آموزش نصب و سیمکشی فتوسل

فتوسل های مورد استفاده در برق ساختمان تجهیزاتی هستند که وظیفه دارند تا با توجه به طلوع و غروب خورشید، یا در بعضی مدل ها به وسیله یک برنامه کامپیوتری، یک لامپ یا هر وسیله برقی را بصورت اتوماتیک خاموش و روشن کنند.
فتوسل های متداول و مورد استفاده در برقکشی ساختمان دارای دو نوع کلی هستند.

فتوسل نوری

از این دستگاه که بعضی ها آن را رله روشنایی یا رله فتوسل صدا می‌زنند برای خاموش و روشن کردن اتوماتیک لامپ ها در طلوع و غروب خورشید استفاده می شود. در واقع آنها با شدت نوری که از محیط دریافت می کنند می توانند تشخیص دهند که در حال حاضر روز است یا شب، و با توجه به آن جریان برق را قطع یا وصل می‌کنند.

از این خاصیت می توان استفاده های فراوانی کرد. فرضاً شما یک فروشگاه لوازم برقی دارید و در بالای سردر فروشگاه یک تابلوی تبلیغاتی دارید، و معمولاً فراموش می کنید که موقع غروب آفتاب چراغ های این تابلوی تبلیغاتی را روشن کنید و صبح ها آن را خاموش کنید. یا دوست دارید زمان هایی که فروشگاه بسته است و شما در سفر هستید، بصورت اتوماتیک تابلوی تبلیغاتی شما روشن شود و در طول روز هم بصورت اتوماتیک خاموش شود. در این صورت استفاده از یک فتوسل نوری بهترین گزینه است.

یا اینکه یک سالن پرورش قارچ دارید و می خواهید بصورت اتوماتیک در طول روز که هوا گرم است یک کولر آبی روشن شود و در شب ها که هوا خنک تر است، کولر خاموش شود، در اینصورت یک فتوسل معکوس مثل یک نگهبان همیشه بیدار، همیشه گوش به زنگ است تا این کار را برایتان انجام دهد.

یا فرضاً از روشن و خاموش کردن چراغ های نمای ساختمان بصورت دستی خسته شده‌اید و می خواهید کسی هر روز صبح چراغ های نمای ساختمان را خاموش کند تا طول عمر چراغ های نما بیشتر شود.

متن آموزش زیر را بصورت فیلم آموزشی هم آماده کرده‌ایم تا شما دوست عزیزی که حوصله مطالعه ندارید، این فیلم را تماشا کنید. البته چون فیلم ها در یوتیوب آپلود شده اند، و یوتیوب دسترسی کاربران ایرانی را محدود کرده است، نیاز است که با IP غیر ایرانی به اینترنت متصل شوید. در ضمن خوشحال می شویم عضو کانال یوتیوب ما شوید، ما هر هفته فیلم های جدیدی در کانال منتشر میکنیم. لینک ورود به کانال یوتیوب سایت آموزش برق

روش سیمکشی فتوسل ۳ سیم

اصلاً علاقه ای ندارم بین فتوسل های ۳ سیم و ۴ سیم تفاوتی قائل شوم، زیرا هر دوی اینها یکی هستند و تنها تفاوتشان در یک سیم نول اضافی است، ولی از آنجایی که نتایج جستجو در گوگل بین فتوسل ۳ سیم و ۴ سیم تفاوت قائل شده است، من هم مجبورم اینها را در دو شکل جدا به شما نشان دهم. اول به سراغ فتوسل ۳ سیم می‌رویم. از این نوع فتوسل ها ۳ رشته سیم به رنگ های قرمز، مشکی (یا قهوه‌ای) و سفید (یا آبی) خارج شده است که نقشه سیمکشی آن را در پایین برایتان ترسیم کرده‌ام.

نقشه سیم کشی فتوسل ۳ سیم

همانطور که در این شکل پیداست، سیم مشکی رنگ به فاز ورودی و سیم آبی رنگ (در بعضی مدل ها سفید) به نول ورودی متصل شده است. آنگاه از سیم قرمز رنگ هم به لامپ یا مصرف کننده وصل شده است.

پس مدار بالا به اینصورت عمل می کند که در شب به صورت اتوماتیک لامپ روشن و در طول روز، لامپ را به صورت اتوماتیک خاموش می کند.

معمولاً زمانی که شما یک فتوسل را نصب میکنید، در طول روز اقدام به این کار می‌کنید، پس نیاز است که بتوانید در طول روز هم این دستگاه را تست کنید تا از صحت نصب و سیمکشی خود اطمینان پیدا کنید. بنابراین کافیست بعد از اتمام نصب، پلاستیک سیاه رنگی را که داخل جعبه فتوسل قرار دارد، روی کلاهک فتوسل قرار دهید تا حالت شب را برای دستگاه شبیه سازی کنید، در اینصورت اگر سیمکشی را به درستی انجام داده باشید، بعد از ۱۰ تا ۱۵ ثانیه دستگاه فعال خواهد شد و چراغ ها روشن می شوند.

روش سیم کشی فتوسل ۴ سیم

برای فتوسل های ۴ سیم این نقشه کمی متفاوت است. به شکل زیر نگاه کنید.

دیاگرام سیم کشی فتوسل ۴ سیم

همانطور که طبق این نقشه پیداست، سیم مشکی (در بعضی مدل ها قهوه‌ای) به فاز ورودی و سیم آبی (در بعضی مدل‌ها سفید) به نول ورودی متصل شده است. آنگاه از سیم قرمز و آبی رنگ دیگر به لامپ وصل شده است. در واقع این دو رشته سیم آبی رنگ در داخل فتوسل به همدیگر متصل هستند، منتها شرکت های سازنده برای راحتی در نصب و سربندی و عدم انشعاب گیری از سیم نول، تصمیم گرفته اند ۲ رشته سیم مجزا برای نول قرار دهند. پس اگر شما جای ۲ رشته سیم های نول را جابجا وصل کنید باز هم مشکلی در عملکرد مدار ندارد، زیرا همانطور که گفتیم این دو رشته به همدیگر متصل هستند.

قیمت این مدل در نوع ۶ آمپر، حدوداً ۱۲۰ هزار تومان است، ولی بسته به آمپر خروجی آن، قیمت دستگاه هم بالاتر می رود. این فتوسل ها در ۴ مدل ۶ ، ۱۰ ، ۱۶ و ۲۵ آمپر در بازار موجودند. که هر چه تعداد چراغ های متصل به فتوسل بیشتر باشد، بایستی دستگاه فتوسل آمپر بالاتری داشته باشد.

توجه: این دستگاه معمولاً در شدت روشنایی مشخصی در حد ۱۵ لوکس فرمان وصل می دهد و در یک شدت روشنایی بالاتر (بین ۱۵ تا ۳۰ لوکس) فرمان قطع خواهد داد. پس در نصب این دستگاه دقت کنید که آنها را در جایی دور از نور چراغ ها نصب کنید. زیرا مقدار کمی نور هم می تواند روی آنها تاثیر بگذارد و در عملکرد آنها اختلال ایجاد کند. پس محل نصب این دستگاه باید طوری انتخاب شود که در محیط سر باز باشد و تنها نور خورشید بر آن بتابد و نور سایر چراغ ها و روشنایی های مصنوعی نباید به دستگاه برسد. در غیر اینصورت فتوسل به صورت مداوم هر ۱۰ تا ۱۵ ثانیه خاموش و روشن خواهد شد.

نکته: تنظیم فتوسل نوری کار ساده ای است. اگر کلاهک روی دستگاه را بچرخانید،این کلاهک از فتوسل جدا می شود و مشاهده می کنید که یک پتانسیومتر کوچک در داخل آن قرار گرفته است. با استفاده از این پتانسیومتر می توانید تنظیم کنید که چراغ ها وقتی که هوا کاملاً تاریک شد روشن شوند یا اینکه به محض غروب آفتاب چراغ ها را روشن کند. پس اگر با یک پیچ گوشتی ۴ سوی کوچک پتانسیومتر را بصورت پادساعتگرد -خلاف عقربه های ساعت- بچرخانید، باید محیط خیلی تاریک شود تا فتوسل عمل کند. و اگر بصورت ساعتگرد بچرخانید به محض غروب آفتاب یا در روزهایی که هوا ابری است، سنسور عمل می کند و چراغ ها روشن می شوند.
بهتر است زمانی که یک فتوسل نو می خرید، پتایسیومتر را دستکاری نکنید. زیرا قبلاً کارخانه سازنده، تنظیمات مناسب را انجام داده است.

توجه: همانطور که گفتیم فتوسل نوری به این صورت عمل می کند که در طول روز چراغ ها را خاموش و در شب روشن می کنند. ولی اگر شما برعکس این را میخواهید یعنی اینکه چراغ ها در شب خاموش و در طول روز روشن شوند، مطالعه آموزش فتوسل معکوس می تواند به شما کمک کند.

بهترین شرکت های که در ایران اقدام به تولید این دستگاه می کنند، شرکت شیوا امواج و شرکت میکرو الکترونیک است، که هر دو از کیفیت خوبی برخوردار هستند.

فتوسل نجومی

اسم های دیگر این دستگاه ساعت نجومی یا سیستم رله روشنایی است ولی گاهاً به آن فتوسل نجومی هم می گویند. این دستگاهها نیاز به دریافت نور ندارد. و با یک برنامه کامپیوتری طلوع و غروب خورشید را به صورت دقیق تشخیص داده و لامپ ها را خاموش و روشن می کند. در بعضی از مدل ها حتی می توانید کوتاه و بلند شدن روزها در زمستان و تابستان را هم تنظیم کنید تا در مصرف برق صرفه جویی شود. پس این فتوسل برای نصب در تابلو برق مناسب است، زیرا نیازی به دریافت نور خورشید ندارد.

قیمت این مدل در بازار امروز یعنی سال ۱۴۰۰ حدوداً ۴۰۰ هزار تومان است و ۵ تا ۲۰ آمپر توان خروجی دارد.

در پایین نقشه سیمکشی این دستگاه را برایتان ترسیم کرده‌ام.

نقشه فتوسل نجومی

نحوه تنظیم این دستگاه در کاتالوگ این محصول آمده است. به این صورت که ابتدا ساعت داخلی دستگاه را تنظیم کرده و سپس بر اساس منطقه جغرافیایی هر مرکز استان، باید یک کد مشخص را وارد دستگاه کنید. آنگاه زمان خاموش و روشن شدن دستگاه را تنظیم می کنید.

و در پایان این مقاله یک نمونه کاتالوگ و راهنمایی تنظیم ساعت نجومی را در پایین برای شما قرار می دهم.
روش تنظیم ساعت نجومی شیوا امواج