نوروز 1403 برهمگان مبارک. کد تخفیف عیدانه ویژه کتاب ها (sgr-28) - کد تخفیف ویژه دوره‌های آموزشی (hty458) فروشگاه سایت
نوروز 1403 برهمگان مبارک. کد تخفیف عیدانه ویژه کتاب ها (sgr-28) - کد تخفیف ویژه دوره‌های آموزشی (hty458) فروشگاه سایت
0
0

رله چیست؟ طرز کار رله

24271 بازدید

با عرض سلام و درود خدمت شما کاربران وفادار. ابتدا تشکر می کنیم بابت استقبال خوبی که از سایت “استادکارُ شاگرد” داشتید. سایت “استادکارُ شاگرد” در واقع  سایتی است که پیوند بین استادکارها و علاقه مندانی که می خواهند در یک زمینه کارآموزی یا به اصطلاح شاگردی کنند را برقرار می کند. بد نیست شما هم در گوگل کلمه “استادکار شاگرد” را سرچ کنید و سری هم به سایت جدید ما بزنید.
خب امروز می خواهیم در مورد طرز کار یک قطعه دوست داشتنی و بسیار پرکاربرد به نام رله صحبت کنیم. تعریف علمی که از رله بیان می شود این است:

رله چیست؟

رله نوعی کلید الکتریکی سریع یا بی‌درنگ است که با هدایت یک مدار الکتریکی دیگر باز و بسته می‌شود.

از آنجایی که شاید شما هم مثل من از تعریف های علمی خوشتان نیاید یک تعریف ساده تر و خودمانی تر برای آن بیان می کنم که تا آخر عمر این تعریف از ذهنتان پاک نشود.

در واقع رله یک کلید تبدیل است، با این تفاوت که در کلید تبدیل به یک انسان نیاز است تا با دست خود، کلید تبدیل را فشار دهد. ولی در رله یک جریان برق این کلید را تغییر حالت می دهد. یعنی ما یک ولتاژ برق را به رله می دهیم و رله، کلیدِ تبدیلی را که در داخل آن تعبیه شده است، برای ما خاموش و روشن می کند.

در رله های الکترومکانیکی، این ولتاژی که ما به رله می دهیم تا رله فعال شود، معمولاً ولتاژ کوچکی است ولی کلیدی که در داخل رله تغییر حالت پیدا می کند، می تواند جریان بزرگی را برای ما قطع و وصل کند.

بعداً خواهید دید که از این خاصیت چه استفاده های زیادی در برق ساختمان، برق صنعتی و الکترونیک می توان کرد.

این مقاله را بصورت فیلم آموزشی هم آماده کرده‌ایم تا شما دوست عزیزی که حوصله مطالعه ندارید، این فیلم را تماشا کنید. البته چون فیلم ها در یوتیوب آپلود شده اند، و یوتیوب دسترسی کاربران ایرانی را محدود کرده است، نیاز است که با IP غیر ایرانی به اینترنت متصل شوید. در ضمن خوشحال می شویم عضو کانال یوتیوب ما شوید، ما هر هفته فیلم های جدیدی در کانال منتشر میکنیم. لینک ورود به کانال یوتیوب سایت آموزش برق

اگر خاطرتان باشد در قسمت آموزش کلید تبدیل ، مدار داخلی یک کلید تبدیل را به صورت زیر طراحی کردیم. این مدار که نحوه عملکرد کلید تبدیل را نشان می دهد، در پایین نشان داده شده.

روش عملکرد کلید تبدیل

همان طور که می بینید. در کلید تبدیل، زمانی که کلید پایین است، پیچ طلایی رنگ با پیچ نقره ای رنگِ شماره ۲ در تماس است و وقتی کاربر کلید را تغییر حالت میدهد، پیچ طلایی رنگ با پیچ نقره ای رنگِ شماره ۱ تماس پیدا می کند.

خب حالا اگر ما دست کاربر را حذف کنیم و به جای آن یک بوبین قرار دهیم، در این حالت ما یک رله ساخته ایم. به طور خلاصه بوبین یک سیم پیچ است که وقتی به آن برق وصل می کنیم خاصیت آهنربایی پیدا می کند و یک تیغه را به سمت خود جذب می کند.

شماتیک رله
همان طور که در تصویر بالا مشاهده می کنید، زمانی که برق بوبین قطع است، پایه POLE که از این به بعد به آن COM می گوییم به پایه NC وصل است و وقتی به بوبین برق می دهیم، تیغه داخل رله جابجا شده و این بار پایه POLE به پایه NO وصل می شود.

حتماً می پرسید خب این رله به چه دردی می خورد؟ بد نیست به مدار فتوسل معکوس نگاهی بیندازید و یکی از کاربردهای این قطعه الکترونیکی را مشاهده کنید. این قطعه در داخل چشم راه پله، تایمر راه پله، ریموت کنترل ها و فتوسل ها استفاده می شود. اگر خاطرتان باشد در کتاب آموزش برق ساختمان هم از این قطعه در یکی از مدارات برق ساختمان استفاده کرده ایم.

رله های الکترومکانیکی در بازار به صورت مکعب های کوچکی ساخته می شوند که اندازه آنها حدوداً به بزرگی یک بند انگشت است. تعدادی از این رله ها را در پایین مشاهده می کنید.

رله 5 ولتی

یک رله ۵ ولت دی سی

رله 9 ولت DC
یک رله ۹ ولت دی سی

رله 12 ولت دی سی
یک رله ۱۲ ولت دی سی

قیمت این رله ها بسیار پایین است و می توانید با ۲ یا ۳ هزار تومان یکی از آنها را تهیه کنید. تمام رله هایی که در بالا مشاهده کردید ۵ پایه دارند. دو تا از پایه ها مربوط به بوبین داخل رله است که باید به این دو پایه یک ولتاژ مثبت و منفی DC وصل شود. و سه پایه دیگر هم مربوط به NC و NO و COM است. برای اینکه بتوانید این پایه ها را تشخیص دهید به تصویر زیر نگاه کنید.

پایه های رله 12 ولت

تصویر یک رله ۵ پایه را در دست من مشاهده می کنید. همانطور که می بینید وقتی پشت رله را به سمت خود می‌گیرید بطوری که ۳ تا از پایه های آن به سمت پایین و ۲ تا پایه ها به سمت بالا باشد. از چپ به راست و از بالا به پایین، اولین پایه NO است. دومین پایه NC است. سومین پایه منفی بوبین است. چهارمین پایه COM است و پنجمین پایه مثبت بوبین است. البته در رله ها ترتیب پایه مثبت و منفی برای بوبین مهم نیست و اگر مثبت و منفی جابجا شوند مشکلی پیش نمی‌آید.

برد رله:

اگر حوصله لحیم کاری و اتصال سیم به پایه های این رله ها را ندارید می توانید از بردهای آماده استفاده کنید که برای هر کدام از پایه های آن یک ترمینال نصب شده و به راحتی می توانید سیم برق را به این ترمینال ها متصل کنید، در این صورت نیازی به لحیم کاری ندارید. یک نمونه از این برد رله ها را مشاهده می کنید.

رله 12 ولت dc

نکته: توان مصرفی بوبین این رله ها معمولا ۰.۲ تا ۰.۳ وات است. یعنی جریان بسیار کمی در حد ۲۰ تا ۵۰ میلی آمپر مصرف می کنند.

رله هایی که در بالا مشاهده کردید، به رله های تک کنتاکت الکترومکانیکی معروفند، چون عملکرد آنها از طریق یک عمل مکانیکی صورت می گیرد و یک تیغه فلزی در داخل این رله ها جابجا می شود. نوع دیگری از رله ها وجود دارند که به رله های الکترونیکی یا SSR معروفند. عملکرد این رله ها دقیقاً مانند رله های الکترومکانیکی ست با این تفاوت که در داخل آنها هیچ تیغه ای جابجا نمی شود یا اصطلاحاً هیچ قطعه مکانیکی در داخل آنها استفاده نشده است. به همین خاطر دارای طول عمر بالاتری نسبت به رله های قبلی هستند. تصویر یک رله SSR را در پایین مشاهده می کنید.

رله SSR

همانطور که روی این رله نوشته شده، این رله با یک ولتاژ ۳ الی ۳۲ ولت DC فعال می شود. برای فعال شدن آن هم کافیست که این ولتاژ به پایه های شماره ۳ (مثبت) و شماره ۴ (منفی) متصل شود. و وقتی که فعال شود پایه های شماره ۱ و ۲ را به همدیگر متصل می کند و می توانید جریانی تا ۲۵ آمپر را با آن قطع و وصل کنید.

رله ها در انواع دیگری مثل دو کنتاکت، سه کنتاکت، چهار کنتاکت و… هم ساخته می شود و موارد استفاده خود را دارند. وقتی گفته می شود که یک رله دو کنتاکت است. یعنی در داخل آن رله دو تیغه حرکت می کنند پس در کل یک رله دو کنتاکت یعنی دو رله معمولی که در داخل یک رله تعبیه شده است. مثلاً تصویر یک رله سه کنتاکت را در پایین مشاهده می کنید.

رله سه کنتاکت فایندر

یک مدار ساده با استفاده از رله:

فرض کنید که یک دستگاه برش آبی طراحی کرده‌اید که برای برش سنگ های نما استفاده می‌شود. زمانی که اپراتور در کار حال با این دستگاه است، به خاطر پاشیده شدن قطرات آب، اپراتور کاملاً خیس خواهد شد. و از این می‌ترسید که وقتی اپراتور با دستان خیس کلید دستگاه را خاموش و روشن می کند دچار برقگرفتگی شود. و می دانید که اگر شخصی در یک محیط مرطوب دچار برقگرفتگی شود، بایستی باقی مانده آن مرحوم را با جارو و خاک انداز از روی زمین جمع کرد. بنابراین می توانید به جای اینکه برق ۲۲۰ ولت را مستقیم به کلید بیاورید، یک برق ۱۲ ولت DC ( که کاملاً بی خطر است) را ابتدا به کلید بدهید، آنگاه از کلید به یک رله وصل کنید، تا رله فعال شود و برق ۲۲۰ ولت را به دستگاه وصل کند. در این صورت این رله است که با برق ۲۲۰ ولت سروکار دارد نه خود اپراتور. البته نوع واقعی تر این مدار در برق صنعتی با کنتاکتور طراحی می شود.

یک مدار ساده دیگر را در پایین مشاهده می کنید که با رله دو کنتاکت طراحی شده. این مدار با هر بار تغییر حالت دادن کلید آن، جای مثبت و منفی را تغییر می دهد و جهت حرکت موتور را برعکس می کند.

چپگرد راستگرد موتور با رله

آیا این مطلب را می پسندید؟
https://amoozesh-bargh.ir/?p=2258
اشتراک گذاری:
مهندس مرادی
مطالب بیشتر
برچسب ها:

نظرات

319 نظر در مورد رله چیست؟ طرز کار رله

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

  1. با سلام وعرض ادب یک رله فایندر روی برد بالابر فروشگاه با برق ۲۴ ولت هست که ظاهرا ایراد داره چون باتوجه به سه طبقه بودن فروشگاه کلید بالا بالابر در هیچ کدام از سه طبقه کار نمیکند ولی برای پایین امدن و استاپ کردن هیچ مشکلی ندارد . ایا ایراد از رله فایندر است ؟ وایا میتوان بدون تعویض انرا تعمیر کرد یا نه؟ ممنون از سایت خوبتون

    ۴

    1. سلام. با این توصیف شما فکر نمی کنم از رله باشه. باید بگین یک برقکار صنعتی بیاد و تابلو رو چک کنه.
      اگر از رله باشه قابل تعمیر نیست و باید تعویض بشه.

      ۹

    1. سلام. ولی فلاشرها با قیمت خیلی پایین تر تویه بازار هست، چرا می خوایید این زحمت رو به خودتون بدید. بعدش هم فقط با رله خالی که نمیشه، یکسری عناصر دیگه هم می خواد.

      ۷

  2. سلام خسته نباشید
    دستگاهی دارم که باقطع صدا ولتاز ۳ولت به بازر آن وصل میشه و باعث میشه که بازر فعال بشه ولی چون صدای بازر موجود ضعیف و ظریفه میخواهم بجای بارز ۳ولتی از بازر ۱۲ ولتی استفاده کنم لطفا راهنمایی کنید چطوری ۳ ولت رو را به ۱۲ ولت تبدیل کنم تا این بارز ۱۲ ولتی بجای بازر ۳ولتی کار کنه. ممنون

    ۹

    1. سلام. مرسی. این کار خیلی سادست. شما با یک رله می تونید این کار رو بکنید. کافیه یک رله ۵ ولتی بگیرین و اون ۳ ولتی که میگین دستگاه بهتون میده رو به پایه مثبت رله وصل کنید. بعدش یک ۱۲ ولت مثبت به پایه com وصل کنید و از پایه no خروجی اون ۱۲ ولت رو تحویل بگیرید.
      یک رله ۵ ولتی با ۳ ولت هم فعال میشه.

      ۶

  3. سلام خدا قوت ،بنده میخام یک رله متصل کنم به ایفون دربازکن که وقتی زنگ میزنند ،زنگ ۲۲۰ولتی که دارم کار بکنه ،مشکلم اینکه منفی و مثبت برای تغذیه رله ،از کدوم از سیمهای پشت گوشی ایفون باید بگیرم ممنون

    ۳

    1. سلام آقا صادق.اگه می خوایی این ترفندها رو فول بشی. حتماً کتاب آموزش آیفون های صوتی و تصویری رو مطالعه کن.
      کافیه از سیم های شماره ۲ و ۳ (آبی و زرد) پشت مانیتور انشعاب بگیری و به پایه های رله وصل کنی. البته یک دیود IN4007 رو هم باید در مسیر سیم شماره ۳ قرار بدید و یک دیود IN4007 رو هم بصورت هرزگرد بین پایه های مثبت و منفی رله بزارید.

      ۴

  4. سلام ببخشید من ميخواستم برای دستگاهی که دارم برق جایگزین تعبیه کنم
    یعنی وقتی برق از مدار به هر دلیلی خارج بشه اون برق ذخیره داخل مدار بهکار ببیفتد.
    ميخواستم منو راهنمایی کنید و اینکه این کار رو میشه با رله انجام داد یا نه ممنون از لطفتون

    ۶

    1. سلام. بله میشه. و شما باید از کنتاکتور استفاده کنید. این مقاله رو در سایت همکارمون مطالعه کنید. حدوداً مداری که شما می خوایید تو این مایه هاست.
      http://kalengi.ir/product/emergency/

      ۹

  5. میخواهم از طریق یک رله ۱۲ولت الارم دزدگیر یک کلید برق ۲۲۰ ولت را راه اندازی کنم. لطفا راهنمایی بفرمایید.

    ۱

    1. سلام. یک برق ۱۲ ولت از هر جایی که خواستین وصل می کنید به پایه های مثبت و منفی و رله. بعدش به پایه com یک فاز وصل می کنید و از پایه no رله هم به اون دستگاه مورد نظرتون که ۲۲۰ ولت هست وصل می کنید. یک نول هم باید به دستگاه تون وصل کنید.

      ۵

  6. سلام من ۱۱۱ دارم میخام روی ریموت فابریکش میخام پاور شیشه نصب کنم که وقتی دکمه قفل روی ریموت ۳ ثانیه فشار میدم همراه با اعلام حضور شیهشه ها بالا بیاد اما برا اینکار پالس پاور رو باید از رله راهنما ها بگیرم ولی مشکل اینجاس که رله راهنما ها با چراغ پارکها متصله ینی اگه ماشین خاموش باشه سویچ هم بسته باشه ولی در قفل باشه چراغ پارکارو بزنم وهمینطور اگه در قفل باشه در هارو باز کنم شیشه ها میاد بالا ..راه حلش چی هست ممنون.میدونم بارله میشه فقط چجوریشو نمیدونم

    ۸

  7. سلام
    دوستان من یه رله(یا هر قطعه ی الکترونیک دیگه ای) میخوام ک با یه پالس فعال بشه
    و روی اون پایش برق ۶ تا ۱۲( دقیقا مهم نیست چقدر باشه) رو بهم بده برای چند ثانیه
    اگر مدار ترکیبی، ساختنی یا هر چیزی ک میشه پیادش کرد ممنون میشم
    هزینش هم مشکلی نیست
    اگر نیاز به توضیح بود در خدمتم
    ۰۹۱۲۶۲۶۸۷۵۸
    ممنون از سایت خوبتون

    ۳

    1. سلام آقا شاهین. پالس رو نمی دونم ولی اگر از «برد ریموت بتا» استفاده کنید در صورتی که یکی از کلیدهای روی ریموت فشار داده بشه برای چند ثانیه می تونید از پایه هاش یک برق ۶ یا ۱۲ ولت بگیرین.

      ۳

  8. دوستان گرانقدر درود
    كنتاكتور دو دستگاه سه فاز رو ميخوام با يه فن تك فاز رله كنم
    يعني يه برق از هركدام از دستگاهها توسط رله به فن بدم
    كه درصورت اتصال كنتاكت هر دستگاه فن روشن شه
    آيا اين از طريق رله ميسر هست و چه نوع رله اي ؟

    ۷

  9. یک دزدگیر سیم کارت خوردارم که میتوان از راه دور آن را کنترل کرد ، حال میخواهم به وسیله یک رله ۲۲۰ ولت ۱۰ آمپر برق قسمتی از مکان فوق را هرزمانی که خواستم روشن وخاموش کنم می خواستم سوال کنم آیا برای نصب آن دیود هم نیاز است .اگر نیاز است باید به چه صورت دیودهارا نصب کنم .واین وسایل را از کجا خریداری کنم .اگر طرح نصب را با تصویر برایم ارسال کنید از شما استاد عزیز سپاسگذارم ممنون

    ۳

    1. سلام. بله یک عدد دیود هرزگرد هم باید بین پایه های مثبت و منفی رله قرار بدین. در گوگل سرچ کنید “دیود هرزگرد” اطلاعاتش میاد.
      مغازه های فروش لوازم الکترونیک دارند.
      نقشه این مورد دم دست نیست که واستون ارسال کنم.

      ۳

  10. با سلام وتشکر از زحمات شما .
    می خواستم بپرسم آیا رله ای وجود دارد که بتوان چهار مدار مختلف را با آن راه اندازی کرد . وسوال دوم اینکه چگونه می توان یک رله را با ریموت کنترل از راه دور بکار انداخت . با تشکر

    ۱

  11. سلام , روی رله دو دسته مشخصات ولتاژ و جریان نوشته شده , تفاوتشون در چیه؟ و دیگر اینکه برای تحریک بوبین رله علاوه بر ولتاژ بایستی جریان هم تامین بشه ؟ینی ممکنه کنترلرولتاژو تامین کنه ولی جریان خروجیش واسه تحریک بوبین کافی نباشه؟

    ۴

    1. سلام. اگر روی رله نوشته شده ۱۰A 250VAC یعنی تیغه های این رله این قدرت رو دارن که شما روی ولتاژ ۲۵۰ ولت تا ۱۰ آمپر ازشون جریان بکشید.
      بله باید جریان هم تامین بشه ولی بوبین این رله هایی که در تصویر بالا می بینید جریان خیلی کمی در حد ۵۰ تا ۷۰ میلی آمپر نیاز دارن.

      ۳

  12. سلام من یه برد دارم که روش از رله الکترو مکانیکی استفاده شده که به رله هیتر وصل میشه یه مدت که کار میکنه رله یه سره میشه چی سر راه رله و هیتر میشه قرار داد تا دیگه این مشکل پیش نیاد؟

    ۱

    1. سلام به احتمال زیاد جریان زیادی از رله کشیده میشه و تیغ های داخلی اون به همدیگه جوش می خوره. مداری رو ببندید که اون رله یک کنتاکتور رو روشن کن بعدش کنتاکتور که زورش بیشتره هیتر رو روشن کنه.
      مطلب آموزش کنتاکتور رو مطالعه بفرمایید.

      ۳

  13. سلام استادآموزش تون خیلی خوبه واقعا دست مریضاد و خسته نباشید اگه امکان داره لطفا یه مطالبی رو در مورد رله های ۳کنتاکت شیشه ای وکاربرد آنها در سایتتون بگذارید

    ۳

    1. سلام دوست عزیز.ممنونم از شما.
      اگر مطلب بالا رو خوب فهمیده باشید مفهوم رله های ۳ کنتاکت خیلی ساده میشه.رله های ۳ کنتاکت همون رله های تک کنتاکت هستند با این تفاوت که وقتی بوبین اونها تحریک بشه ۳ تیغه همزمان حرکت میکنند.بیشتر برق صنعتی استفاده میشن

      ۲

  14. سلام
    من میخواستم از رله دوکنتاکت برای جلوگیری ورود برق ۲۲۰ ولت به اینورتور ۱۲ به ۲۲۰و. بلعکس استفاده کنم لطفاً طریقه نصب رله رو برام توضیح دهید با تشکر

    ۴

  15. سلام
    ایا میشه از رله هایی که با ولتاژ ۱۲،۹،۵ ولت dc کویل یا بوبینش تحریک میشه،خروجی ۲۲۰ ولت لحظه ای رو از پایه nc یا no گرفت(جهت باز کردن درب بازکن ایفون)؟اگر هست بفرمایید چه مدلی؟

    ۳

    1. سلام. آیا منظورتون از لحظه ای یعنی اینکه شما به صورت دائم یک ولتاژ ۱۲ ولت به بوبین بدین ولی رله فقط برای یک لحظه کوتاه ولتاژ ۲۲۰ رو براتون وصل کنه؟؟؟ اگر منظورتون این باشه، خیر چنین چیزی امکان پذیر نیست. ولی اگر منظورتون اینه که یک لحظه کوتاه یک ولتاژ ۱۲ ولتی به بوبین بدین و بعدش رله برای همون لحظه کوتاه ولتاژ ۲۲۰ ولت رو براتون وصل کنه، این امکان پذیره.
      البته با برد ریموت بتا میشه حالت لحظه ای رو هم پیاده کرد ولی دیگه مجبورید با ریموت کنترل کار کنید.
      راستی این نکته رو هم گوشزد کنم که قفل بازکن آیفون ۲۲۰ ولت نیست و با ۱۲ ولت ac کار می کنه.

      ۱

      1. ممنون بابت پاسختون!منظورم این بود که به شکل لحظه ای ولتاژ ۱۲ ولت dc به بوبین رله داده بشه(استفاده از خروجی out- دزدگیر با استفاده از ریموت و خروجی ۲۲۰ ولت برای باز کردن درب باز کن آیفون)!
        الان که فرمودید متوجه شدم درب بازکن ۱۲ ولت ac هست،سوال دیگه ای پیش میاد ایا الان با استفاده از همین رله و تحریک ۱۲ dc میشه خروجی ۱۲ ac رو جهت باز کردن قفل درب باز کن ایفون رو انتطار داشت؟ممنون بابت پاسخگوییتون

        ۳

    1. سلام. خب این رله ها به خاطر حرکت مکانیکی تیغه ای که داخلشون هست زیاد خراب میشن. یا بر اثر کنتاکت های زیاد خال میزنن. پس باید رله رو تعویض کنید.

      ۱

شروع گفتگو در واتساپ
1
آیا نیاز به کمک دارید؟ چت واتساپ
خانم داوودی آنلاین است.
سلام. داوودی هستم، مدیر فروش
هر سوالی که در مورد نحوه خرید کتاب ها و دوره های آموزشی دارید، بنده درخدمتم.
شماره واتساپ: 09194053853