جعبه فیوز

الهی به توکل خودت. سلام دوستان، حالتون خوبه؟ اوضاع احوال بکامه؟ امروز قصد دارم در این آموزش کوتاه، روش نصب و سیمکشی جعبه فیوز با کلیدهای مینیاتوری و کلید محافظ جان را تقدیم شما کنم. البته اگر می خواهید باسوادها به این اسامی خورده نگیرند به جعبه فیوز بگویید تابلو برق انتهایی و به کلید محافظ جان بگویید کلید جریان باقیمانده.

آموزش نصب جعبه فیوز در برق ساختمان

جعبه فیوز یا تابلو برق انتهای یا تابلو برق واحدها هر سه اسم‌هایی هستند که برای جعبه فیوز بکار می‌روند، جعبه فیوز قلب تپنده برق هر منزل مسکونی ست که در داخل هر واحد ساختمانی و معمولاً در قسمت درب ورودی واحد نصب می شود و سرخط تمام مصرف کننده های یک واحد مسکونی از آن تغذیه می شود. در نقشه های برق ساختمان آن را با علامت اختصاری DP نشان می دهند.

وقتی گفته می شود که یک جعبه فیوز هشت تایی است، یعنی این جعبه فیوز گنجایش نصب ۸ کلید مینیاتوری را دارد. جعبه فیوزها در هر سایزی که بخواهید در بازار موجودند، ولی در برق ساختمان بیشتر از نوع ۱۲ تایی استفاده می‌شود.

تا چند سال قبل در ساختمان های مسکونی خبری از جعبه فیوز نبود و به روش جعبه تقسیم سیمکشی منازل انجام می شد. ولی از آنجا که جعبه فیوز مزیت های زیادی را با خود آورد. استفاده از آن فراگیر و حتی مقررات برق ساختمان استفاده از آن را الزامی کرد. بزرگترین مزیت جعبه فیوز این است که در صورت ایجاد مشکل در یک سرخط، تنها آن مسیر از مدار خارج می شود و برق بقیه مسیرها قطع نمی شود. و مزیت دیگر هم افزایش ایمنی افراد و حفاظت از تجهیزات و وسایل برقی است.

انواع فیوز در برق ساختمان :

قبل از این که به سراغ جعبه فیوز و نقشه سیم کشی آن برویم ابتدا باید فیوزها را بشناسیم.

فیوز : فیوزها انواع مختلفی دارند ولی در برق ساختمان بیشتر با نوع فشنگی ، اتوماتیک، مینیاتوری سروکار داریم، پس به توضیح همین سه مورد بسنده می کنیم. این سه مدل، مدارات برق را در مقابل اتصال کوتاه (یعنی برخورد سیم فاز با نول) و اضافه بار ( یعنی کشیدن جریانی بیشتر از جریان نوشته شده روی فیوز ) محافظت می کنند. فقط یک ورودی و یک خروجی دارند و در مسیر سیم فاز قرار می گیرند، پس می توان گفت که این فیوزها به صورت سری در مدارهای برق ساختمان قرار می گیرند.

فیوز فشنگی:
در تصویر پایین یک مدل فیوز فشنگی به همراه پایه آن را مشاهده می کنید. این فیوزها از سه قسمت تشکیل شده اند. مغزی، کلاهک و پایه فیوز. که مغزی روی پایه فیوز قرار می گیرد و کلاهک روی مغزی قرار می گیرد.

در صورتی که این فیوز عمل کند، باید مغزی آن دور انداخته شود. چون مغزی فیوز فشنگی یکبار مصرف است. برای تعویض مغزی باید کلاهک روی آن را در خلاف جهت عقربه های ساعت بچرخانید و مغزی را بیرون آورده و تعویض کنید.

فیوز اتوماتیک یا آلفا:
و در تصویر پایین فیوزهای اتوماتیک یا آلفا را مشاهده می کنید. برخلاف فیوزهای قبلی که یکبار مصرف هستند، این فیوزها اگر عمل کنند، کافیست چند ثانیه صبر کنید تا خنک شوند و سپس دکمه مشکی که روی آن قرار گرفته را دوباره فشار دهید تا اتصال برقرار شود. دکمه قرمز رنگ هم به این خاطر است که بتوانید به صورت دستی فیوز را قطع کنید.
این فیوزها هم مانند فیوزهای قبلی روی یک پایه بسته می شوند.

استفاده از فیوز فشنگی و فیوز اتوماتیک دیگر منسوخ شده و حتی مقررات ملی ساختمان استفاده از فیوز اتوماتیک را منع کرده است.

کلید مینیاتوری:
و در پایین تصویر یک کلید مینیاتوری را مشاهده می کنید. کلیدهای مینیاتوری پرکاربردترین فیوزها در برق ساختمان هستند.
این فیوزها از لحاظ سرعت کار به چند دسته تقسیم می شوند. که با حروف اختصاری که روی آن درج می‌شود مشخص می‌شوند. این حروف عبارتند از:

• نوع A : تندکار
• نوع B : تقریبا تندكار
• نوع C : متوسط
• نوع D : كندكار

ما در برق ساختمان فقط با نوع B و C سروکار داریم که نوع B برای سرخط روشنایی ها و نوع C برای سرخط پریزها استفاده می‌شود. تا قبل از این برقکارها همه فیوزهای یک ساختمان را از نوع C انتخاب می کردند ولی در مقررات جدید تاکید شده است که باید برای روشنایی ها از نوع B و برای پریزها از نوع C استفاده کنید.
به کلید مینیاتوری زیر نگاه کنید، روی آن کلمه C25 درج شده است، یعنی این فیوز از نوع C و ۲۵ آمپر است.

نقشه سیمکشی و سربندی جعبه فیوز :

ابتدا نقشه نصب کلیدهای مینیاتوری را در تصویر پایین به شما نشان می‌دهم. آنگاه به سراغ توضیحات بیشتر در مورد هر قسمت میروم. اگر می خواهید فیلم نصب این نقشه ها را بصورت عملی مشاهده کنید، پیشنهاد میکنم دوره فیلم آموزش عملی برق ساختمان را مشاهده کنید.

نکته: ورودی و خروجی در کلیدهای مینیاتوری مهم نیست، یعنی در عملکرد کلید مینیاتوری تاثیر ندارد که شما ورودی را از بالای فیوز وصل کنید یا از پایین. ولی در استانداردهای برق ساختمان آمده است که بهتر است ورودی را از بالای کلید مینیاتوری و خروجی از پایین کلید باشد.

نقشه نصب جعبه فیوز همراه با کلید محافظ جان

کلید جریان باقیمانده یا همان کلید محافظ جان کم کم دارد جای خود را در برق ساختمان باز می کند. زیرا افراد کم کم متوجه مزیت های این دستگاه می شوند. این کلید می تواند از برق گرفتگی اشخاص، شوک الکتریکی، جریان نشتی از مدار شما محافظت کند.

کلیدهای محافظ جان ۲ ورودی و ۲ خروجی دارند. چون علاوه بر سیم فاز، سیم نول هم به آن وصل می شود. خب حالا نقشه نصب جعبه فیوز همراه با کلید محافظ جان را برایتان ترسیم کنیم.

می بینید که فاز و نول از قسمت بالای کلید محافظ جان وارد شده و از قسمت پایین خارج می شود. ولی برای کلیدهای مینیاتوری و فشنگی اینکه ورودی از بالا باشد یا پایین، مهم نیست.

نکته: در مقررات جدید مبحث ۱۳ آمده است که نصب یک عدد فیوز اصلی، قبل از کلید محافظ جان الزامی است. یعنی در تصویر بالا بایستی یک عدد کلید مینیاتوری همراه آمپر با آمپراژ کنتور نصب شود.

خب ابتدا بیایید بررسی کنیم کابلی که برق را از کنتور به جعبه فیوز می‌رساند باید چه سایزی داشته باشد. هم در کتاب آموزش برق ساختمان و هم در دوره فیلم آموزش عملی برق ساختمان در مورد این نکته مهم صحبت کرده‌ام که اگر:

• اگر کنتور برق ۲۵ آمپر است، کابل اصلی باید نمره ۳ در ۴ باشد.
• اگر کنتور برق ۳۲ آمپر است، کابل اصلی باید نمره ۳ در ۶ باشد.
• اگر کنتور برق ۵۰ آمپر است، کابل اصلی باید نمره ۳ در ۱۰ باشد.

حال به سراغ این موضوع می رویم که، ظرفیت فیوزهایی که در جعبه فیوز نصب می کنیم، چقدر باید باشد؟ یا فیوزهای جعبه فیوز باید چند آمپر باشند؟

• برای سرخط روشنایی ها از کلید مینیاتوری ۱۰ آمپر نوع B استفاده کنید. (B10)
• برای سرخط پریزها از کلید مینیاتوری ۱۶ آمپر نوع C استفاده کنید. (C16)
• برای فیوز اصلی از کلید مینیاتوری هم آمپر با آمپراژ کنتور استفاده کنید. مثلاً اگر کنتور ۳۲ آمپر است کلید مینیاتوری اصلی هم باید ۳۲ آمپر باشد. این فیوز هم می تواند نوع B و هم می تواند نوع C انتخاب شود. ولی بهتر است که نوع B انتخاب شود زیرا معمولاً در کنتورهای برق از فیوزهای نوع C استفاده می‌شود، و بهتر است که فیوز پایین دست آن (یعنی همان فیوز اصلی داخل جعبه فیوز) از نوع B انتخاب شود تا در صورت بروز اتصالی، اول فیوز داخل جعبه فیوز بپرد.
• آمپر کلید محافظ جان بهتر است بالاتر یا مساوی فیوز اصلی باشد. مثلاً اگر فیوز اصلی ۳۲ آمپر است، کلید محافظ جان می تواند ۳۲ آمپر یا ۴۰ آمپر یا حتی بالاتر باشد. هر چقدر آمپر کلید محافظ جان بیشتر باشد طول عمر آن هم بیشتر می شود. ولی دقت شود که جریان نشتی کلیدهای محافظ جان در منازل مسکونی و اداری باید ۳۰ میلی آمپر باشد. پیشنهاد میکنم آموزش روش سیمکشی کلید محافظ جان را مطالعه کنید تا این قسمت را بهتر متوجه شوید.
• برای سرخط کولر آبی از کلید مینیاتوری ۱۰ آمپر نوع C استفاده کنید. (C10)
• برای سرخط کولر گازی بستگی به سیمی دارد که برای آن نصب کرده اید، مثلاً اگر برای کولرگازی کابل نمره ۲.۵ استفاده کرده اید باید از کلید مینیاتوری ۱۶ آمپر تایپ سی استفاده کنید.

این آموزش توضیح مختصری بود در مورد آموزش نصب کلیدهای مینیاتوری که از کتاب آموزش برق ساختمان و سیستم های اعلان حریق انتخاب شده بود، اگر به دنبال مطالب جذابتر در مورد برق ساختمان هستید، سری هم به این کتاب بزنید و فصل اول آن را رایگان دانلود کنید.