باید پراب مشکی رنگ به این ترمینال متصل باشد.
- ترمینال بعدی (ترمینال وسط) که با علامت VΩmA مشخص شده و وقتی می خواهید، ولتاژ، اهم (مقاومت) و جریان های کوچک در حد میلی آمپر را اندازه گیری کنید، باید پراب قرمز رنگ را به این ترمینال متصل کنید.
- ترمینال سوم با علامت ۱۰A مشخص شده است. وقتی میخواهید جریان های نسبتاً بزرگی در حد ۵۰۰ میلی آمپر تا ۱۰ آمپر را اندازه گیری کنید، باید پراب قرمز رنگ را از ترمینال VΩmA جدا کنید و به ترمینال سوم یعنی ۱۰A وصل کنید. توجه داشته باشید که مولتی متر بالا فقط قابلیت اندازه گیری، جریان DC (مستقیم) را دارد و نمی تواند جریان های متناوب AC را اندازه گیری کند.
حداکثر جریانی که مولتی متر بالا می تواند اندازه گیری کند، ۱۰ آمپر است و اگر جریانی بیشتر از دستگاه عبور کند، دستگاه خواهد سوخت.
قسمت های مختلف کلید سلکتوری:
اکنون به معرفی قسمت های مختلف کلید سلکتوری می پردازیم.
به ماس ماسکی که در وسط مولتی متر قرار گرفته و قابلیت چرخش دارد، کلید سلکتوری می گوییم. با چرخاندن این کلید سلکتوری می توانید انتخاب کنید که قصد اندازه گیری چه کمیتی را دارید. در تصویر زیر، رنج کمیت های مختلف مشخص شده است.
البته اگر دستگاه شما با مولتی متر بالا فرق دارد، کافیست این علائم اختصاری را بدانید تا بتوانید با هر مولتی متری کار کنید.
سوال: فرق ولتاژ ثابت و ولتاژ متغییر چیست؟ ولتاژی که باتری ها تولید می کنند ولتاژ ثابت و ولتاژ برق شهر که از پریزهای برق گرفته می شود، ولتاژ متناوب است.
روش اندازه گیری ولتاژ ثابت با ولت متر:
کلید سلکتوری روی مولتی متر را آنقدر بچرخانید که روی محدوده ولتاژ ثابت قرار گیرد. از آنجایی که قصد داریم تا ولتاژ یک باتری کوچک را اندازه گیری کنیم پس باید کلید سلکتوری روی مقدار ۲۰ قرار گیرد (البته می توانید کلید سلکتوری را روی ۲۰۰۰m هم قرار دهید.)
همانطور که می بینید پراب قرمز رنگ به ترمینال VΩmA و پراب مشکی به ترمینال COM وصل شده. آنگاه در سمت دیگر پراب قرمز رنگ را به قطب مثبت باتری و پراب مشکی رنگ را به قطب منفی وصل کرده ایم و عدد ۱.۵ روی نمایشگر مولتی متر نشان داده شده است. اگر جای پراب قرمز و مشکی را در دو سر باتری جابجا وصل کنید، عدد ۱.۵- (منفی) نمایش داده می شود. که این علامت منفی نشان دهنده این است شما جای پراب مثبت و منفی را جابجا متصل کردهاید.
نکته: جهت اندازه گیری ولتاژ همیشه بایستی ولت متر را به صورت موازی در مدار قرار دهید. فرضاً اگر قصد دارید ولتاژ دو سر یک مقاومت الکترونیکی را اندازه گیری کنید، کافیست در حالتی که برق به آن مدار وصل است، پروب های ولت متر را روی ۲ پایه مقاومت الکترونیکی قرار دهید تا ولتاژ روی مقاومت به شما نشان داده شود.
توجه: حتماً زمانی که دارید ولتاژ یک عنصر الکترونیکی را روی یک مدار اندازه گیری می کنید، بایستی برق آن مدار وصل باشد.
روش اندازه گیری جریان با آمپر متر:
فرض کنید که در مدار زیر، قصد داریم که جریان عبوری از این ال ای دی های خطی را اندازه گیری کنیم. فرضاً در این مدار ۳ ال ای دی خطی تختِ یک متری قرار گرفته است.
کلید سلکتوری را آنقدر بچرخانید تا به محدوده جریان ثابت برسد. فرض می کنیم که نمی دانیم این مدار چه جریانی می کشد، پس کلید سلکتوری را روی بالاترین مقدار یعنی ۱۰ قرار می دهیم و پراب قرمز رنگ را به ترمینال ۱۰A متصل می کنیم در صورتی که اعداد نامفهومی (مثل ۱ یا ۰) در صفحه نمایش ظاهر شود، یعنی رنج جریان را بیش از حد بالا در نظر گرفتهاید، آنگاه باید کلید سلکتوری را روی گزینه های دیگری مثل ۲۰۰m یا ۲۰m قرار دهید و پراب قرمز رنگ را هم جابجا کنید و به ترمینال ورودی VΩmA وصل کنید.
از آنجایی که آمپرمتر بصورت سری در مدار قرار می گیرد، پس سیم مثبت ورودی به مصرف کننده ها را قطع می کنیم و آمپرمتر را با ال ای دی ها سری می کنیم، مانند تصویر زیر:
نکته: آمپر متر همیشه بصورت سری در مدار قرار می گیرد.
توجه: اگر اشتباهی کلید سلکتوری را روی جریان های پایین قرار دهید ولی جریان بالایی را اندازه گیری کنید، بایستی با مولتی متر خود خداحافظی کنید. من چندین مولتی متر دارم که به خاطر همین اشتباه کوچک آنها را دور انداخته ام و مجبور شده ام مولتی متری نو بخرم.
توجه : در صورتی که مولتی متر بصورت صحیح در مدار گیرد، ال ای دی های خطی در مدار بالا روشن می شوند. و مقدار جریان عبوری در صفحه نمایش نشان داده می شود.
توجه: مولتی متری که در تصویر بالا می بینید قابلیت اندازه گیری جریان برق شهری (AC) را ندارد. پیشنهاد می کنم اگر قصد اندازه گیری جریان AC دارید از کلمپ متر استفاده کنید، زیرا مولتی مترهای غیرکلمپی در برابر نوسان جریان بسیار زود می سوزند.
توجه: بیش از ۵ ثانیه از آمپرمتر این مولتیمترها استفاده نکنید، چرا که اگر مدت زمان زیادی جریان از این دستگاه عبور کند، دستگاه شما خراب می شود.
روش اندازه گیری مقاومت با اهم متر:
این بار قصد اندازه گیری مقدار یک مقاومت را داریم. پس پراب قرمز رنگ را از ترمینال قبلی خارج می کنیم و به ترمینال VΩmA متصل می کنیم. پراب مشکی رنگ هم طبق صحبت های قبلی همیشه باید به ترمینال COM متصل باشد. آنگاه کلید سلکتوری را آنقدر بچرخانید تا به محدوده اندازه گیری مقاومت برسد. از آنجایی که نمی دانیم اندازه این مقاومت چند اهم است، پس از بالاترین مقدار شروع می کنیم، در صورتی که اعداد نامفهومی در صفحه نمایش نشان داده شد، کلید سلکتوری را روی مقادیر کمتر قرار می دهیم.
سپس پراب های مشکی و قرمز رنگ را به دو سر مقاومت وصل کنید. مانند تصویر زیر
ھنگام خواندن مقدار مقاومت به نكات زیر توجه كنید:
در مولتی متر ۳ حرف اختصاری وجود دارد که عبارتند از m , K , M
m معنای میلی است یعنی عدد نمایش داده شده باید در ۰/۰۰۱ ضرب شود.
K به معنای کیلو است یعنی عدد نمایش داده شده باید در ۱۰۰۰ ضرب شود.
M به معنای مگا است یعنی عدد نمایش داده شده باید در ۱۰۰۰۰۰۰ ضرب شود.
از آنجایی که در تصویر بالا، کلید سلکتوری روی مقدار ۲۰۰۰k قرار گرفته است و حرف اختصاری k، مخفف کیلو است، پس عدد نمایش داده شده (۳۹۰) را باید در ۱۰۰۰ ضرب کنیم. در این صورت مقدار ۳۹۰۰۰۰ بدست می آید. یعنی این مقاومت ۳۹۰ هزار اهم است.
نکته: مقاومت بصورت موازی در مدار قرار می گیرد و قبل از اندازه گیری مقاومت یک عنصر باید برق مدار را قطع کنید تا نتیجه بدست آمده صحیح باشد.
رنج بازر (بیزر):
از آنجایی که دانستن این بخش خیلی به درد یک برقکار می خورد، بد نیست که این مورد را هم یاد بگیرید. زیرا برای پیدا کردن سیم های تلفن و آیفون در برق ساختمان خیلی به کارتان می آید.
روی بیشتر مولتی مترها گزینه ای هست که علامت یک زنگ یا یک بلندگوی درج شده که در تصویر بالا آن را با محدوده رنج بازر مشخص کرده ایم.
فرض کنید که داخل یک لوله برق ۱۰ رشته سیم وجود دارد که همه آنها همرنگ هستند، و شما می خواهید از بین این ۱۰ رشته سیم، ۲ تا از آنها را مشخص کنید، کاری که می کنید این است که از یک سمت، سر آن دو سیم را لخت می کنید و به هم اتصال می دهید و از سمت دیگر مولتی متر را روی حالت تست بازر قرار میدهید و پراب ها را به صورت ۲ به ۲ و تصادفی روی تمام سیم ها تست می کنید. هر جا که مولتی متر به صدا درآمد، یعنی آن دو رشته سیم همان دو رشته سیمی هستند که از سمت دیگر به هم متصل شده اند.
سلام مطالب اسان و ساده بیان شده و اگر کاربرد های این وسیله هم در زندگی روزمره در پیدا کردن ایرادات وسایل خانه هم بصورت اسان بیان گردد خیلی مفید خواهد بود ….با سپاس
۴
سلام، متشکرم از شما، انشاا… در آموزش های بعدی
۳
بسیار آموزنده و دقیق خیلی خیلی سپاسگذارم.
۳
سلام، خداروشکر که مفید بود، ممنونم از انرژی مثبت شما.
۳
دمت گرم مهندس ، این واقعا هنر شماست که این مطلب رو اینقدر روان و شفاف توضیح دادی ،خیلی خیلی خوب بود ، دست مریزاد
۴
ممنونم از شما آقا یاسر عزیز. خوشحالم که براتون مفید بود. کانال یوتیوب ما رو هم دنبال کنید، این روزها بیشتر تمرکز ما روی یوتیوب هستش. آدرس کانال https://www.youtube.com/c/AmoozeshBargh
۲
خدا قوت مطالب بسیار روان و قابل فهم توضیح داده شد.
۳
سلام مهندس ، برنامه خوبی است من خیلی از برنامه راضی هستم ، انشالله همیشه سلامت باشید
۳
سلام جناب میرزایی، خداروشکر که راضی بودید، کانال یوتیوب ما رو هم دنبال کنید، این روزها بیشتر تمرکز ما روی کانال یوتیوب هست. لینک کانال در نوار بالای سایت هست.
۲
سلام مهندس برای تست سنسور های موقعیت . فشار و دما در موتور های دیزل چطور میشه از مولتی متر کمک گرفت ؟
۵
سلام، مولتی متر این قابلیت ها رو نداره. دوستان دیگر اگر کسی راه حلی داره بگه.
۵
حلالت
۳
با سلام خدمت مدیریت سایت
واقعا مطالبی که تو این سایت هست همشون بسیار مفید و کاربردی هستند.
ممنون از زحمات شما
۴
سلام جناب محسنی، متشکرم از شما. خداروشکر که راضی بودید.
۵
خیلی عالی بود ،ممنون بابت پست مفیدتون
۳
سلام، متشکرم، ممنون که به سایت ما سر میزنید.
۴
خیلی خیلی ممنون عالی بود
۴
بسیار مفید بود سپاس از شما.ترمینال سمت راستpnp چه کاربردی داره ؟
۲
سلام جناب مهندس وقت بخیر یه مولتی متر میخوام برای برق خودرو که ۱۲ ولت DC و معمولا ۵۲ آمپر یا بیشتره
آیا مولتی متر ویکتور VC97 برای این کار مناسبه یا نه؟
اندازه گیری آمپر برام مهم نیست ولتاژ برام مهمه
تشکر
۴
سلام، اگر تنها اندازه گیری ولتاژ مد نظر شماست بله جواب میده.
۴
سلام درتصویر علامت بین بیزر وhFE رو نفرمودین چیه مولتیمتر منم این علامت رو داره که شبیه موج مربعی هست ولی نمیدونم چیه توی اینترنت هم جستجو کردم نبود فکرم رو درگیرکرده ممنون میشم پاسخ بدید
۲
منظورم علامت ((مربعی ))که در کنار اچ اف ای هست اون چیه
۳
اون شبیه سازه مهندس.اگر بردی داشتین که سنسوری داشت که بدون آن سنسور دستگاه خطا میده با اون قسمت میشه سنسور را شبیه سازی کرد و دستگاه رو کامل تست گرفت
۳
سلام، با تشکر از مشارکت شما.
۵
شبیه سازه مهندس.در نبود سنسوری در برد میتوان با آن سنسور را شبیه سازی کرد تا برد خطا نده و بشود تست گرفت برد را.
۴
سلام با مولتی متر چطور میتونم نشتی برق ساختمان راپیدا کنم ممنون میشم راهنمایی کنید
۳
سلام، نشتی های خیلی کوچیک رو نمیشه پیدا کرد. ولی اگر تمام لامپ ها رو خاموش کنید و تمام وسایل برقی رو از پریز جدا کنید، می تونید از قسمت آمپر کنتورهای برق جدید ببینید که آیا مصرف برق داره انجام میشه یا نه.
۳
سلام من همچین دستگاهی دارم ۱۰ آمپر
آیا با این میشه برق شهری رو تست کرد؟
۴
سلام، بله امکانش هست. فقط حواستون باشه، وقتی ولتاژ رو اندازه گیری می کنید، سلکتور رو روی ولتاژ و وقتی جریان رو اندازه گیری می کنید سلکتور رو روی جریان قرار بدید.
۵
بسیار عالی بود مطالب این فصل
۳
سلام آقای مهندس
یک سوال داشتم، آیا با این مولتی مترهای دارای سه ترمینال در حالت ولتاژ متناوب میشه ولتاژ برق شهری رو اندازه گرفت؟ برای این میپرسم که چون روی ترمینال در کنار علامت ولتاژ، علامت میلی آمپر ذکر شده ایجاد اتصال کوتاه نمیکنه مولتی متر بسوزه؟
۳
سلام، بله میشه ولتاز برق شهری رو اندازه گیری کرد و مشکلی نداره. اون علامت میلی آمپر برای جریان هست نه ولتاژ.
۳
سلام آقای مهندس
وقتتون بخیر
ببخشید میشه چند مارک خوب مولتی متر معرفی کنین؟
من میخواستم یه مولتی متر بخرم اما نمیدونم چه برندی بهتره
با تشکر
۳
سلام، هلدپیک و ویکتور برندهای خوبی هستند.
۲
مهندس جان سلام . بزرگوار من پکیج کارم البته کار آموز میخواستم بدونم چطور متوجه بشیم دستگاهیی بنام پمپ پکیج ک کار میکنه ،چجوری بهش برق ۲۲۰ بهش میرسه و نوسان نداره؟؟منظورم ب کمک مولتی متره؟؟؟
۳
سلام، امیدوارم سوالتون رو درست متوجه شده باشم. کافیه ولت متر رو به پریز پکیج متصل کنید و سلکتور رو روی ولتاژ AC تنظیم کنید و صفحه نمایش رو بخونید.
۴
درود،یه سوال داشتم،
فرض چند شاخه لامپ ال ای دی و اس ام دی داریم که اداپتور ندارن،
چطور میشه با مولتی متر اندازه گرفت که چه نوع اداپتوری، چند ولت و چند امپر نیازه. چطور میشه اندازه گرفت چقدر ولت و جریان مصرف ال ای دی خطیها هست
۳
سلام، تا روشن نشن نمیشه متوجه شد که چه آداپتوری نیاز دارن. ولی معمولاً روی شاخه های ال دی ای ولتاژ کاری اونها رو می نویسن.
بعد از اینکه روشن شد، می تونید با مولتی متر جریان و ولتاژ اون رو اندازه گیری کنید.
۳
سلام میشه آموزش مولتی متر رو به صورت تصویری قراربدین ممنون میشم
۵
سلام آقا سجاد، ما محصولی داریم که بصورت فیلم هست و خیلی خوب روش کار با کلمپ متر رو آموزش میده، می تونید از اون هم استفاده کنید.
فیلم آموزش کار با کلمپ متر
۴
سلام خسته نباشید
من هواسم نبود دو پراب مولتی متر رو زمانی که روی اهم متر بود متصل کردم به پریز برقی که برق داشت ؛ یعنی یکی پراب ها رو زدم رو فاز و دیگری رو نول
اون زمان هیچ صدا یا دودی از مولتی متر دیده نشد آیا امکان داره سوخته باشه ؟
چجوری تستش کنم ببینم سالمه
۳
سلام، مرسی، اگر از این مولتی مترهای پدر مادر دار باشه، که هیچیش نمیشه، یا نهایتاً فیوز داخل مولتی متر میسوزه. ولی اگر از مولتی مترهای بی کیفیت چینی باشه، به احتمال زیاد میسوزه. برای تستش هم کافیه کلید سلکتوری رو بزارید روی ولتاژ ac و مجدد به پریز وصل کنید، اگر عددی بین ۲۲۰ تا ۲۳۰ نشون داد یعنی سالمه.
۳
سلام مهندس یک دستگاه جوش با ترانس سوخته ماکروفر ساختم . بوسیله دوعدد ترانس ثانویه را تخلیه کرده وبه جاش سی دور سیم نمره یک ششم پیچیده که بعبارتی هر کدام پانزده دور که روی هم سی ولت شده هر جا مراجعه کردم آمپرش رانگرفتن جوش میده اما آالکتود یا می چسبه یا هم پاشش زیاد دارد وقتی هم می خواهم روشن کنم فیوز می پره یک عدد فیوز ده آمپر سر راه کلید کذاشتم آما در یکی دو بار اول می پره بعد بار سوم یا چهارم روشن می شود چه باید کنم لطفا راهنمای نمایید خدا خیرتان دهد زنده باشید با آرزوی سلامتی و موفقیت برای شما منتظر عنایت جنابعالی هستم خدا نگهدار
۵
سلام، این کار رو تا به حال خودم انجام ندادم، دوستان اگر کسی اطلاع داره آقای احمدی رو راهنمایی کنه.
۳